LÔØI NOÙI ÑAÀU

Khi vaøo nghe phaùp, chuùng ta nieäm danh hieäu Phaät ñeå theå hieän toân kính ngaøi vaø ñoàng thôøi laéng taâm trôû veà Phaät taâm cuûa chính mình!

Laø ngöôøi con Phaät chuùng ta phaûi bieát roõ nguyeân nhaân naøo ñöùc Phaät xuaát gia taàm chaân lyù? Nhaân duyeân thuø thaéng maø ñöùc Phaät ngoä ñaïo xuaát gia taàm ñaïo raát ñaëc bieät.

Theo lòch söû Phaät Giaùo thì Thaùi töû Taát Ñaït Ña laø con cuûa vua Tònh Phaïn, doøng doõi Baø La Moân. Khi coøn laø moät thieáu nieân, moät laàn, Ngaøi theo cha tham döï leã Haï ñieàn (xuoáng caây gioáng haèng naêm). Khi ñeán nôi, trong luùc moïi ngöôøi vui veû theo cuoäc leã Haï Ñieàn, Thaùi töû Taát Ñaït Ña tìm moät choã vaéng veû, ngoài laéng taâm döôùi goác caây vaø töï nhieân taâm thanh tònh trong Ngaøi hieän ra. Ngaøi thaáy taâm mình vaøo moät traïng thaùi raát an laønh, thanh tònh vaø vaéng laëng saùng suoát. Ngaøi ngoài ñoù chieâm nghieäm cho ñeán khi vua cha laøm leã xong cuøng moïi ngöôøi trôû veà cung ñieän. Töø ñoù, vua cha thaáy con trai mình cöù traàm ngaâm vaø suy tö maõi. Vì theá, Ngaøi lo laéng vaø sôïï Thaùi töû boû ñi tu, lieàn laäp töùc cöôùi vôï cho Thaùi töû. Tuy nhieân khi Thaùi töû coù vôï con, duø coù höôûng duïc laïc toái thaéng cuûa vöông giaû, tình yeâu toät ñænh, haïnh phuùc cuûa gia ñình, beân vôï con hay quyeàn uy cao toät, chieán thaéng trong caùc cuoäc luaän voõ tranh taøi, bieän luaän vinh quang toät ñænh, Ngaøi cuõng khoâng tìm ñöôïc laïi caûm giaùc an laïc saùng suoát trong leã Haï ñieàn.

Thaùi Töû lieàn töø boû cung vaøng ñieän ngoïc, vôï ñeïp, con ngoan ñeå ñi tìm laïi caûm giaùc thanh tònh vaø saùng suoát an laïc ñoù.

Sau naêm naêm caàu phaùp vôùi taát caû caùc vò Ñaïo sö treân toaøn coõi AÁn Ñoä, hoïc vôùi hai vò Ñaïo sö gioûi nhaát thôøi baáy giôø laø Ñaïo sö A La Laõ Ca La vaø Ñaïo sö Uaát Ñaàu Lam Phaát, duø thieàn ñònh vaøo ñöôïc Phi Töôûng Töôûng Xöù Ñònh, cuõng chöa tìm thaáy laïi ñöôïc traïng thaùi an laïc thanh tònh saùng suoát thuôû xöa. Ngaøi töø giaõ hai vò thaày, roài ñeán röøng beân bôø soâng Ni Lieân tieáp tuïc tu saùu naêm khoå haïnh vôùi naêm anh em  Kieàu Traàn Nhö, moät loøng tinh chuyeân khoå haïnh tu ñaïo. Duø  thieàn ñònh vaøo ñöôïc Dieät Taän Ñònh, traïng thaùi an laïc thuôû xöa vaãn khoâng hieän ra. Ngaøi môùi suy nghó laïi caûnh töôïng luùc Ngaøi vaøo traïng thaùi ñoù döôùi leã Haï Ñieàn cuûa naêm xöa, luùc ñoù, taâm Ngaøi khoâng moät phaùp, khoâng moät vaät, laïi vaøo ñöôïc traïng thaùi naøy. Ngaøi caûm thaáy mình ñaõ ñi laïc neûo neân nhaän baùt söõa cuûa naøng muïc nöõ, baáy giôø naêm anh em Kieàu Traàn Nhö boû ñi, Ngaøi ñeán goác caây Boà Ñeà ngoài taïi ñoù cho tôùi ñeâm boán möôi taùm raïng ngaøy boán möôi chín, taâm Ngaøi khoâng moät phaùp, khoâng moät vaät, traïng thaùi an laïc thanh tònh saùng suoát ñoù môùi hieän ra trôû laïi. Caùc Kinh thöôøng noùi laø Ngaøi ngoä ñöôïc lyù duyeân khôûi (Lyù töï taâm).

Sau khi thaáy ñöôïc roài, Ngaøi ngoài quaùn saùt theâm baûy ngaøy nöõa ñi saâu vaøo traïng thaùi ñoù, chieâm nghieäm ñeå tìm ra loä trình tu hoïc veà sau naøy.

Sau khi quaùn chieáu laïi, Ngaøi laáy laøm laï laø traïng thaùi an laïc naøy luoân saün coù trong taâm cuûa moãi con ngöôøi, maø theá nhaân naøo ai bieát. Taát caû ngöôøi tu theo AÁn Ñoä Giaùo, vaø chín möôi saùu moái ñaïo laïi khoâng ai phaùt hieän ra.

Theá nhöng, ñeå ñöa ñöôïc tö töôûng naøy ra, Ngaøi thaáy quaù khoù khaên vì hoaøn caûnh AÁn Ñoä thôøi baáy giôø aûnh höôûng cuûa tö töôûng Baø La Moân quaù saâu naëng, chín möôi saùu moái ñaïo vaø saùu phaùi trieát hoïc tung hoaønh ngang doïc khaép nôi, phaàn ñoâng theá nhaân soáng vaø huaân taäp caùc phaùp khaùc quaù saâu daøy, cho neân caùi bieát maø Ngaøi chöùng ngoä ñöôïc laøm sao hoï hieåu vaø coâng nhaän ñeå Ngaøi ñöa chaùnh phaùp naøy ra ñöôïc. Theá neân Ñöùc Theá Toân ñònh vaøo Nieát Baøn, keùo chaân thò tòch, khoâng chuyeån phaùp luaân.

Baáy giôø, Trôøi Phaïm Thieân bieát ñöôïc môùi ñeáân nhaéc laïi boån nguyeän quaù khöù thænh Ngaøi chuyeån phaùp luaân ñoä chuùng sanh cho troøn taâm nguyeän ñoä sanh maø Ngaøi höùa thuôû xöa.

Luùc coøn tu ñaïo boà taùt, laø moät vò ñaïi só tu haïnh khoå haïnh naêm traêm naêm taïi nuùi Tuyeát, chôø cô duyeân gaëp ngöôøi khai thò Ñaïi Thöøa. Khi ñoù trôøi Ñeá Thích khoâng roõ vì sao vò ñaïi sö naøy laïi cöù ngoài tu khoå haïnh nhö theá, vì theá ngaøi hieän thaân quyû daï xoa ôû treân hö khoâng noùi keä raèng:

“Caùc haïnh voâ thöôøng, caùc phaùp sanh dieät”.

Vò ñaïi só nghe hai caâu keä hieåu ra, quyø xuoáng ñaûnh leã vaø thöa raèng:

“Ñaây laø vò coå Phaät quaù khöù naøo ñoù hay laø Boà Taùt thò hieän, xin hieän thaân vì toâi maø  khai thò tieáp”.

Quyû daï xoa hieän thaân ra noùi raèng: “Chính ta noùi ñaáây! Nhöng hieän taïi ta ñang raát ñoùi, khoâng tìm ra vaät thöïc aên neân khoâng theå noùi”. Vò ñaïi só thöa: “Vaät thöïc cuûa Ngaøi laø gì?”. Quyû noùi: “Thòt töôi maùu noùng!”.

Vò ñaïi só thöa: “Xin Ngaøi vì toâi noùi troïn baøi keä toâi xin daâng vaät thöïc cho Ngaøi”.

Quyû lieàn noùi tieáp: “Sanh dieät dieät roài, tòch dieät laø vui Nieát baøn”.

Vò ñaïi sö ngoä ñöôïc chaân lyù lieàn côûi aùo treøo leân caây gieo mình xuoáng ñaát ñeå laøm vaät thöïc cuùng döôøng cho Quyû.

Trôøi Ñeá Thích hieän laïi nguyeân hình vaø ñaûnh leã thöa raèng: “thöa Ngaøi! Sau naøy Ngaøi thaønh ñaïo, xin noùi phaùp teá ñoä chuùng toâi”. Vò ñaïi sö nhaän lôøi.

Ñeán nay, khi Boà taùt thaønh ñaïo, trôøi Phaïm Vöông Nguyeân laø Trôøi Ñeá Thích naêm xöa, hieän thaân thænh phaùp nhaéc laïi boån nguyeän xöa. Thænh Ngaøi ñi hoaèng phaùp ñoä sanh.Vì ngöôøi tu chuùng ta phaûi coù höôùng ñi thaät  chính xaùc .

Vaäy, trong ñeâm boán möôi taùm raïng saùng ngaøy thöù boán möôi chín Cuø Ñaøm sa moân ngoä ñöôïc gì? Chöùng phaùp gì? Maø theá gian toân xöng Ngaøi laø Nhö Lai, Theá Toân?!

Vì theá chuùng ta phaûi bieát roõ ñeå coù moät loä trình cuûa mình thaät phuø hôïp ñeå ñöôïc giaùc ngoä nhö Ngaøi

Coù phaûi laø Ngaøi ñaõ ngoä ñöôïc taâm thanh tònh cuûa chính mình? Vaäy naêm naêm caàu phaùp, saùu naêm khoå haïnh, vaø boán möôi taùm ngaøy döôùi coäi Boà Ñeà trôû veà tröôùc, Ngaøi haønh phaùp naøo, tu phaùp moân gì? Coù phaûi laø phaùp cuûa Baø La Moân Giaùo hay AÁn Ñoä Giaùo khoâng? Hieän taïi, chuùng ta ñi con ñöôøng naøo ñeå ñeán choã gioáng nhö Ñöùc Phaät ôû ñeâm boán möôi taùm raïng saùng ngaøy thöù boán möôi chín? Chính kinh Hoa Nghieâm Phaåm Nhaäp Phaùp Giôùi noùi leân con ñöôøng Ñöùc Phaät ñaû ñi qua.

 Kinh Hoa Nghieâm, goïi ñuû laø Ñaïi Phöông Quaûng Phaät Hoa Nghieâm Kinh (Buddhaõvatamsaka Mahaõvaipulya Sutra) nhaèm troû yù Phaùp giôùi cuûa taâm voâ cuøng roäng lôùn (Ñaïi phöông quaûng) ñaày ñuû vaïn ñöùc vieân maõn (ví nhö hoa) ñeå trang nghieâm Phaät quaû (Phaät Hoa Nghieâm). Ñaây laø moät trong ba boä kinh lôùn cuûa Phaät giaùo Ñaïi Thöøa vaø laø boä kinh voâ cuøng quan troïng cuûa Maät toâng, Thieàn toâng vaø Tònh ñoä toâng. Tieán só D.T Suzuki baûo kinh naøy laø “Tinh yeáu cuûa tö töôûng tình caûm vaø kinh nghieäm Phaät giaùo”.

Töông truyeàn sau khi Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni chöùng ngoä döôùi coäi caây boà ñeà, Ngaøi thuyeát giaûng kinh naøy cho chö Ñaïi Boà Taùt Vaên Thuø, Phoå Hieàn vaø haøng ñaïi chuùng thaùnh giaû. Trong Kinh Hoa Nghieâm baûo raèng baáy giôø Ñöùc Theá Toân nhaäp ñònh, Ngaøi chæ hieän dieän ñeå truyeàn caûm öùng, khaû chöùng vaø ca ngôïi nhöõng phaùt bieåu cuûa chö Boà taùt. Kinh neâu baät nhöõng giaùo lyù cao sieâu cuûa Phaät giaùo Ñaïi thöøa, caùi chaân taâm bao truøm khaép phaùp giôùi laø Chaân khoâng vaø Dieäu höõu, nguyeân lyù khieán taát caû ñoàng nhaát vaø voâ phaân bieät töông nhaäp thoâng suoát khoâng heà bò ngaên ngaïi (Söï Söï voâ ngaïi), caùi trí tueä töø bi roäng lôùn voâ bieân bình ñaúng giöõa chuùng sanh vaø chö Phaät trong ñaïi nguyeän giaûi thoaùt vaø cöùu ñoä.

Trong taùc phaåm Hoa Nghieâm Kinh truyeän kyù, Ngaøi Phaùp Taïng keå raèng Boà Taùt Long Thoï xuoáng Long cung, ñoïc ñöôïc Kinh Hoa Nghieâm goàm coù ba boä Thöôïng, Trung, Haï. Hai boä Thöôïng vaø Trung coù quaù nhieàu soá keä tuïng vaø Phaåm khieán ngöôøi thöôøng khoù naém baét noäi dung, Ngaøi chæ phoå bieán boä Haï goàm boán möôi phaåm (hoaëc ba möôi chín phaåm) goàm möôøi vaïn baøi keä (coù leõ ñaây laø sloka chöù khoâng phaûi gatha). Kinh coù nhieàu baûn dòch khaùc nhau coù leõ ñöôïc dòch töø nhieàu Phaïn baûn khaùc nhau vaø khoù bieát ñöôïc vieäc dòch thuaät ñaõ caên cöù vaøo Phaïn baûn naøo laø chính goác. Hieän nay, caùc Phaïn baûn ñaõ maát, chæ coøn moät vaøi phaåm baèng Phaïn ngöõ (Phaåm boán muôi Phoå Hieàn Boà Taùt Haïnh, Phaåm hai möôi saùu Thaäp Ñòa ).

Töø theá kyû V ñeán theá kyû VIII coù ba baûn Haùn dòch Kinh Hoa Nghieâm hieän coøn löu laïi laø:

Luïc Thaäp Hoa Nghieâm do Ngaøi Phaät Ñaø Baït Ñaø La dòch coøn goïi laø cöïu Hoa nghieâm  goàm  60 quyeån 34 phaåm.

Baùt Thaäp Hoa Nghieâm do Ngaøi Thaät Xoa Nan Ñaø dòch thöôøng goïi laø Taân Hoa Nghieâm goàm 80 quyeån 37 phaåm.

Töù Thaäp Hoa nghieâm do Ngaøi Baùt Nhaõ dòch goàm 40 quyeån chuû yeáu laø phaàn dòch phaåm Nhaäp Phaùp Giôùi laïi coøn theâm möôøi ñaïi nguyeän Phoå Hieàn vaø phaàn keä Truøng tuïng.

Laïi nöõa, coù haøng chuïc baûn Haùn Vieät dòch cuûa caùc ngaøi Chi Saám, Chi Khieâm, Cöu Ma La Thaäp, Huyeàn Trang, Giaùc Hieàn… dòch rieâng moät Phaåm cuûa kinh Hoa Nghieâm (thí duï phaåm Nhaäp Phaùp Giôùi, Phaåm Thaäp Ñòa, Phaåm Phoå Hieàn Haïnh Nguyeän…) Trong caùc baûn Haùn dòch treân, Baûn Baùt Thaäp Hoa nghieâm do Ngaøi Thaät Xoa Nan Ñaø laø roõ raøng vaø hoaøn chænh nhaát. Chính Hoaøng Haäu Voõ Taéc Thieân ñeà nghò dòch vaø baûo trôï cho coâng trình naøy (ñöôïc thöïc hieän suoát boán naêm röôõi töø naêm 695 ñeán naêm 699). Do ñoù, baûn Haùn dòch naøy ñöôïc löu thoâng roäng raõi nhaát.

Caùc baûn sôù chuù luaän giaûi veà Kinh Hoa Nghieâm thaät khoâng theå keå heát, nhieàu nhaát laø ôû Trung Quoác, Nhaät Baûn, Trieàu Tieân, Vieät Nam… Vaø sau naøy taïi caùc nöôùc phöông Taây caøng coù nhieàu taùc phaåm nghieân cöùu Kinh Hoa Nghieâm. Nhö theá, ñuû thaáy Kinh Hoa nghieâm laø voâ cuøng quan troïng. Toâng Hoa nghieâm ôû Trung Quoác do Ngaøi Phaùp Thuaän (557-640) saùng laäp ñaõ phaùt trieån raát maïnh meõ vaø toàn taïi ñeán ngaøy nay cuøng vôùi toâng Hoa Nghieâm cuûa Nhaät Baûn vaø Trieàu Tieân (ñöôïc thaønh laäp sau ñoù khoaûng treân döôùi moät theá kyû).

 Chuùng toâi sau moät thôøi gian nghieân cöùu vaø luaän giaûng nhieàu nôi ñaõ xuaát baûn boä Luaän Giaûng Kinh Hoa Nghieâm naêm 2003, nay nhaän  thaáy boä kinh naøy nhieàu chöông laøm trôû ngaïi cho ai ñoù khoâng ñuû thôøi gian nhöng muoán nghieân cöùu vaø haønh theo tu töôûng Kinh Hoa Nghieâm (Phaåm Nhaäp Phaùp Giôùi) naøy, neân chuùng toâi bieân soaïi laàn thöù hai laø thaønh Khai Thò Kinh Luaän, ñeå laøm taøi lieäu hoaèng phaùp cho deå hieåu hôn, neáu caàn nghieân cöùu saâu roäng theâm xin tìm taùc phaåm Luaän Giaûng Kinh Hoa Nghieâm (Phaåm Nhaäp Phaùp Giôùi) cuøng moät taùc giaû.

                                                                Ñaø Laït, thaùng 10 naêm 2012

                  Sa Moân Thích Hueä Ñaêng

DAÃN NHAÄP

Hoa Nghieâm laø boä Kinh thuoäc Nhaát Thöøa Vieân Ñoán. Nhaát thöøa laø chæ coù moät thöøa duy nhaát laø vieân thaønh Phaät ñaïo. Vieân laø vieân dung voâ ngaïi. Ñoán töùc chæ thaúng lyù Chaân taâm, ñöa ta vaøo thaúng trí tueä Baùt Nhaõ, nhaän ngay Caên baûn trí cuûa chính mình. Coøn Tieäm laø tu theo thöù baäc laàn laàn thaønh töïu. Nhö chuùng ta coâng phu haèng ngaøy laàn laàn tu taäp ñoù laø Tieäm. Nhöng ngöôøi hoïc veà lyù Ñoán ñi thaúng vaøo, khoâng caàn phöông tieän nöõa. Lyù thì ñoán, söï thì tieäm, neân goïi laø Nhaát Thöøa Vieân Ñoán.

Ñaïo Phaät khoâng phaûi laø moät lyù thuyeát suoâng. Ngöôøi tu neáu nhaän ñöôïc Chaân taâm chính mình goïi laø Lyù. Töø choã ñoù bieát dieäu duïng caùc Phaùp goïi laø Söï. Khi tu hoïc xong, ñem ra öùng duïng, chöù khoâng phaûi hieåu treân ngoân ngöõ. Neáu chuùng ta bieát öùng duïng taâm aáy, vaøo ñôøi maø thaønh coâng, thì bieát raèng ngöôøi ñoù ñaõ tu thaønh töïu ñöôïc trí tueää. Coøn khi tu hoïc, naêm naøy qua thaùng kia, maø ngay nôi ñôøi, moïi vieäc laøm ñeàu thaát baïi, thì bieát raèng ngöôøi ñoù chæ nghieân cöùu vaø lyù vaên töï. Tu hoïc nhö theá thì chæ ñeå thaûo luaän maø thoâi, chöù khoâng ñem ra öùng duïng ñöôïc, neân khoâng thaät vôùi caùi bieát cuûa chính mình. Nhö vaäy, tu ñeå thaønh töïu Taâm löïc, hoïc ñeå thaønh töïu Trí löïc ñem ra aùp duïng, söï tu hoïc thaønh töïu ñöôïc Phaùp löïc, laø caùi bieát nhö thaät cuûa chính mình.

Khi ñi vaøo tu haïnh Ñaïi thöøa, haønh Boà Taùt ñaïo thì caên baûn nhaát laø phaûi laáy taâm töø bi laøm chuaån. Maø muoán coù taâm töø bi thì phaûi coù trí tueä. Neáu khoâng coù trí tueä thì hoaïn naïn! Khoâng coù trí tueä thì khoâng phaûi laø tu Boà Taùt ñaïo hay Phaät thöøa, maø laø tu phaøm phu ñaïo! Neáu söû duïng taâm töø bi maø khoâng trí tueä thì khoâng phaûi laø taâm töø bi. Taát caû Chö Phaät ñeàu laáy nhaát taâm laøm neàn taûng cho con ñöôøng tu vaø haønh Boà Taùt ñaïo. Con ñöôøng tu Boà Taùt ñaïo laø con ñöôøng cuûa töø bi vaø trí tueä, nhaèm mang lôïi ích cho moïi chuùng sanh.

Trong Kinh Hoa Nghieâm, ngöôøi hoïc ñaïo quan troïng nhaát khi phaùt taâm tu Ñaïi thöøa, phaûi chí taâm haønh trì Phaùp moân Baùt Nhaõ ñeå thaønh töïu trí Baùt Nhaõ. Neáu ngöôøi phaùt taâm tu taäp maø khoâng ñi thaúng vaøo trí tueä Baùt Nhaõ, maø duøng caùc phöông tieän naøy, phöông tieän kia thì seõ keït ngay, seõ rôi vaøo giaùo lyù cuûa ngoaïi ñaïo. Vì trí tueä Baùt Nhaõ noù giaûi quyeát ñöôïc taát caû nghieäp chuùng ta trong Taøng thöùc. Neáu ngöôøi tu duøng hieåu bieát phaân bieät, bæ, thöû, nhaân, ngaõ thì khoâng coù caùch naøo hoaøn thaønh ñöôïc trí tueä Baùt Nhaõ. Thí nhö khi nhaõn caên ñoái saéc, töùc khi maét ta nhìn vaät, maø khôûi phaân bieät, roài suy nghó thöông gheùt öa thích thì choã naøy quyù vò taïo nghieäp ngay. Maét nhìn saéc ñeïp cuûa moät coâ gaùi lieàn khôûi taâm aùi nhieãm, nhìn boâng hoa ñeïp thì öa thích, nhìn caûnh vaät ñeïp khôûi leân phaân bieät. Theo tinh thaàn Kinh Thuû Laêng Nghieâm, ñaáy laø do caên duyeân traàn sanh thöùc. Thöùc thì coù töôùng, coù taïo nghieäp neân khoâng theå duøng trí Baùt Nhaõ ñöôïc. Neáu chuùng ta cuõng ngay nôi nhaõn caên ñoù nhìn moät bình boâng maø xoay taùnh thaáy hay caùi bieát veà taâm (ôû trong, “phaûn vaên töï kyû”) thì maét vaãn thaáy roõ bình maøu vaøng, boâng maøu ñoû maø taâm khoâng phaân bieät. Choã naøy theo tinh thaàn Thieàn toâng goïi laø trí. Trí thì bieát khaép maø khoâng khôûi phaân bieät. Taïi sao khoâng khôûi phaân bieät?  Vì treân caên baún noù laø thanh tònh. Xoay caùi bieát trôû vaøo trong taâm maø chieáu ra ngoaøi thì vaãn thaáy roõ caùc maøu xanh ñoû traéng vaøng. Caùi bieát naøy vaãn laø phaân bieät, nhöng phaân bieät maø khoâng keït phaân bieät, vì noù ôû trong Taùnh Khoâng maø chieáu ra. Neáu maø khoâng xoay caùi bieát veà taâm, ñeå caên duyeân traàn thì keït phaân bieät, caùi bieát naøy baèng thöùc. Vì theá chö Toå noùi: “Raén vaø roàng khoâng ñoåi vaûy”. Cuõng caùi nhìn ñoù nhöng nhìn baèng taâm chöù khoâng phaûi caên duyeân traàn sanh thöùc. Choã naøy goïi laø Trí Phaät. Nhö vaäy, Kinh Hoa Nghieâm vaø Kinh Thuû Laêng Nghieâm ñoàng moät lyù. Kinh Thuû Laêng Nghieâm daïy cho ta caùi nhìn vaø caùi bieát caên khoâng duyeân traàn, ñoù laø caùi bieát thanh tònh, bieát baèng Chaân taâm thöôøng truï. Ngoân ngöõ coù khaùc nhöng choã haønh coù moät. Kinh vaên tuy khaùc nhöng Phaät daïy chæ moät lyù, ñoù laø trôû veà Chaân taâm thöôøng truï. Caùc Kinh ñeàu daïy cho ta ñöôøng loái ñeå giaûi thoaùt nhöng rieâng Kinh Hoa Nghieâm laïi chæ cho chuùng ta con ñöôøng Nhaäp phaùp giôùi. Nhaäp phaùp giôùi laø gì? Laø ñem trí tueä ñaõ tu taäp ñi vaøo cuoäc ñôøi moät caùch bình thöôøng ñeå thaønh töïu giaùc ngoä giaûi thoaùt thöôøng ngaøy nôi ñôøi. Chuùng ta bò raøng buoäc söï ñoái ñaõi, thöông gheùt, öa thích. Khi chuùng ta tu coù trí tueä roài maø khoâng nhaäp Phaùp giôùi thì khoâng hieän thöïc ñöôïc trí. Chuùng ta phaûi ñi vaøo Phaùp giôùi ñeå haønh Boà taùt ñaïo laøm lôïi laïc cho ñôøi môùi laø theo tinh thaàn Ñaïi thöøa, töùc ñi vaøo ñôøi vôùi taâm töï nhieân, taâm trí tueä vaø taâm giaûi thoaùt.

Theo lòch söû veà Ñöùc Phaät, Thaùi töû Só Ñaït Ña sau saùu naêm tu khoå haïnh, thieàn ñònh boán möôi chín ngaøy taïi coäi Boà Ñeà giaùc ngoä ñöôïc chaân lyù, Ngaøi lieàn ñi vaøo ñôøi trong boán möôi chín naêm ñeå hieän thöïc phaùp tu vaø caùi thaáy bieát cuûa mình. Neáu ngay sau khi ñöùc Thích Ca Maâu Ni khi ngoä ñöôïc chaân lyù, Ngaøi nhaäp Nieát Baøn thì ai goïi Ngaøi laø Phaät, ai keâu Ngaøi laø Theá Toân, ai xöng Ngaøi laø Nhö Lai?! Ngaøi haønh Boà Taùt ñaïo, ñi vaøo ñôøi giaùo hoùa chuùng sanh trong suoát boán möôi chín naêm, gaëp bieát bao nhieâu caûnh, danh, lôïi, tình, thuaän nghòch, khoù khaên, trôû ngaïi, vöôït qua bao gian lao, khoå nhoïc, ñeå hoaøn thaønh bi nguyeän Boà taùt haïnh, Ngaøi môùi chöùng ñöôïc Nhaát Thieát Phaùp Khoâng, laø trí tueä Baùt Nhaõ, thaønh töïu giaûi thoaùt giaùc ngoä.

 Khi chöa tu, chuùng ta thaáy töôùng caùc caûnh vaø vaät cho laø thaät, neân tham ñaém vaø chaáp giöõ, sanh ra phieàn naõo, ñau khoå. Khoâng bieát caùc phaùp voán khoâng thaät, do duyeân hôïp maø thaønh, neân cho raèng “Soâng laø soâng, Nuùi laø nuùi”. Khi chuùng ta phaùt taâm tu theo Ñaïi thöøa, ñi vaøo ñôøi haønh Boà Taùt ñaïo ñeå hieän thöïc caùi bieát chính mình. Khi laáy phaùp moân tu ñeå vaøo Ñònh, laáy Ñònh laøm caên baûn ñoù goïi laø “Phaùp Ñònh”. Duøng phaùp moân tu nhö Thieàn toâng, Tònh ñoä toâng, Maät toâng ñeå vaøo Ñònh, roài quaùn chieáu laïi noäi taâm xem taâm naøy coù Phaät, coù Toå, coù Phaùp, coù vaät chi hay khoâng?! Chuùng ta môùi bieát raèng: Taâm mình xöa nay voán vaéng laëng, thanh tònh, khoâng moät phaùp, khoâng moät vaät, khoâng Phaät, khoâng Toå. Chuùng ta tu nhaän ñöôïc thaät töôùng caùc phaùp, ñeå trôû veà Taùnh Khoâng, ñoù laø Baùt Nhaõ trí neân noùi laø: “Soâng khoâng phaûi laø soâng, nuùi khoâng phaûi laø nuùi”. Coøn khi ñaït ñöôïc taâm Khoâng voâ töôùng, ôû nôi ñôøi nhö moïi ngöôøi khoâng khaùc, neân coù caâu: “Gioáng caây khoâng cuøng caây”, chöøng ñoù ñi vaøo ñôøi, söû duïng taâm ñoù, dieäu duïng taâm ñoù. Bôûi vì, theå taùnh cuûa caùc Phaùp ñeàu khoâng, duøng taâm thanh tònh voâ töôùng ñi vaøo ñôøi ñoàng theå caùc phaùp, taâm khoâng khôûi phaân bieät, caên khoâng duyeân traàn thì thöùc khoâng sanh. Luùc ñoù ngöôøi tu maëc duø thaân ñang ôû traàn lao, maø khoâng nhieãm traàn lao vì ñaõ hieåu ñöôïc Chaân taâm voán voâ töôùng, thanh tònh. Thaät töôùng noù voán laø voâ töôùng neân ñi vaøo ñôøi bình thöôøng nhö moïi ngöôøi, nhöng beân trong taâm hoaøn toaøn vaéng laëng thanh tònh. Choã naøy Thieàn toâng goïi laø: “Soâng vaãn laø soâng, nuùi vaãn laø nuùi” maø taâm khoâng coøn oâ nhieãm, thöôøng haèng thanh tònh, khoâng bò caùc phaùp ñoàng hoùa, laøm phieàn naõo, khoâng bò nghieäp löïc sai söû nöõa. Neân coù caâu: “Boán beà voâ nhaát vaät”,vôùi ñieàu kieän chuùng ta phaûi nhaäp ñöôïc Chaân taâm vaø öùng duïng ñöôïc Dieäu taâm, cuõng töùc laø Caên baûn trí vaø Sai bieät trí. Vì theá môùi coù caâu:“Töïa göông nhö sao bay, löu luyeán chi traàn ai”.

Ñaïo Phaät laø ñaïo trí tueä, Ñaïo Phaät laø ñaïo giaûi thoaùt. Neáu mình tu hoïc, bao nhieâu naêm ñaõ qua, maø khoâng öùng duïng ñöôïc vaøo cuoäc soáng, khoâng laøm lôïi laïc cho ñôøi, chaïy theo danh lôïi, chæ nöông söï giuùp ñôõ nôi ñôøi maø soáng, nhö vaäy ñaâu phaûi laø Ñaïo Phaät!  Tu ñaïo maø khoâng coù trí tueä, khoâng giaûi thoaùt, laø vì chuùng ta coøn nöông söï giuùp ñôõ beân ngoaøi. Beân ngoaøi thì öa bæ, thöû, nhaân, ngaõ, sanh phieàn naõo, phieàn naõo roài khoå ñau, choã ñoù söï tu hoïc cuûa mình khoâng trí tueä, thieáu keát quaû, thieáu kieân nhaãn, chöù khoâng phaûi toái ngaøy noùi veà boä Kinh naøy boä Kinh kia, lyù naøy, lyù kia, nhöng öùng duïng khoâng ñöôïc. Caùi ñoù khoâng phaûi chaân lyù cuûa ñaïo Phaät, maø chæ laø lyù thuyeát suoâng cuûa theá luaän! Ñaïo Phaät laø ñaïo cuûa con ngöôøi, hieän baøy vì con ngöôøi, ñeå ñi vaøo cuoäc ñôøi vôùi ngöôøi, moät caùch bình thöôøng trong cuoäc soáng, khoâng coù gì maø sai söû, vôùi ñieàu kieän chuùng ta phaûi tinh taán ñeå ñaït ñöôïc trí tueä, ñi vaøo ñôøi bình thaûn, töï nhieân khoâng coù moät söï traù hình hay laäp dò naøo caû, neân coù caâu:            

“Ñôøi khoâng Ñaïo laáy gì maø söûa,

Ñaïo khoâng ñôøi bieát söûa vôùi ai”

Bôûi vì Ñaïo Phaät laø ñaïo cuûa con ngöôøi, töø Chaân taâm cuûa con ngöôøi phaùt ra. Neáu khoâng coù con ngöôøi thì laøm sao coù Ñaïo Phaät?! Vì Ñaïo Phaät laø ñaïo cuûa ngöôøi, neân muoán hieän thöïc ñöôïc ñaïo thì phaûi nôi ngöôøi töï chöùng, ñeå hieän thöïc nôi ñôøi. Kinh Hoa Nghieâm laø con ñöôøng theå nhaäp caùc Phaùp giôùi (nôi ñôøi), noù coù boán phaïm truø ñeå theå nhaäp:

1- Lyù voâ ngaïi phaùp giôùi

2- Söï voâ ngaïi phaùp giôùi

3- Lyù  Söï voâ ngaïi phaùp giôùi

4- Söï Söï voâ ngaïi phaùp giôùi

 1- Lyù voâ ngaïi:  Kinh Hoa Nghieâm chæ cho chuùng ta tu theå nhaäp Chaân taâm hay Caên baûn trí. Töø Chaân taâm naøy öùng duïng ra laø dieäu duïng cuûa taâm hay Dieäu taâm (hay Sai bieät trí). Kinh Hoa Nghieâm chæ cho chuùng ta con ñöôøng theå nhaäp cuûa Phaùp taùnh vaø söû duïng theå taùnh, choã ñoù laø “Caên baûn trí”, laø lyù trí, tinh thaàn hay chaân lyù thaät taùnh hay Chaân taâm. Noù laø theå taùnh chaân thaät cuûa caùc Phaùp, neân cuõng goïi laø Phaùp taùnh, Phaùp giôùi tính, Chaân nhö tính. Taát caû phaùp trong vuõ truï ñeàu coù sai bieät nhöng ñeàu ñoàng moät theå taùnh aáy goïi laø Lyù voâ ngaïi phaùp giôùi.

2- Söï voâ ngaïi. Söï laø hình saéc hay vaät chaát goàm voâ löôïng hình töôùng khaùc nhau. Caûnh giôùi naøy sanh dieät voâ thöôøng nhö ñaùm maây huyeãn hoaù öùng hieän treân trôøi cao, nhö soùng thoåi boït nöôùc noåi chìm ngoaøi bieån caû! Tuøy theo nghieäp duyeân thieän aùc maø bieán hieän nhö phuø vaân. ÔÛ theá giôùi coù hình töôùng sai thuø, caùc phaùp saéc vaø taâm cuûa chuùng sanh moãi moãi sai bieät, coù giôùi haïn phaân caùch, nhöng taát caû caùc söï ñeàu ñoàng moät theå taùnh chaân thaät töùc laø ñoàng laáy phaùp taùnh laøm töï theå.

3-Lyù söï voâ ngaïi phaùp giôùi: Laø theá giôùi cuûa Lyù vaø Söï hoaøn toaøn dung thoâng, khoâng ngaên ngaïi vôùi nhau, nhö soùng vôùi nöôùc hay nhö nöôùc vôùi söõa hoaø tan vôùi nhau trôû thaønh moät theå duy nhaát. Vì muoân phaùp ñeàu huyeãn, khoâng coù töï taùnh rieâng bieät, neân goïi toaøn lyù laø söï, toaøn söï laø lyù hoaëc trong lyù coù söï trong söï coù lyù, taùnh töôùng dung thoâng voâ ngaïi. Bôûi vì, Chaân nhö töï taùnh vaø thaät theå cuûa caùc phaùp ñeàu ñoàng moät theå taùnh khoâng, tuøy duyeân bieåu hieän neân noùi taát caû lyù ñeàu laø söï, taát caû söï ñeàu hieån baøy lyù, dung thoâng trôû thaønh moät theå duy nhaát voâ ngaïi, töùc laø töï do töï taïi, khoâng gaây ngaên ngaïi cho nhau, trong theå töông tuøy, töông sanh töông töùc, töông nhaäp thaønh töïu Caên baûn trí vaø Sai bieät trí.

4-Söï Söï Voâ Ngaïi phaùp Giôùi:  Theá giôùi cuûa söï vaø söï, laø heát thaûy söï vaät trong hieän töôïng giôùi ñeàu dung thoâng vôùi nhau khoâng ngaên ngaïi, vì taát caû söï ñoàng moät theå taùnh maø theå taùnh thì dung thoâng, khoâng phaân chia rieâng khaùc. Cho neân baát luaän moät söï naøo cuõng ñeàu dung nhieáp taát caû söï, vaø cuõng ñeàu laø taát caû söï, hay moät laø taát caû taát caû laø moät. Ñoù laø Söï Söï Voâ Ngaïi Phaùp giôùi. Söï chæ cho caù theå trong vuõ truï hay moïi phaùp hoaëc toaøn theå khoâng gian voâ cuøng voâ taän. Noùi ñeán Söï Söï Voâ Ngaïi Phaùp Giôùi laø noùi ñeán thôøi gian dung thoâng vôùi thôøi gian, khoâng gian dung thoâng vôùi khoâng gian, khoâng gian dung thoâng vôùi thôøi gian, thôøi gian dung thoâng vôùi khoâng gian. Tam giôùi, tam theá möôøi phöông ñeàu dung thoâng vôùi nhau. Moät thoâng taát caû taát caû, taát caû dung thoâng moät. Taïi sao? Vì luùc ñoù söû duïng taát caû caùc haïnh voâ ngaïi ñeàu phuø hôïp vôùi Chaân taâm, vieäc laøm voâ ngaïi ñeàu phuø hôïp vôùi Chaân taâm, neân choã naøy laø Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi, thaønh töïu Nhaát thieát chuûng trí, giaùc ngoä hay laø Phaät.

Kinh Hoa Nghieâm trình baøy cho chuùng ta dieäu lyù “Moät laø taát caû, taát caû laø moät”. Moät laø taát caû vì taát caû caùc Phaùp treân traàn gian naøy, taát caû haønh ñoäng, ñeàu do taâm sanh. Taâm naøy töï taùnh voán khoâng, tuy khoâng maø coù, tuy coù maø khoâng. Neáu khoâng quay trôû veà taâm thì khoâng hieåu lyù naøy. Thí duï nhö vôùi moät thoi vaøng, ngöôøi naøy muoán laøm chieác nhaãn moät chæ, ngöôøi kia muoán laøm  daây chuyeàn, taát caû ñeàu töø thoi vaøng laøm ra. Caùc phaùp töø taâm ra cuõng nhö theá, ñeàu trôû veà taâm. Ñaây laø lyù moät laø taát caû, taát caû trôû veà moät. Taát caû caùc phaùp ñeàu do taâm hieän baøy, ñoàng moät theå taùnh khoâng, thöôøng haèng thanh tònh.

Trieát lyù Kinh Hoa Nghieâm laø moät trieát lyù thaâm saâu, chæ roõ cho con ngöôøi hoaøn thaønh trí duïng. Ngöôøi tu neân y cöù nôi taâm ñeå tu vì taâm  laø coäi goác cuûa caùc phaùp. Ví duï, hoâm nay coù moät buoåi giaûng laø do nhu caàu tu hoïc cuûa chö Taêng Ni vaø Phaät töû muoán, vaø do taâm ngöôøi giaûng muoán. Neáu taâm haøng Taêng Ni vaø Phaät töû khoâng muoán, maø taâm ngöôøi giaûng khoâng muoán, thì khoâng coù buoåi giaûng. Nhö vaäy coù phaûi caùc phaùp vaø phaùp giôùi do taâm sanh khoâng?!

Con ngöôøi do öa thích tham muoán nhieàu neân sanh ra ñau khoå phieàn naõo khi maát, vui möøng khi ñöôïc, laø do khoâng bieát qui trình sanh dieät cuûa noù. Neáu bieát taâm ta khoâng khôûi nieäm, cô theå con ngöôøi vaø taát caû caùc phaùp trong traàn gian ñeàu naèm trong quy luaät ñoù. Ví duï trong naêm 2000 theå löïc cuûa ta raát toát, nhöng böôùc sang 2001 theå löïc ta yeáu, laïi baét ñaàu hoaïi dieät. Cô theå chuùng ta hoaïi dieät trong töøng saùt na hay töøng nieäm moät maø ta khoâng bieát vì ta khoâng trôû veà vôùi chính mình, khoâng kieåm soaùt ñöôïc chính mình neân ta khoâng bieát, naêm nay ta ñeo kính hai ñoä, naêm sau ba ñoä thì bieát raèng caëp maét ñaõ yeáu söùc.

Nhö vaäy, caùc phaùp trong vuõ truï khoâng ngoaøi boán qui trình Sanh, tru,ï dò, dieät. Ví du:ï Ta mua moät chieác xe Honda môùi, taïi haõng raùp thaønh, ñoù laø: Sanh. Ñem ra ñaïi lyù ñeán tay ngöôøi mua, xaøi naêm ba naêm laø: Truï (thôøi gian söû duïng)ï. Hö hao tieâu moøn laø: Dò(thôøi gian bieán ñoåi). Ñeán luùc hö naùt khoâng coøn chaïy ñöôïc laø: Dieät. Con ngöôøi chuùng ta cuõng theá: Töø baøo thai meï ra ñôøi laø Sanh. Töø nhoû ñeán khoaûng boán möôi tuoåi laø Truï. Trong luùc lôùn daàn thì thaân ñaõ coù bieán ñoåi laø Dò, cho ñeán khi giaø cheát laø Dieät. Quy trình laø phaûi nhö vaäy, khoâng coù caùch naøo thoaùt khoûi ñöôïc. Ngöôøi tu haønh roõ ñöôïc taâm mình, khi noù sanh ta khoâng möøng, khi noù hoaïi dieät ta khoâng giaän. Vì bieát raèng qui luaät vuõ truï noù phaûi nhö vaäy neân taâm mình khoâng khôûi nieäm tham chaáp hay öa thích ham muoán.

Duø bieát laø vaäy nhöng neáu chaáp thaân, vaät naøy, vaät kia thì sanh ra chaáp ngaõ, chaáp phaùp, roài coù ñau khoå, phieàn naõo. Bieát ñöôïc vaäy thì soáng cuoäc ñôøi bình thöôøng töï nhieân. Trong Kinh Thuû Laêng Nghieâm coù ñoaïn Phaät hoûi vua Ba Tö Naëc: Ñaïi Vöông laáygì bieát thaân Ñaïi Vöông laø voâ thöôøng? Vua Ba Tö Naëc môùi keå raèng: Baïch Ñöùc Theá Toân!Hoài möôøi tuoåi meï con ñöa con ra soâng Haèng, caùi thaáy bieát soâng Haèng cuõng nhö vaäy. Hoâm nay saùu möôi tuoåi roài, trôû ra soâng Haèng, caùi thaáy bieát soâng Haèng cuõng nhö vaäy. Nhöng thaân theå naøy töø möôøi tuoåi ñeán saùu möôi tuoåi, tuoåi noù khaùc bieät. Choã naøy cho ta thaáy taùnh bieát cuûa chuùng ta thaáy baèng Chaân taâm thöôøng truï khoâng coù sanh dieät, nhöng thaân töôùng naøy laø sanh dieät. Phaät hoûi vua Ba Tö Naëc: Vaäy caùi naøo laø sanh dieät? Vua Ba Tö Naëc môùi noùi laø: Thaân con sanh dieät, chöù caùi thaáy bieát cuûa con khoâng sanh dieät.

Ñöùc Phaät khai thò cho chuùng ta bieát raèng trong moãi con ngöôøi ñeàu coù caùi thaáy bieát khoâng sanh dieät. Caùi khoâng sanh dieät ñoù chính laø Chaân taâm thöôøng truï cuûa chuùng ta, laø taùnh bieát cuûa chuùng ta. Chaân taâm hay taùnh bieát naøy noù khoâng coù bæ, thöû, nhaân, ngaõ, khoâng phaân bieät ta ngöôøi. Trong sanh dieät coù taùnh bieát khoâng sanh dieät. Neáu chaáp caùi thaân naøy, quyù meán luyeán tieác noù, thì naèm trong sanh dieät, bò khoå ñau vì noù. Chuùng ta vì quaù voâ minh neân khoâng söû duïng ñöôïc caùi khoâng sanh dieät, maø thöôøng söû duïng caùi sanh dieät, cho neân môùi ñau khoå troâi laên trong caùc thuù.

NGUOÀN GOÁC VAØ LÒCH SÖÛ KINH HOA NGHIEÂM

I- Lòch Söû Hình Thaønh

Trong suoát boán möôi chín naêm haønh ñaïo, Ñöùc Theá Toân tuøy theo nhaân duyeân caên taùnh chuùng sanh maø noùi phaùp. Sau khi Ngaøi nhaäp Nieát Baøn, Ngaøi Ma Ha Ca Dieáp môùi nhoùm hoïp naêm traêm vò A La Haùn taïi hang Thaát Baùt La nuùi Kyø Xaø Quaät an cö keát taäp Phaùp taïng döôùi söï uûng hoä cuûa vua A Xaø Theá, nhöng chæ ñoïc tuïng laïi Kinh vaên maø chöa coù vaên töï. Maõi ñeán kyø kieát taäp laàn thöù ba môùi kieát taäp laïi thaønh vaên töï.

Kinh Hoa Nghieâm ñöôïc thuyeát ngay sau khi Phaät thaønh ñaïo döôùi coäi Boà Ñeà. Trong hai möôi moát ngaøy, Ngaøi tö duy quaùn chieáu trong Thieàn ñònh veà con ñöôøng tu taäp cuûa mình ñaõ traûi qua, ñaõ haønh Boà Taùt ñaïo trong quaù khöù nhö theá naøo. Töø ñoù maø hình thaønh Kinh Hoa Nghieâm. Nam truyeàn Phaät giaùo cuõng cho laø trong hai möôi moát ngaøy naøy, Phaät tö duy chieâm nghieäm veà phaùp mình ñaõ chöùng vaø quaùn xeùt nhaân duyeân chuùng sanh ñeå chuyeån phaùp luaân giaùo hoùa.

Nhö vaäy, theo tinh thaàn Ñaïi thöøa, trong hai möôi moát ngaøy döôùi coäi Boà Ñeà, Ñöùc Phaät vaøo Haûi AÁn Tam Muoäi quaùn chieáu laïi con ñöôøng mình ñaõ ñi qua vaø ñöôïc giaùc ngoä baèng Phaùp moân naøo, con ñöôøng naøo, haïnh nguyeän naøo, haønh ñoäng naøo, Ngaøi môùi noùi leân tinh thaàn Kinh Hoa Nghieâm. Phaåm Nhaäp Phaùp Giôùi cuûa Kinh Hoa Nghieâm ñöa ra hình aûnh Thieän Taøi Ñoàng Töû ñi caàu phaùp, töø moät con ngöôøi bình thöôøng caàu ñaïo maø chöùng thaønh Phaät quaû.

Theo truyeàn thuyeát, maõi ñeán khoaûng theá kyû thöù VI (AL) töùc baûy traêm naêm sau Phaät nhaäp Nieát Baøn, Boà Taùt Long Thoï moät hoâm ñi du haønh treân nuùi Tuyeát, ñöôïc moät vò Laõo taêng cho bieát boä Kinh Hoa Nghieâm raát quyù baùu hieän ñang löu giöõ ôû trong röông thaát baûo taïi Long cung cuûa Long Vöông Boà Taùt. Boà Taùt Long Thoï nghe noùi ñoäng taâm hieáu kyø ham hoïc, Ngaøi lieàn nhaäp ñònh duøng thaàn löïc xuoáng Long cung ñoïc tuïng thoï trì ghi nhôù sao cheùp laïi roài phaùt nguyeän hieån chaùnh tröø taø, soaïn laïi boä Kinh Hoa Nghieâm naøy.

Vì sao Boà Taùt Long Thoï phaûi nhaäp ñònh môùi ñoïc ñöôïc Kinh Hoa Nghieâm? Vì Phaät noùi Kinh trong chaùnh ñònh tam muoäi, neân ngöôøi muoán nghe hieåu thoï trì phaûi nhaäp ñònh môùi thaáu ñaùo nghóa lyù. Ngöôøi noùi phaùp thanh tònh, ngöôøi nghe cuõng phaûi ôû trong thanh tònh môùi hieåu ñöôïc! Neáu chuùng ta duøng taâm voïng töôûng, taùn loaïn, khoâng taäp trung ñöôïc thì khoâng caùch naøo hieåu ñöôïc Kinh Hoa Nghieâm. Thí duï: Muoán suy nghó nhôù laïi ñieàu gì ñoù, thì chuùng ta phaûi taäp trung oân laïi moät naêm hay hai naêm, möôøi naêm, hai möôi naêm. Neáu ñònh löïc saâu thì nhôù laïi moät kieáp, hai kieáp cho ñeán voâ löôïng kieáp. Chæ coù duøng taâm thanh tònh môùi bieát ñöôïc. Neáu khoâng duøng taâm thanh tònh ñöôïc, maø chæ duøng voïng thöùc thì khoâng theå naøo hieåu lôøi cuûa Phaät ñöôïc! Taïi sao ngöôøi tu khoâng ñöôïc giaûi thoaùt? Vì khoâng duøng ñöôïc taâm thanh tònh, khoâng trí tueä, neân khoâng hieåu ñöôïc lôøi daïy trong Kinh maø ñeå öùng duïng vaøo cuoäc soáng vaø ñôøi tu. Vì Phaät duøng taâm thanh tònh thuyeát phaùp ra neân neáu ta duøng voïng taâm thì khoâng caùch naøo hieåu ñöôïc lôøi Phaät. Phaät nhaäp ñònh thuyeát Kinh, Boà Taùt Long Thoï nhaäp ñònh duøng trí tueä ñeå hieåu Kinh, thoï trì vaø vieát laïi. Chuùng ta muoán hieåu Kinh naøy cuõng phaûi duøng taâm thanh tònh môùi hieåu ñöôïc. Ngöôøi duøng voïng thöùc sai bieät thì khoâng theå hieåu ñöôïc Kinh Hoa Nghieâm. Muoán hieåu ñöôïc kinh naøy phaûi lìa töôùng phaân bieät suy nghó. Boà Taùt duøng Trí ñònh ñeå nghe, hieåu vaø cheùp laïi Kinh naøy, thì chuùng ta muoán hieåu kinh naøy, chuùng ta cuõng phaûi duøng trí ñeå nghe môùi hieåu thaáu dieäu nghóa Kinh Hoa Nghieâm. Neáu laáy taâm phaân bieät coù, khoâng, phaûi, traùi, thöông, gheùt thì khoâng bao giôø hieåu ñöôïc nghóa cuûa Kinh.

Qua ñoù ta thaáy roõ vì sao Hoa Nghieâm ñöôïc goïi laø Kinh Nhaát Thöøa Vieân Ñoán. Nhaát thöøa laø chæ thaúng Taâm Phaät, Vieân Ñoán laø vieân dung taát caû Phaùp! Ñoán ngoä laø ñi thaúng vaøo Chaân taâm, khai môû Chaân taâm ñeå hieån chaùnh tröø taø, laøm cho ta coù chaùnh kieán, döùt tröø taø kieán. Muoán lìa phaân bieät ñeå hieåu Kinh thì phaûi laøm gì ? Thí duï: Giaûng sö giaûng caâu ñoù, chuùng ta thöøa bieát Chaân taâm nhö theá naøy, nhö theá kia roài phaân bieät hieåu bieát. Vì theá, Kinh Laêng Nghieâm noùi “Bieát maø choàng theâm caùi bieát laø ñöôøng vaøo ñòa nguïc. Bieát maø chaúng chaúng chaáp caùi  bieát laø ñöôøng vaøo Nieát Baøn”. Khi ta nghe aâm thanh, gioïng ñieäu hay moät baøi giaûng, khôûi taâm phaân bieät roài choàng theâm caùi bieát cuûa mình, ñeå roài laïi phaân bieät tieáp daãn ñeán thöùc goïi laø caên duyeân traàn (traàn ôû ñaây laø thanh traàn, caên ôû ñaây laø nhó caên) neân sanh thöùc. Nghe baèng voïng thöùc thì khoâng phuø hôïp vôùi tinh thaàn Kinh Hoa Nghieâm. Ngöôøi thöôøng khi nghieân cöùu, nghe giaûng, vöøa bieát lieàn töø caùi bieát ñoù suy nghieäm ra moät caùi bieát thöù hai nöõa. Ñoù laø bieát choàng theâm caùi bieát. Caùi bieát thöù nhaát laø bieát phaân bieät (yù thöùc laø thöùc thöù saùu), caùi bieát thöù hai laø suy nghó (yù laø thöùc thöù baûy). Vì vaäy, phaùp sanh phaùp, caùc phaùp truøng truøng khôûi nieäm sanh. Nhöng chuùng ta phaûi bieát thaät nghóa, theo lôøi Phaät daïy laø: “Phaùp boån phaùp voâ phaùp, voâ phaùp phaùp dieäc phaùp”. Nguoàn coäi hay thaät taùnh caùc phaùp laø Khoâng phaùp hay taùnh khoâng, phaûi bieát roõ noù laø voâ phaùp, chöù khoâng phaûi thaät phaùp.

Theo lòch söû Phaät giaùo AÁn Ñoä thì Kinh Hoa Nghieâm ñöôïc bieân soaïn tröôùc Ngaøi Long Thoï khoaûng moät traêm ñeán hai traêm naêm. Coù leõ do Ngaøi Maõ Minh bieân soaïn. Tö töôûng Ñaïi Thöøa ñöôïc phaùt trieån röïc rôõ sau thôøi Phaät Nieát Baøn, ôû böôùc ñaàu laø do Boà Taùt Maõ Minh xieån döông. Luùc ñaàu, tö töôûng Ñaïi thöøa chöa hoaøn bò, nhöng nhôø boä Ñaïi ThöøaKhôûi Tín Luaän cuûa Ngaøi Maõ Minh bieân soaïn maø phaùt trieån. Ñeán thôøi Ngaøi Long Thoï môùi hoaøn chænh caùc tö töôûng Ñaïi thöøa, phaùt trieån röïc rôõ.

Coù theå noùi, chính Ngaøi Maõ Minh laø ngöôøi ñaõ ñöa ra tö töôûng Hoa Nghieâm. Ñöùc Phaät noùi Kinh Hoa Nghieâm döôùi coäi Boà Ñeà trong thieàn ñònh. Nhöng trong thôøi gian Ñöùc Phaät coøn taïi theá, Ngaøi khoâng noùi Kinh maø chæ daïy huyeàn nghóa cuûa Hoa Nghieâm neân ít ngöôøi hieåu. Veà sau chö Toå môùi truøng tuyeân laïi caùc boä kinh Ñaïi thöøa.

Toùm laïi, caùc boä Kinh Ñaïi thöøa cuõng do Ñöùc Phaät noùi. Nhöng maõi ñeán ñôøi sau chö Toå môùi truøng tuyeân laïi, vì nhaân duyeân hoaøn caûnh con ngöôøi, boái caûnh lòch söû AÁn Ñoä luùc ñoù chöa thích hôïp neân chöa ñöôïc ra ñôøi. Khi nhaân duyeân kheá hôïp môùi coù ngöôøi xieån döông, nhaát laø coâng cuûa Boà Taùt Maõ Minh laø ngöôøi ñaõ kieát taäp vaø truøng tuyeân laïi lôøi Phaät theo tö töôûng Ñaïi thöøa vaø vieát caùc boä luaän baøn roõ dieäu lyù Ñaïi thöøa maø boä Ñaïi Thöøa Khôûi Tín Luaänlaø ñaïi dieän. Ngaøi Long Thoï laø ngöôøi hoaøn chænh tö töôûng Ñaïi thöøa, heä thoáng caùc Kinh Ñaïi thöøa vaø soaïn ra ngaøn boä luaän nhö Trí Ñoä, Trung Quaùn, Thaäp Truï Tyø Baø Sa luaän … ñeå xieån döông ñaïi giaùo.

Kinh Hoa Nghieâm coù ba boä:

Boä thöù nhaát goïi laø Ñaïi Hoa Nghieâm do Phaùp thaân Tyø Loâ Giaù Na chuyeån. Phaùp thaân Tyø Loâ Giaù Na chính laø Chaân taâm hay töø Phaùp taùnh ra.

Boä thöù hai do Baùo thaân Loâ Xaù Na chuyeån.

Boä thöù ba do ÖÙng thaân Thích Ca Maâu Ni thuyeát.

Boä thöù nhaát töø Phaùp thaân hay Chaân taâm hieän. Boä thöù hai töø Baùo thaân löu xuaát. Boä thöù ba töø tö töôûng hay kim khaåu Ñöùc Phaät noùi ra. Phaùp, Baùo, Hoùa cuøng hieån baøy. Töø Phaùp thaân hieän, yù muoán noùi taát caû phaùp do taâm sanh, nhaát thieát phaùp duy taâm taïo, töø choã ñoù môùi coù Baùo thaân hieän ra noùi phaùp. Ñeán Ñöùc Thích Ca Maâu Ni laø Hoùa thaân noùi Phaùp. Ñöùc Thích Ca Maâu Ni laáy con ngöôøi baèng xöông baèng thòt ñeå thuyeát. Coøn Loâ Xaù Na thì laáy baèng phöôùc baùu ñeå thuyeát, Tyø Loâ Giaù Na thì laáy töø Chaân taâm thuyeát. Chaân taâm phöôùc baùu thì voâ töôùng nhöng ÖÙng Hoùa thaân thò hieän thì coù töôùng coù hình haøi, coù thaân hình nhö chuùng ta.

Trong boán möôi chín naêm hoaèng ñaïo, Ñöùc Phaät duøng thaân con ngöôøi baèng xöông baèng thòt noùi phaùp nhaèm muïc ñích laø khai thò Chaân taâm cho chuùng sanh. Ñöùc Tyø Loâ Giaù Na noùi baèng Phaùp thaân voâ vi voâ töôùng. Loâ Xaù Na laáy phöôùc baùu noùi. Taùnh laø Phaùp thaân, töôùng laø Baùo thaân, Duïng laø ÖÙng hoùa. Kinh Hoa Nghieâm noùi ñaày ñuû taùnh, töôùng, duïng cho ta thaáy caû ba boä kinh naøy ñeàu ôû taïi cung Roàng Ta Kieät La. Ngaøi Maõ Minh coù coâng trieån khai tö töôûng Hoa Nghieâm töø theá kyû tröôùc. Ñeán thôøi Ngaøi Long Thoï, sau khi xuoáng Long Cung thoï trì ñoïc tuïng ghi nhôù trôû veà bieân soaïn laïi hoaøn chænh môùi coù ñöôïc boä Hoa Nghieâm chính thöùc goàm boán möôi taùm phaåm, moät traêm ngaøn baøi tuïng. Sau cuøng, Ngaøi loïc laïi coøn boán möôi laêm ngaøn baøi keä baèng chöõ Phaïn löu truyeàn haäu theá.

Boä Kinh Hoa Nghieâm chuùng ta hoïc chuû yeáu nöông vaøo baûn dòch ñôøi Ñöôøng do Ngaøi Thaät Xoa Nan Ñaø dòch goàm taùm möôi quyeån. Kinh Hoa Nghieâm do Baùo thaân vieân maõn Loâ Xaù Na noùi vaø Phaùp thaân Tyø Loâ Giaù Na chuyeån, thì chuùng ta khoâng thaáy ñöôïc. Phöôùc baùu vaø Chaân taâm voán voâ töôùng khoâng ai thaáy ñöôïc, chæ coù ngöôøi naøo ñaït Chaân taâm môùi hieåu ñöôïc hoaëc ngöôøi naøo coù phöôùc baùu töï hieåu ñöôïc. Neáu khoâng coù phöôùc baùu hoaëc khoâng vaøo ñöôïc Chaân taâm thì khoâng theå nghe, khoâng theå ñoïc vaø khoâng theå hieåu ñöôïc.

Ñoái vôùi vaên hoùa, lòch söû, khoa hoïc thì chuùng ta coù theå hoïc deã daøng! Nhöng hoïc Phaät phaùp thì phaûi hoïc baèng nieàm tin hieän thöïc cuûa chính mình. Nieàm tin khoâng theå nhoài nheùt hay cöôõng böùc maø coù ñöôïc. Coù theå coù baèng caáp Phaät hoïc, nhöng khoâng theå trôû thaønh moät nhaø truyeàn giaùo neáu thieáu ñöùc tin. Neáu ta hoïc vaø nghieân cöùu baèng tri thöùc maø khoâng coù ñöùc tin thì chæ trôû thaønh moät hoïc giaû thoâi chöù khoâng theå trôû thaønh ngöôøi hieän thöïc ñaïo hay haønh giaû Hoa Nghieâm ñöôïc!

Ngöôøi theo tinh thaàn Phaät giaùo Ñaïi thöøa hoïc Kinh Hoa Nghieâm vaø Kinh Phaùp Hoa thaáy roõ raèng, Phaät laø Phaät ñaõ thaønh, hieän thaân ôû nhaân gian vaø töø thaân naøy Ngaøi tu thaønh Phaät, roài höôùng daãn chuùng ta ñi theo loä trình cuûa Ngaøi, ñoù laø ÖÙng thaân Phaät. Phaät ñaõ thaønh töùc Phaùp thaân Phaät (Chaân taâm), nhöng hieän thaân laïi laøm ngöôøi laø Hoùa thaân. Hoùa thaân trôû laïi laøm ngöôøi ñeå töø Phaùp thaân ñi ra. Hoùa thaân ñeå hieän baøy phöông tieän daãn daét taát caû chuùng sanh.

Tröôùc tieân, chuùng ta hoïc phaùp cuûa ÖÙng thaân thuyeát laø möôøi hai boä Kinh. Ñaây laø phöông tieän nghe vaø hoïc ñöôïc möôøi hai thôøi giaùo, laø phaùp phöông tieän. Neáu chuùng ta khoâng phaùt Boà Ñeà taâm (laø taâm cuûa haøng Boà Taùt laøm lôïi laïc tha nhaân) thì khoâng hieåu ñöôïc Phaät ñaïo. Boà Ñeà taâm coù theå toùm löôïc chung trong ba phaùp: Taâm hy sinh, Taâm nhaãn nhuïc,vaø Taâm sieâng naêng.

Boà Ñeà taâm laø trí giaùc hay Chaân taâm, töùc trí giaùc quan saùt ñieåm cuoái cuøng cuûa möôøi hai phaàn giaùo cuûa Ñaïi thöøa vaø Phöông Ñaúng hay Phöông Quaûng. Boà Ñeà taâm laø Chaân taâm cuûa chuùng ta. Noù laø caùi cuoái cuøng cuûa möôøi hai phaàn giaùo, bôûi vì möôøi hai phaàn giaùo laø phöông tieän ñeå ta ñaït Chaân taâm, roõ taát caû phaùp. Phöông Ñaúng chæ cho Phaät Baùo thaân vaø Phöông Quaûng chæ cho Phaät Phaùp thaân. Choã naøy khoâng theå noùi baèng voïng thöùc vaø khoâng theå nghe baèng voïng thöùc ñöôïc. Caùc boä kinh A Haøm… thuoäc caùc phaàn giaùo laø caùc boä Kinh phöông tieän. Coøn Kinh lieãu nghóa laø Kinh trí tueä.

Kinh ñieån Ñaïo Phaät coù hai phaàn: Baát lieãu nghóa laø caùc Kinh phöông tieän, lieãu nghóa laø caùc Kinh Ñaïi thöøa vieân ñoán, ñi thaúng vaøo Phaät thöøa. Möôøi hai phaàn giaùo chæ baøy cho chuùng ta Phaät Baùo thaân vaø Hoùa thaân. Chuùng ta phaûi trôû veà Phaùp thaân môùi troïn veïn. Nhöõng ñieàu ta hoïc, suy nghó noù chæ laø phöông tieän ban ñaàu ñeå hieåu bieát vaø hình thaønh Caên baûn trí hay Chaân taâm, ñeå chuùng ta bieát chöù chöa phaûi Ñaïo. Hieåu bieát ñeå hình thaønh loä trình ñi thaúng vaøo Chaân taâm goïi laø Caên baûn trí. Thanh Vaên, Bích Chi Phaät cuõng laø phöông tieän luùc ban ñaàu. Neáu chuùng ta khoâng rôøi nôi ñoù ñi thaúng vaøo Chaân taâm thì khoâng theå hieåu ñöôïc Chaân taâm vaø hình thaønh Caên baûn trí. Khoâng hình thaønh ñöôïc Caên baûn trí thì khoâng theå hieåu vaø tu taäp Ñaïi thöøa, thì khi hoïc kinh Ñaïi thöøa nhö Hoa Nghieâm, Thuû Laêng Nghieâm, Baùt Nhaõ, Phaùp Hoa… chuùng ta khoâng hieåu ñöôïc. Vì Kinh Ñaïi thöøa laáy töø Chaân taâm hay Caên baûn trí ñi ra.

Kinh Hoa Nghieâm chæ cho chuùng ta thaáy theá giôùi ña daïng trong taâm moãi con ngöôøi, moãi chuùng sanh taïo thaønh trong luïc ñaïo, töù sanh cho ñeán theá giôùi cuûa Hieàn Thaùnh Taêng, Boà Taùt vaø Chö Phaät cuõng phaùt xuaát töø con ngöôøi hay saùu caên naøy. Neáu caên chuùng ta khoâng duyeân traàn, thì thöùc khoâng sanh, choã ñoù chuùng ta khoâng duyeân luïc ñaïo. Neáu caên duyeân traàn sanh thöùc, choã ñoù chuùng ta ñaõ sanh vaøo luïc ñaïo.

Luïc ñaïo laø saùu coõi: Trôøi, Ngöôøi, A tu la, ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sanh. Taïi sao coõi trôøi coøn ôû trong luïc ñaïo? Vì ôû coõi trôøi, khi heát phöôùc phaûi taùi sanh trong caùc neûo. Coøn coõi ngöôøi neáu chuùng ta khoâng tu thì khoâng ñöôïc giaûi thoaùt, trôû laïi ñòa nguïc hoaëc suùc sanh, ngaï quyû, A tu la. Trong con ngöôøi chuùng ta coù ñaày ñuû saùu coõi. Neáu chuùng ta khoâng tu, khoâng môû hay khoâng hieåu ñöôïc Chaân taâm thöôøng truï thì chuùng ta bò troâi laên trong luïc ñaïo. Chæ khi naøo giaûi thoaùt môùi vöôït treân saùu caûnh giôùi ñoù. Nhöõng ñieàu maø chuùng ta hoïc töø Phaät Thích Ca Maâu Ni laø töø nhöõng lôøi daïy cuûa Ngaøi, laø nhöõng ñieàu maø Phaùp thaân Phaät thuyeát chöù khoâng phaûi töø Phaùp thaân voâ hình naøo thuyeát caû. Bôûi vì Phaùp thaân cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni cuøng caùc Ñöùc Phaät vaø cuûa chuùng ta khoâng khaùc. Ngoaøi taâm ta khoâng coù moät theá löïc voâ hình naøo ñem giaùo phaùp ñeán caû.

Veà taøi lieäu nghieân cöùu Kinh Hoa Nghieâm, chæ coøn tìm thaáy raûi raùc vaøi taùc phaåm ôû AÁn Ñoä. Ñoù laø Ñaïi Trí Ñoä Luaän cuûa Ngaøi Long Thoï vaø Thaäp Truï Tyø Baø Sa Luaän giaûi thích veà thaäp phaåm trong Kinh Hoa Nghieâm. Hoaëc Thaäp Ñòa Kinh Luaän giaûi thích veà Thaäp Ñòa cuûa Kinh. Nhö vaäy, chæ coù moät phaàn nhoû cuûa Kinh coøn löu laïi ñeán ngaøy nay. Coøn nguyeân boä Phaïn baûn thì khoâng coøn.

Kinh Hoa Nghieâm ñöôïc truyeàn vaøo Trung Quoác töø ñaàu kyû nguyeân Taây lòch. Luùc ñaàu chæ moät vaøi phaåm do caùc Ngaøi Chi Laâu Ca Saám … Maõi ñeán theá kyû thöù III sau Taây Lòch môùi coù moät boä Hoa Nghieâm hoaøn chænh do Ngaøi Phaät Ñaø Baït Ñaø La hay Giaùc Hieàn dòch vôùi saùu möôi quyeån hay coøn goïi laø Luïc Thaäp Hoa Nghieâm.

Kinh Hoa Nghieâm ñöôïc dòch töø Phaïn sang Haùn ba laàn, laáy teân laø Ñaïi Phöông Quaûng Hoa Nghieâm Kinh (Ñaïi Phöông Quaûng laø Phaùp sôû chöùng, Phaät laø naêng chöùng).

• Laàn ñaàu tieân döôùi thôøi Ñoâng Taán (317-419 TL) Ngaøi Phaät Ñaø Baït Ñaø La (Giaùc Hieàn) ngöôøi Baéc Thieân Truùc (AÁn Ñoä) dòch Boä Luïc thaäp Hoa Nghieâm goàm saùu möôi quyeån, ba möôi saùu ngaøn baøi tuïng. Boä naøy cuõng goïi laø Cöïu dòch.
• Laàn thöù hai döôùi thôøi nhaø Ñöôøng (618-907 TL) do Ngaøi Thaät Xoa Nan Ñaø (Hyû Hoïc) ngöôøi nöôùc Vu Ñieàn dòch goàm taùm möôi quyeån ba möôi chín phaåm boán möôi taùm ngaøn baøi tuïng. Boä naøy ñöôïc goïi laø Taân dòch.
• Laàn thöù ba cuõng döôùi thôøi nhaø Ñöôøng. Do Ngaøi Baùt Nhaõ ngöôøi nöôùc Keá Taân dòch goàm boán möôi quyeån vaø dòch phaàn coát yeáu laø phaåm Nhaäp Phaùp Giôùi. Bôûi theá neân goïi laø Sao dòch. Tuy vaäy, baûn dòch naøy cuõng ñöôïc coi ngang haøng vôùi baûn dòch treân.

Trong ba baûn dòch, Boä Baùt Thaäp Hoa Nghieâm hoaøn bò hôn caû. Ngoaøi ra trong Ñaïi taïng Kinh coøn coù nhöõng boä luaän giaûi sôù sao lyù giaûi veà Kinh Hoa Nghieâm coù giaù trò ñaëc saéc ñeå laøm saùng toû dieäu lyù Hoa Nghieâm cho ngöôøi ñôøi sau hieåu bieát nhö: Thaùm Huyeàn Kyù, Nguõ Thaäp Vaán ñaùp vaø Thaäp Huyeàn moân cuûa Hieàn Thuû Ñaïi Sö, Hoa Nghieâm Ñaïi Sôù Sao cuûa Ngaøi Thanh Söông, Hoa Nghieâm Kinh Haïnh Nguyeän Phaåm Sôù Sao cuûa Ngaøi Khueâ Phong.

Kinh Hoa Nghieâm phaùt trieån maïnh ôû Trung Quoác vaø toâng Hoa Nghieâm ñöôïc thaønh laäp töø theá kyû thöù VII (TL). Sô Toå toâng naøy laø Ngaøi Ñoã Thuaän (557-640). Nhöng ñeán Ngaøi Trí Nghieâm (662-668) môùi chính thöùc thaønh laäp toâng Hoa Nghieâm. Caû hai Ngaøi cuøng giaûng giaûi Kinh Hoa Nghieâm theo boä Luïc thaäp Hoa Nghieâm. Nhöng Ngaøi Ñoã Thuaän chòu aûnh höôûng cuûa heä Baùt Nhaõ vì vaøo thôøi aáy Phaùp taùnh hoïc thònh haønh. Coøn Ngaøi Trí Nghieâm chòu aûnh höôûng cuûa Duy Thöùc.

Kinh Hoa Nghieâm ñöôïc xieån döông taïi Trung Hoa chòu hai aûnh höôûng. Hai aûnh höôûng laø theá naøo? Do ngöôøi tu veà trí Baùt Nhaõ thì giaûng theo Baùt Nhaõ, ngöôøi tu theo Duy Thöùc thì giaûng veà Duy Thöùc v.v… Nhö ngöôøi naøo tu Thieàn thì giaûng veà Thieàn, ngöôøi naøo tu Tònh Ñoä thì giaûng veà Tònh Ñoä. Ngöôøi naøo tu veà Maät toâng thì hoï giaûng veà Maät toâng nhöng yeáu chæ ñeàu trôû veà cöùu caùnh khoâng sai khaùc.

Vò Toå thöù ba cuûa Toâng Hoa Nghieâm raát noåi tieáng laø Ngaøi Phaùp Taïng (Hieàn Thuû 643-712). Phaûi noùi laø ñeán ñôøi Ngaøi Phaùp Taïng thì Kinh Hoa Nghieâm môùi ñöôïc luaän giaûi ñaày ñuû, thaâm dieäu yù töù aån maät vì ñaõ keát hôïp ñöôïc hai heä tö töôûng Phaùp taùnh (Baùt Nhaõ) vaø Phaùp töôùng (Duy thöùc) cuûa Sô toå vaø Nhò toå moät caùch thaáu ñaùo. Kinh Hoa Nghieâm vaø boä Hoa Nghieâm Sôù ñöôïc thuyeát giaûng roäng raõi. Voõ Taéc Thieân Hoaøng Haäu, sau khi nghe ñöôïc Kinh Hoa Nghieâm ñaõ aùp duïng vaøo vieäc trò quoác an daân. Theo töông truyeàn thì baøi keä khai kinh: “Voâ thöôïng thaäm thaâm vi dieäu phaùp, baù thieân vaïn kieáp nan tao ngoä, ngaõ kim kieán vaên ñaéc thoï trì, nguyeän giaûi Nhö Lai chaân thaät nghóa” laø do baø laøm ñeå taùn thaùn Kinh Hoa Nghieâm. Bôûi vì, sau khi nghe ngaøi Hieàn Thuû giaûng kinh Hoa Nghieâm vaø xem baûn dòch Baùt thaäp Hoa Nghieâm do Ngaøi Thaät Xoa Nan Ñaø môùi dòch xong, baø caûm thaáy Phaät phaùp quaù thaäm thaâm cao sieâu maàu nhieäm, traûi qua traêm ngaøn muoân öùc kieáp khoù coù thieän duyeân ñöôïc nghe Kinh naøy. Nay baø ñöôïc nghe thaáy, nguyeän hieåu thaáu nghóa chaân thaät ñeå thoï trì.

Kinh Hoa Nghieâm ñöôïc truyeàn sang Nhaät do moät nhaø sö Trung Hoa nhöng chöa ñöôïc thuyeát giaûng. Ñeán thôøi Thaùnh Vuõ Thieân Hoaøng, Ngaøi Thaåm Töôøng ngöôøi Trieàu Tieân sang Nhaät Baûn thì kinh naøy môùi ñöôïc giaûng giaûi vaø toâng Hoa Nghieâm taïi ñaây ra ñôøi. Coâng ñöùc hoaèng truyeàn Kinh Hoa Nghieâm cuûa Ngaøi Thaåm Töôøng raát lôùn taïi Nhaät Baûn. Sau khi nghe Ngaøi thuyeát phaùp, Thaùnh Vuõ Thieân Hoaøng ñaõ phaùt taâm xaây döïng ôû Na Ta töôïng Tyø Loâ Giaù Na baèng ñoàng lôùn nhaát theá giôùi.

Ñieåm qua lòch söû hoaèng truyeàn Kinh Hoa Nghieâm taïi Nhaät vaø Trung Quoác, chuùng ta thaáy tö töôûng Kinh Hoa Nghieâm raát thaâm saâu vi dieäu, neân ñöôïc baäc vua chuùa taùn thaùn toân suøng. Cho ñeán ngaøy nay Nhaät Baûn vaãn toân troïng vaø phaùt trieån xaõ hoäi theo tinh thaàn Kinh Hoa Nghieâm.

Sau ñoù nhaø sö Phaät Trieát töø Giao Chaâu sang Nhaät Baûn, ñöôïc Boà Taùt Haïnh Cô ñoùn veà. Ngaøi chæ daïy phöông caùch ñuùc töôïng Tyø Loâ Giaù Na. Pho töôïng ñöôïc hoaøn thaønh moät caùch hoaøn haûo neân Thaùnh Vuõ Thieân Hoaøng thænh Ngaøi Phaät Trieát veà chuû trì leã ñieåm nhaõn töôïng vaø Ngaøi soaïn ra nghi thöùc cuùng döôøng khai quang ñieåm nhaõn coøn truyeàn tuïng ñeán ngaøy nay.

Taïi Vieät Nam, boä Kinh Hoa Nghieâm ñöôïc truyeàn vaøo nöôùc nhaø khoâng roõ töø thôøi naøo nhöng ñöôïc dòch töø Haùn sang Vieät Vaên töø naêm 1965 do coâng phu dòch thuaät cuûa Hoøa Thöôïng Thích Trí Tònh. Baûn Haùn Vaên taùm möôi quyeån ñöôïc dòch thaønh taùm quyeån baèng chöõ Vieät. Hieän nay taùi baûn gom laïi coøn boán quyeån.

Toùm laïi, Kinh Hoa Nghieâm xuaát phaùt töø AÁn Ñoä, nhöng vì quaù cao sieâu, ít ngöôøi tieáp thu ñöôïc neân raát khoù phoå bieán Kinh naøy. Phaûi ñôïi ñeán khi sang Trung Quoác vaø Nhaät Baûn gaëp nhöõng vò vua chuùa coù phöôùc baùu vaø quyeàn theá phaùt taâm môùi ñuû ñieàu kieän phieân dòch vaø truyeàn baù Kinh naøy. Phaûi coù vò vua ôû quoác gia naøo coù phöôùc baùu to lôùn môùi xieån döông giaùo nghóa Hoa Nghieâm ñöôïc. Taïi sao vaäy? Vì Kinh Hoa Nghieâm töø Phaùp thaân hoaëc töø Baùo thaân hoaëc töø Hoùa thaân thuyeát ra. Phaùp, Baùo, Hoùa goàm ñuû nguï yù chæ cho chuùng ta öùng duïng taùnh, töôùng, duïng. Taùnh laø Chaân taâm, Töôùng laø hình haøi, Duïng laø vieäc laøm cuûa chuùng ta. Qua ñoù, chuùng ta thaáy taàm quan troïng cuûa Kinh naøy nhö theá naøo vôùi cuoäc soáng con ngöôøi.

Mong sao theá kyû hai möôi moát naøy seõ coù nhieàu thieän duyeân cho vieäc khai trieån ñöôïc Kinh Hoa Nghieâm, vaø tu taäp Kinh Hoa Nghieâm ñeå chuùng sanh ñöôïc lôïi laïc.

 

II- Thôøi Kyø Ñöùc Phaät Giaûng Kinh Hoa Nghieâm

Theo Ngaøi Trí Giaû Ñaïi Sö maø cuõng laø truyeàn thuyeát chung cuûa Ñaïi thöøa Phaät giaùo, sau khi thaønh Ñaïo, Ñöùc Thích Ca Maâu Ni ñaõ nhaäp Haûi AÁn tam muoäi ñeå noùi Kinh Hoa Nghieâm trong hai möôi moát ngaøy ñeå hoùa ñoä haïng thöôïng thöøa Boà Taùt. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc ghi roõ trong Knh Hoa Nghieâm. Kinh Hoa Nghieâm chæ roõ raèng Phaät thuyeát Kinh naøy khoâng baèng mieäng hay baèng thaân, maø nhaäp thieàn ñònh trong hai möôi moát ngaøy ñeå thuyeát.

Ñaïi thöøa cho laø Phaät noùi Hoa Nghieâm khi Ngaøi ngoài thieàn ñònh quaùn laïi loä trình tu taäp cuûa mình trong hai möôi moát ngaøy. Hoa Nghieâm laø loä trình tu taäp cuûa Ñöùc Thích Ca Maâu Ni. Nhö khi chuùng ta thaønh töïu moät vieäc gì ñoù roài, chuùng ta ngoài laïi moät mình trong ñeâm khuya suy nghó xem chuùng ta laøm sao thaønh coâng? Nhôø vaøo nhöõng gì? Cuõng vaäy, trong hai möôi moát ngaøy, Ñöùc Phaät duøng Haûi aán tam muoäi töùc duøng Thieàn ñònh Haûi aán (laø duøng Chaân taâm), quaùn xeùt laïi vieäc tu taäp vaø haønh Boà Taùt Ñaïo cuûa mình nhö theá naøo ñeå noùi leân tinh thaàn Kinh Hoa Nghieâm, giuùp cho ngöôøi phaùt taâm tu taäp theo Phaùp Ñaïi thöøa, hoïc Boà Taùt ñaïo, haønh Boà Taùt haïnh hieåu ñöôïc. Coøn nhöõng ai duøng taâm nhoû moïn ích kyû heïp hoøi thì khoâng bao giôø hieåu ñöôïc Kinh Hoa Nghieâm.

Ñöùc Phaät khaúng ñònh chæ coù haøng Boà Taùt môùi coù theå hieåu maø thöïc haønh haïnh Phaät. Haønh Boà Taùt haïnh laø thöïc haønh caùc taâm nhaãn nhuïc, taâm sieâng naêng vaø taâm hy sinh, töùc phaûi môû taâm roäng lôùn bao la vì tha nhaân môùi haønh ñöôïc Hoa Nghieâm, ñuû ñaïo Boà Taùt. Cho neân Ngaøi trong noùi Kinh: “Ví nhö maët trôøi môùi moïc, aùnh saùng chieáu soi caùc ñænh nuùi tröôùc roài môùi soi xuoáng thung luõng, ñoàng saâu. AÙnh döông quang toûa saùng chieáu ngôøi, laàn löôït töø cao ñeán thaáp. Ñöùc Nhö Lai cuõng laøm nhö vaäy. Khi chöùng quaû, Ngaøi duøng tueä Baùt Nhaõ, phoùng haøo quang ñeán caùc haøng tri thöùc vaø Boà Taùt tröôùc. Roài ñeán haøng Nhò thöøa, sau môùi ñeán heát thaûy chuùng sanh”.

Vì sao? Vì Ñöùc Phaät muoán cho haøng Boà Taùt thöôïng caên ñaày ñuû trí tueä Baùt Nhaõ tröôùc, töùc laø trí cuûa Boà Taùt. Neáu ngöôøi naøo muoán ñöôïc giaûi thoaùt thì phaûi coù trí tueä Baùt Nhaõ. Vì trí tueä Baùt Nhaõ ñöa con ngöôøi vaøo ñôøi moät caùch töï nhieân, khoâng coù phieàn naõo vaø nöôùc maét. Vôùi Kinh Hoa Nghieâm, chæ coù haøng thöôïng caên, thöôïng trí môùi hieåu ñöôïc. Caên cô chaäm luït thì khoâng theå hieåu ñöôïc Hoa Nghieâm. Vì sao? Vì phaûi tu vaø öùng duïng töø trí tueä Baùt Nhaõ trôû leân neân haøng ôû döôùi thaáp khoâng theå hieåu ñöôïc. Ngöôøi muoán tu Ñaïi thöøa phaûi hoäi ñuû ba ñieàu kieän: Moät laø Theå löïc, hai laø Thoâng minh, ba laø Coù phöông tieän.

Ngöôøi tu Ñaïi thöøa maø thieáu moät trong ba ñieàu kieän treân ñaây thì raát trôû ngaïi. Kinh Hoa Nghieâm ñöa ra hình aûnh lyù töôûng cuûa ngöôøi tu ñaïo Boà Taùt laø Thieän Taøi Ñoàng Töû. Taïi sao goïi laø Thieän Taøi? Vì Ngaøi coù phöôùc baùu raát lôùn. Ngaøi coù trí thoâng minh vaø naêng löïc. Muoán tu Boà Taùt haïnh, haønh Boà Taùt ñaïo thì phaûi coù trí thoâng minh, phöôùc baùu vaø phöông tieän, coäng vôùi theå löïc toát. Ngaøi Thieän Taøi coù ñaày ñuû caùc yeáu toá treân neân môùi haønh Boà Taùt ñaïo ñöôïc. Neáu ta coù thoâng minh maø thieáu phöông tieän, thì phaûi maát thôøi gian ñeå taïo phöông tieän khoâng. Vaø ngay caû neáu coù trí thoâng minh vaø phöông tieän nhöng laïi khoâng coù theå löïc, phaûi vaøo nhaø thöông naèm hoaøi thì lieäu chuùng ta coù tu ñöôïc khoâng? Ngöôøi coù söùc khoeû thì coù söï chòu ñöïng, coù trí thoâng minh seõ hieåu bieát kinh Ñaïi thöøa, nhöng phaûi coù phöông tieän ñeå ñöôïc töï taïi khoâng vöôùng maéc.

Chaân lyù cuûa boä Kinh naøy quaù cao sieâu huyeàn dieäu neân baäc nhò thöøa khoâng theå lónh hoäi ñöôïc. Vì sao? Vì hoï vaãn coøn bò nguõ aám ngaên che, coøn chaáp ngaõ, chaáp phaùp, neân chöa thaáy ñöôïc Chaân taâm cuûa mình trong khi Kinh Hoa Nghieâm laïi ñaët treân neàn taûng chính laø sinh hoaït cuûa taâm. Ñöùc Nhö Lai phaûi haï thaáp trình ñoä giaùo lyù cuûa Ngaøi xuoáng, bôûi neáu trieån khai giaùo phaùp theo tinh thaàn Hoa Nghieâm thì nhò thöøa khoâng tu ñöôïc. Hoaøn caûnh lòch söû AÁn Ñoä luùc ñoù laø thôøi cuûa Baø la moân vaø AÁn ñoä giaùo, phaàn ñoâng ngöôøi tu chöa hieåu ñöôïc Baùt Nhaõ, maø Ñaïi thöøa ñaëc bieät laø Hoa Nghieâm laïi laáy Chaân taâm laøm caên baûn hay nhaân ñòa tu haønh, neân Phaät phaûi phöông tieän haï thaáp xuoáng cho phuø hôïp vôùi caên cô trình ñoä chuùng sanh.

Ngaøi Trí Giaû Ñaïi sö chia moät ñôøi thuyeát Phaùp cuûa Ñöùc Phaät ra naêm thôøi kyø nhö sau:

1- Hoa Nghieâm: Thôøi ñaàu tieân laø ngay sau khi thaønh Ñaïo döôùi coäi Boà Ñeà, trong hai möôi moát ngaøy, Ñöùc Phaät thuyeát Kinh Hoa Nghieâm. Ñaây laø Phaùp tu chöùng cuûa Ngaøi hay con ñöôøng giaùc ngoä Ngaøi ñaõ ñi qua. Chæ coù haøng Boà Taùt an truï trong thieàn ñònh nghe ñöôïc, coøn haøng Thanh Vaên khoâng theå nghe ñöôïc. Vì sao? Vì Phaät an truï trong thieàn ñònh, laáy Chaân taâm laøm caên baûn, trong khi haøng nhò thöøa chæ môùi hieåu ñöôïc ñeán thöùc thöù saùu maø thoâi, töùc vaãn coøn trong voøng voïng thöùc neân khoâng hieåu ñöôïc. Chæ coù haøng Boà Taùt ñaõ roõ Chaân taâm môùi hieåu lôøi Phaät noùi.

Phaùp do Phaùp thaân thuyeát phaùp trong hai möôi moát ngaøy môùi laø laàn thuyeát Phaùp ñaàu tieân cuûa Phaät, chöù khoâng phaûi Töù Dieäu Ñeá laø thôøi thuyeát phaùp ñaàu tieân. Kinh Hoa Nghieâm laø Ñöùc Phaät thuyeát cho haøng Boà Taùt tu haïnh Ñaïi thöøa. Hoäi Hoa Nghieâm thuoäc veà voâ tình thuyeát phaùp, coøn ôû vöôøn Loäc Uyeån laø höõu tình thuyeát phaùp. Vì sao goïi laø Voâ tình thuyeát phaùp? Vì khoâng duøng töôùng ñeå thuyeát phaùp maø duøng Chaân taâm thieàn ñònh thuyeát phaùp. Höõu tình thuyeát phaùp laø duøng töôùng, töùc ba möôi hai töôùng toát vaø taùm möôi veû ñeïp, ñeå thuyeát phaùp.

Vaøo ñaàu Phaùp hoäi, Phaät ñaõ chöùng minh cho ta thaáy khi thuyeát moät baøi giaûng phaûi coù ñuû höõu tình vaø voâ tình. Laáy höõu tình chæ voâ tình, laáy voâ tình hieån höõu tình. Taïi sao? Laáy töø lyù hieån söï, töø söï hieån lyù. Noùi caùch khaùc, voâ tình thuyeát phaùp laø Phaät vaøo Tam muoäi Haûi aán duøng tö töôûng trong thieàn ñònh thuyeát phaùp. Choã naøy khoâng hình töôùng neân goïi laø voâ tình, voâ vi hay Chaân taâm, laø Phaät taùnh hay Phaùp thaân v.v… ñeå noùi phaùp. Höõu tình thuyeát phaùp laø laáy thaân töôùng, söû duïng ngoâ ngöõ  ñeå hieån ñaït Chaân taâm hay Phaùp taùnh. Laïi nöõa, Ngaøi laáy voâ tình ñeå hieån ñaït höõu tình. Vì sao? Vì töø Chaân taâm hieän ra dieäu duïng hay phöông tieän daét chuùng höõu tình veà laïi coäi nguoàn. Phaät noùi phaùp baèng Chaân taâm nhöng ngöôøi tu veà Phaùp töôùng, keït trong voïng thöùc thì khoâng laøm sao hieåu ñöôïc. Ngöôøi ñeán caàu xin leã baùi cuùng döôøng ñeå caàu phöôùc, laø phöôùc höõu laäu, thì khoâng laøm sao hieåu ñöôïc phaùp Chaân taâm. Cho neân haøng Thanh Vaên vaø Duyeân Giaùc khoâng theå hieåu ñöôïc Kinh naøy.

2- Thôøi A Haøm: Laø thôøithuyeát phaùp taïi vöôøn nai (Loäc Uyeån). Thôøi kyø thöù hai naøy, laø thôøi A Haøm, ñöôïc Ñöùc Phaät noùi trong möôøi hai naêm veà phaùp Töù ñeá, möôøi hai nhaân duyeân cho haøng nhò thöøa. Do haøng nhò thöøa khoâng hieåu ñöôïc Ñaïi phaùp neân phaûi haï thaáp xuoáng cho vöøa taàm hieåu bieát cuûa hoï. Ví duï: Ngöôøi muoán böôùc vaøo tu hoïc thì phaûi hoïc xong boä Phaät hoïc Phoå thoâng. Hoïc xong caên baûn Phaät hoïc phoå thoâng (cuûa Hoaø Thöôïng Thieän Hoa soaïn) roài hoïc A Haøm, sau ñoù môùi coù theå hieåu ñöôïc Kinh Ñaïi thöøa. Phaät hoïc Phoå thoâng chöùa ñöïng nhöõng caên baûn cuûa A haøm cuõng nhö Ñaïi thöøa. Töø nhöõng caên baûn naøy môùi ñi saâu vaø hieåu ñöôïc caùc boä Kinh Ñaïi thöøa.

3- Thôøi Phöông Ñaúng: Trong taùm naêm, Ñöùc Phaät thuyeát caùc boä: Tö Ích, Laêng Giaø, Duy Ma, Thaéng Man … thuoäc veà Quyeàn thöøa, chuyeån maïch sang Ñaïi thöøa Thoâng giaùo hay Thæ giaùo, coøn goïi laø Kinh Phöông Ñaúng.

4- Thôøi Baùt Nhaõ: Keùo daøi hai möôi hai naêm. Ñöùc Phaät giaûng Kinh Baùt Nhaõ, phuû nhaän hoaøn toaøn moïi phaân bieät chaáp tröôùc ñeå ñöa taâm ngöôøi trôû veà troáng khoâng thanh tònh, thaønh töïu Caên baûn trí vaø Sai bieät trí. Phaät thuyeát Baùt Nhaõ trong hai möôi hai naêm ñeå haøng ñeä töû phaù heát taát caû chaáp tröôùc, bôûi vì taát caû Kinh Ñaïi thöøa laáy Baùt Nhaõ laøm toâng yeáu. Kinh Hoa Nghieâm cuõng noùi veà Baùt Nhaõ, Thuû Laêng Nghieâm cuõng laáy Baùt Nhaõ laøm caên baûn. Phaùp Hoa cuõng laáy Baùt Nhaõ laøm neàn taûng. Phaûi ñaït ñöôïc trí tueä Baùt Nhaõ maø ñi vaøo ñôøi môùi thaønh töïu. Coøn hai möôi boán quyeån, saùu traêm cuoán Baùt Nhaõ laø vaên töï Baùt Nhaõ, chöù chöa phaûi laø trí Baùt Nhaõ. Tu Baùt Nhaõ trí coù ba giai ñoaïn:

•  Vaên töï Baùt Nhaõ: Nhôø boä Kinh maø bieát lyù vaø caùch tu haønh Baùt Nhaõ
•  Quaùn chieáu Baùt Nhaõ: Ñem lyù maàu ñaõ hoïc ñöôïc öùng duïng haèng quaùn chieáu töï taùnh khoâng maø taâm thanh tònh, trôû veà Baûn theå.
•  Töï taùnh Baùt Nhaõ: nhôø quaùn chieáu ñaït ñöôïc taâm thanh tònh, thaønh töïu trí tueä, roõ suoát töï taùnh caùc phaùp. Ñaây laø Taùnh ñònh cuûa Boà Taùt, töø ñaây thaønh töïu Trí ñònh cuûa Chö Phaät. Coøn haøng Thanh Vaên duøng Phaùp ñeå ñònh, chöa roõ töï taùnh Baùt Nhaõ, choã ñoù môùi chæ laø Phaùp ñònh.

5- Thôøi kyø Phaùp Hoa vaø Nieát Baøn: Phaät thuyeát trong taùm naêm. Ñeán ñaây caû ba thöøa Thanh vaên, Duyeân giaùc vaø Boà Taùt gom laïi Nhaát thöøa, chæ roõ ba thöøa laø phöông tieän, chæ coù Nhaát thöøa laø cöùu caùnh.

Ngöôøi muoán nghieân cöùu hoïc hoûi Ñaïi thöøa phaûi y vaøo naêm thôøi phaùn giaùo cuûa Trí Giaû Ñaïi Sö ñeå thaâm nhaäp Phaùp taïng. Neáu ñi taét vaøo ngang, khoâng coù heä thoáng nhaát quaùn thì deã sanh kieán chaáp meâ laàm. Ngöôïc laïi, tuaàn töï ñi ñuùng loä trình naêm thôøi phaùn giaùo thì coù theå thaâm nhaäp Phaät ñaïo deã daøng. Tuy nhieân ôû goùc ñoä khaùc, quan ñieåm naêm thôøi phaùn giaùo cuûa Ngaøi Trí Giaû Ñaïi Sö ñöùng veà lòch söû coù leõ cuõng khoâng ñöôïc kheá hôïp laém. Bôûi vì Phaät noùi phaùp cho chuùng sanh tuøy theo caên cô vaø trình ñoä. Thí duï, ñang thôøi giaûng phaùp hoäi Phöông Ñaúng nhöng neáu gaëp chuùng toaøn nhöõng ngöôøi môùi sô moân vaøo ñaïo caên taùnh chöa theå tieáp nhaän noåi Phaùp Ñaïi thöøa thì chaéc chaén Ngaøi phaûi noùi A Haøm laø phöông tieän phaùp.

Ngöôïc laïi, nhöõng ai coù caên cô thöôïng haïng thì Ngaøi chæ ngay phaùp Baùt Nhaõ cho tu. Nhöõng ai muoán thaønh töïu Phaät Ñaïo thì phaûi nöông vaøo heä thoáng naøy ñeå roõ suoát Phaùp taïng. Chính vì theá maø trong tam töï quy y coù töï quy y Phaùp- thaâm nhaäp Kinh taïng- trí tueä nhö haûi. Neáu khoâng thaâm nhaäp Kinh taïng thì trí tueä khoâng theå roäng lôùn ñöôïc. Muoán thaâm nhaäp phaûi coù heä thoáng nghieân cöùu tu taäp roõ raøng. Roõ bieát heä thoáng Kinh ñieån cuûa Phaät, Kinh naøo laø Quyeàn thöøa, Kinh naøo laø Ñoán Ngoä, Kinh naøo laø Vieân Ñoán… Ñaõ bieát roài thì deã ngoä nhaäp, khoâng chaáp lyù. Ngöôøi khoâng roõ heä thoáng giaùo phaùp nay ñoïc Kinh naøy, mai ñoïc Kinh kia, moát xem Kinh noï, thaáy noù maâu thuaãn choáng traùi nhau, sanh ra nghi ngôø hoang mang, khoâng bieát neûo tu haønh, roát laïi khoâng coù cô baûn naøo, khoâng hieåu ñöôïc Phaät phaùp thaäm thaâm vaäy.

III- Nôi Ñöùc Phaät Giaûng Kinh Hoa Nghieâm

Söï giaùc ngoä cuûa Ñöùc Phaät laø moät söï vieäc huyeàn dieäu cao thaâm, khoù hieåu, khoù nhaäp. Vì muoán khai trieån söï u huyeàn ñoù, neân trong Kinh coù nhöõng caâu chuyeän coù veû hö hö, thöïc thöïc noùi veà Ñöùc Phaät giaûng Kinh. Caùc huyeàn nghóa naøy ñeàu laø yù aån duï cho Phaùp tu, Phaùp haønh. Khi ñi saâu vaøo Kinh Hoa Nghieâm chuùng ta seõ hieåu ñöôïc, vaø neáu khoâng nghieân cöùu kyõ thì khoâng theå hieåu ñöôïc. Vì Kinh vaên noùi hö hö thöïc thöïc. Luùc thì noùi Ñöùc Phaät giaûng Kinh döôùi coäi Boà Ñeà, khi thì baûo Ngaøi leân Thieân cung noùi Phaùp, laïi trôû veà Haï giôùi, bieán hoùa khoân löôøng! Bôûi leõ, Kinh Hoa Nghieâm coù muïc ñích khai bieán con ñöôøng taäp ñeán choã giaùc ngoä cuûa Ñöùc Phaät neân nghi thöùc thuyeát phaùp cuøng caùch boá cuïc coù nhieàu ñieåm ñaëc saéc, khoâng gioáng nhö phaàn lôùn caùc Kinh khaùc. Nhöõng lôøi trong Kinh vaên phaàn nhieàu laø aån duï Phaùp Haønh cho ta tu taäp.

ÔÛ ñaây, coâng vieäc nôi ñaïo traøng khoâng do moät mình Ñöùc Phaät ñieàu khieån. Vì Ngaøi chæ ngoài nhaäp “Haûi aán tam muoäi”, coøn moïi hoaït ñoäng ñeàu do chö Boà Taùt vaø chö Thieân xöû lyù. Chæ ôû hoäi thöù baûy, Ñöùc Phaät môùi laøm Hoäi chuû giaûng Kinh. Trong hoäi thöù chín, caû Ñöùc Phaät vaø haøng thieän höõu ñoàng laøm hoäi chuû. Toaøn boä Kinh Hoa Nghieâm goàm taùm möôi quyeån, ba möôi chín phaåm, chæ coù hai phaåm A taêng kyø thöù ba möôi vaø Nhö Lai Tuyø Haûo Quang Minh Coâng Ñöùc thöù ba möôi laêm laø do chính Ñöùc Phaät thuyeát phaùp maø thoâi.

Theo Ngaøi Thanh Löông Quoác Sö, boä Baùt Thaäp Hoa Nghieâm ñöôïc chia ra ba phaàn:

Töï phaàn: Naêm quyeån, moät phaåm

Chính toâng phaàn: Naêm quyeån, boán phaåm

Phaàn Löu thoâng: baûy möôi quyeån, goàm coù boán chu ñaày ñuû Tín, Giaûi, Haønh, Chöùng.

a- Tín: Tin theo giaùo lyù Phaät giaûng trong Kinh laø chaân lyù tuyeät ñoái. Ñaây laø Nhaân quaû chu goàm boán quyeån saùu phaåm.

b- Giaûi: Giaûi roõ chaân lyù. Ñaây laø sai bieät vaø bình ñaúng nhaân quaû chu goàm boán möôi quyeån hai möôi saùu phaåm.

c- Haønh: Duøng phöông phaùp thöïc tieãn thöïc haønh haàu daãn ñeán chaân lyù ñoù. Nhaân quaû chu goàm baûy quyeån moät phaåm.

d- Chöùng nhaäp nhaân quaû chu: hai möôi moát quyeån, moät phaåm chöùng ngoä chaân lyù tuyeät ñoái ñoù laø giaûi thoaùt giaùc ngoä.

Kinh Hoa Nghieâm coù ba möôi chín phaåm ñöôïc chia ra chín hoäi, giaûng phaùp taïi baûy ñieåm khaùc nhau.

Hoäi thöù nhaát taïi Boà Ñeà ñaïo traøng do Phoå Hieàn Boà Taùt laøm Hoäi chuû, giaûng veà y baùo chaùnh baùo cuûa Nhö Lai goàm möôøi moät quyeån saùu phaåm.

Hoäi thöù hai dieãn taïi Phoå Quang Minh Ñieän, do Vaên Thuø Boà Taùt laøm hoäi chuû, giaûng veà Thaäp Tín goàm boán quyeån saùu phaåm. Taïi sao Boà Taùt Vaên Thuø ôû taïi Ñieän Phoå Quang Minh giaûng veà Thaäp Truï. ÔÛ ñaây yù Kinh chæ roõ ngöôøi tu phaûi tin chaéc mình coù Chaân taâm thöôøng truï, coù Phaät taùnh, coù Nhö Lai Taïng taâm, hay Caên baûn trí. Ngaøi Vaên Thuø tieâu bieåu cho Chaân taâm neân noùi veà Thaäp Tín.

Hoäi thöù ba giaûng taïi cung trôøi Ñao Lôïi do Boà Taùt Phaùp Tueä laøm thöôïng thuû, giaûng veà Thaäp Haïnh goàm ba quyeån boán phaåm. Cung trôøi Ñao Lôïi do phöôùc baùo coâng ñöùc taïo thaønh. Khi ta laäp haïnh tu taát caû Phaät phaùp laøm lôïi ích chuùng sanh an truï trong Phaät phaùp goïi laø Thaäp Truï. Boà Taùt Phaùp Tueä chæ roõ cho ta phaûi duøng trí tueä Baùt Nhaõ öùng duïng taát caû Phaät phaùp vaøo ñôøi laøm an laïc chuùng sanh, truï nhaø Phaùp vöông khoâng töôùng, laøm baäc Phaùp vöông töû.

Hoäi thöù tö giaûng taïi cung trôøi Daï Ma do Boà Taùt Coâng Ñöùc Laâm laøm Hoäi chuû, giaûng veà Phaùp Thaäp Haïnh goàm ba quyeån boán phaåm. Daï Ma töùc lìa tranh ñaáu, haønh taát caû haïnh ñeå thaønh töïu röøng coâng ñöùc neân do Coâng Ñöùc Laâm laøm hoäi chuû.

Hoäi thöù naêm giaûng taïi cung trôøi Ñaâu Suaát do Kim Cang Taïng Boà Taùt laøm Hoäi chuû, giaûng veà Thaäp Hoài Höôùng goàm moät quyeån ba phaåm. Thaäp Hoài Höôùng laø theá naøo? Luùc ñaàu do Vaên Thuø, chæ roõ Chaân taâm, ñaït Chaân taâm roài môùi laäp haïnh Boà Taùt. Phaùp Baùo, Hoùa thaân ñeàu thaønh töïu, luùc ñoù mình ñem taát caû coâng ñöùc hoài höôùng cho taát caû chuùng sanh, daãn daét taát caû chuùng sanh trôû veà ñöôïc Phaùp, Baùo thaân thanh tònh ñoù goïi laø Hoài Höôùng.

Hoäi thöù saùu dieãn ra taïi cung trôøi Tha Hoùa Töï Taïi do Boà Taùt Kim Cang Thuû laøm Hoäi chuû, giaûng veà Thaäp Ñòa Boà Taùt goàm saùu quyeån moät phaåm. Thaäp Ñòa laø gì? Laø möôøi caáp ñoä coâng haïnh ñeå ñi vaøo ñôøi laøm lôïi laïc chuùng sanh.

Hoäi thöù baûy giaûng taïi Phoå Quang Minh Ñieän do Ñöùc Nhö Lai laøm Hoäi chuû giaûng veà Ñaúng Giaùc vaø Dieäu Giaùc goàm möôøi ba quyeån moät phaåm. Khi ñaõ hoaøn thaønh Thaäp Ñòa, laø choã maø trí giaùc ñoàng ñaúng vôùi chö Phaät, neân goïi laø Ñaúng Giaùc vaø Dieäu Giaùc (Ñaúng Giaùc laø giaùc ngoä Chaân taâm, Dieäu Giaùc laø dieäu duïng Chaân taâm). Chæ coù Ñöùc Nhö Lai môùi giaûng ñöôïc taïi vì Ngaøi ñaõ thaønh töïu. Ngöôøi chöa thaønh töïu khoâng theå giaûng noåi Phaùp naøy.

Hoäi thöù taùm dieãn taïi Phoå Quang Minh Ñieän do Boà Taùt Phoå Hieàn laøm Hoäi chuû, giaûng veà Boà Taùt haïnh goàm baûy quyeån vaø moät phaåm Ly theá gian. Phoå Hieàn laø ngöôøi thaâm chöùng trí giaùc cuûa chö Phaät, ñem trí giaùc laäp haønh vaøo ñôøi, lôïi ích chuùng sanh, cuùng döôøng chö Phaät, ñem taát caû hieåu bieát daïy cho chuùng sanh.

Hoäi thöù chín taïi vöôøn Theä Ña do Ñöùc Nhö Lai vaø ngaøi Thieäân Höõu laøm Hoäi chuû giaûng veà Phaùp giôùi goàm hai möôi moát quyeån goàm moät phaåm laø phaåm Nhaäp phaùp giôùi. Ñaây laø con ñöôøng tu giaûi thoaùt vaø giaùc ngoä cuûa Phaät maø chính baûn thaân Ngaøi ñaõ thaân chöùng vaø ñi qua, neân chæ coù Ngaøi môùi noùi ñöôïc. Giaùo phaùp cuûa Phaät laø nhöõng gì Ngaøi ñaõ ñi qua, hoïc qua, thöïc haønh qua roài môùi giaûng. Chöa ñi qua, chöa traûi qua tu taäp maø giaûng thì sai laïc. Khoâng phaûi laø ngöôøi ñaõ ñích thaân ñi qua vaø chöùng ñöôïc lyù söï vieân dung thì khoâng theå daãn giaûi ñöôïc.

Ñieàu naøy cho thaáy giaùo lyù Ñaïi thöøa raát hieän thöïc, nhöng chæ coù ngöôøi ñaõ traûi qua tu chöùng môùi hieän thöïc ñöôïc ñaïo. Phaät ñaõ traûi thaân haønh ñaïo vaø thaân chöùng môùi noùi ra Phaùp. Chö vò Toå sö chöùng ngoä Chaân taâm môùi noùi ra dieäu phaùp cho ngöôøi sau tu haønh Phaät phaùp thaäm thaâm meânh moâng voâ taän. Neáu khoâng naém roõ loä trình thì ngöôøi sô hoïc deã laàm ñöôøng laïc neûo. Vì nhaän thaáy ñieàu naøy, neân Trí Giaû Ñaïi sö phaân ñònh roõ giaùo phaùp cuûa Phaät thaønh heä thoáng naêm thôøi phaùn giaùo, ñeå laøm kim chæ nam cho ngöôøi tu thaâm nhaäp Phaät thöøa. Ngaøy nay, ngöôøi tu Phaät cuõng phaûi heä thoáng hoùa laïi theo böôùc chaân Ngaøi. Caùc tieàn nhaân ñaõ laøm ñöôïc, thaønh Toå chöùng ñaïo ñöôïc thì nay chuùng ta cuõng phaûi theo böôùc chaân Ngaøi. Muoán ñöôïc nhö vaäy phaûi coù söï noã löïc tu taäp vaø haønh trì.

IV- Caûm Nghó Veà Ñöùc Phaät Qua Kinh Hoa Nghieâm

Theo Kinh Hoa Nghieâm, Ñöùc Phaät cuõng mang thaân töù ñaïi nhö chuùng ta vaø traûi qua quaù trình tu taäp, ñaéc quaû Voâ Thöôïng Boà Ñeà. Tinh thaàn Kinh Hoa Nghieâm cuõng cho chuùng ta yù nieäm veà Ñöùc Phaät hoaøn toaøn môùi, khaùc haún caùc boä Kinh Ñaïi thöøa khaùc. Ñöùc Phaät khoâng bò giôùi haïn bôûi moät loaïi hình coá ñònh naøo. Hoa Nghieâm môû cho chuùng ta thaáy taàm nhìn phoùng khoaùng veà söï hieän höõu vónh haèng cuûa moät Ñöùc Phaät toaøn dieän. Ñieàu naøy ñoøi hoûi chuùng ta phaûi ñaït ñeán trình ñoä nhaát ñònh naøo ñoù môùi coù theå hieåu, soáng vaø haønh Ñaïo ñöôïc.

Ñöùng treân laäp tröôøng bao quaùt, Kinh Hoa Nghieâm xem Ñöùc Phaät laø taát caû, laø Phaùp giôùi. Hình aûnh Ngaøi ñöôïc Kinh Hoa Nghieâm mieâu taû baèng möôøi loaïi thaân:

1- Nguõ aám thaân: Taát caû vaïn vaät treân theá gian naøy ñeàu xuaát phaùt töø nguõ aám. Nguõ aám laø Saéc, Thoï, Töôûng, Haønh, Thöùc taïo neân thaân. Ñöùc Thích Ca Maâu Ni cuõng coù thaân nguõ aám nhö chuùng ta, nhöng do tu taäp neân Ngaøi khoâng chaáp thaân nguõ aám naøy laø thaät, vaø Ngaøi khoâng bò nguõ aám thaân raøng buoäc. Coøn chuùng ta chöa ñöôïc giaûi thoaùt, khi chuùng ta boû thaân naøy thì bò nguõ aám raøng buoäc giaøy xeùo, soáng thì khoå, cheát cuõng chaúng yeân. Bôûi vì nguõ aám thaân cuûa ta luùc cheát vaãn bò raøng buoäc hay chi phoái do caùc lôøi noùi, yù nghó vaø vieäc laøm cuûa ta naèm trong thöùc. Ñöùc Phaät cuõng coù nguõ aám thaân nhö ta nhöng Ngaøi tu thaønh töïu vaø Ngaøi vöôït qua ñöôïc noù, khoâng bò noù raøng buoäc. Vì vaäy, khi ñeán thôøi, Ngaøi vaøo Nieát Baøn moät caùch töï nhieân.

Ñöùc Phaät phaùt trieån nguõ aám thaønh Phaùp thaân, vì Ñöùc Phaät thaáu hieåu Chaân taâm thöôøng truï, söû duïng ñöôïc Chaân taâm neân thaân nguõ aám naøy chuyeån thaønh Öùng hoaù thaân, nhö keä noùi: “Nhöôïc naêng chuyeån vaät töùc ñoàng Nhö Lai”. Vì sao? Vì caùc Phaùp, caùc duyeân, caùc caûnh ñoàng theå vôùi Nhö Lai do thaân nguõ aám chuyeån ñöôïc.

2- Quoác ñoä thaân: Töø nguõ aám laøm goác, naûy sanh thaân thöù hai laø quoác ñoä thaân, chæ cho sôn haø ñaïi ñòa, taát caû loaøi höõu tình trong töù sanh luïc ñaïo ñeàu chòu söï chi phoái cuûa vuõ truï.

Cuoäc soáng chuùng ta hieän taïi ñeàu bò söï chi phoái cuûa vuõ truï hay qui luaät vaän haønh caùc Phaùp.

3- Chuùng sanh thaân: Do taâm Ñaïi bi truøm khaép dung nhieáp che chôû taùc ñoäng ñeán muoân loaøi muoân vaät trong vuõ truï, ngöôøi tu theo Hoa Nghieâm phaûi bieát phaùt trieån taâm töø roäng lôùn nhö vaäy. Ñöùc Phaät cuõng coù thaân chuùng sanh nhö chuùng ta, cuõng do cha meï sanh ra, nhöng Ngaøi coù taâm töø bi truøm khaép Phaùp giôùi, vì theá, Ngaøi coù trí tueä dung nhieáp che chôû, öùng duïng, giuùp ñôõ chuùng sanh phaùt khôûi töø taâm roäng lôùn nhö vaäy.

4- Thanh Vaên thaân: Tu theo Phaùp cuûa Phaät thöïc haønh ba möôi baûy phaåm trôï ñaïo giöõa loøng cuoäc ñôøi ñöôïc coi laø Phaùp thaân cuûa Ñöùc Phaät, coù boán haïng:

a – Taêng thöôïng maïn Thanh Vaên: Hoïc nhieàu nhöng chæ noùi khoaùc, khoâng coù thaät tu.

b – Thuù tòch Thanh Vaên: Hoïc vaøo phaùp ñaõ hoïc ñöôïc, taùch rôøi theá gian an truù Nieát Baøn

c – Thoái chuyeån Thanh Vaên: Phaùt taâm Boà Ñeà laøm lôïi ích taát caû chuùng sanh nhöng nghieäp vaø phieàn naõo vaãn coøn. Maëc duø tu haïnh Thanh Vaên hieåu ñöôïc Ñaïi thöøa nguyeän laøm lôïi laïc chuùng sanh, nhöng taâm vaãn coøn bò nghieäp vaø phieàn naõo chi phoái vì chöa hieåu ñöôïc trí tueä Baùt Nhaõ. Thoái chuyeån laø lìa boû haïnh tieán tu leân Boà Taùt Ñaïo cuûa Thanh Vaên.

d – Boà Taùt thò hieän Thanh Vaên: thaät söï laø haøng Boà Taùt nhöng thò hieän laøm Thanh Vaên ñeå hoùa ñoä hoï. Vì Thanh vaên chaáp thanh tònh neân Boà Taùt hieän thaân Thanh Vaên giaùo hoùa, giuùp hoï rôøi Ñònh vaøo ñôøi laøm an laïc chuùng sanh.

5- Duyeân Giaùc thaân: Haøng Duyeân Giaùc khi vaøo ñònh thöôøng hay quaùn nhaân duyeân, ñeå thaáy moái quan heä giöõa moïi ngöôøi vôùi nhau trong xaõ hoäi vaø haønh xöû ñuùng vôùi lyù nhaân duyeân aáy theo lôøi Phaät daïy. Ngöôøi aáy coù Phaùp chaân thaät bieát ñöôïc nguoàn goác caùc Phaùp Duyeân Khôûi.

6- Boà Taùt thaân: Ngöôøi coù trí tueä vaø ñaïo ñöùc ñi vaøo ñôøi ñoä sanh. Hoï mang aùnh saùng giaùc ngoä ñeán cho chuùng sanh laø do Phaät löïc chi phoái, neân ñöôïc coi laø thaân cuûa Phaät. Vì sao? Caùc haøng Boà Taùt ñeàu caên cöù nôi Chaân taâm thöôøng truï hay trí giaùc Baùt Nhaõ, laáy Chaân taâm vaø trí Baùt Nhaõ ñeå giaùo hoùa, cöùu ñoä chuùng sanh. Choã naøy ñoàng vôùi chö Phaät neân noùi laø ñöôïc chö Phaät chi phoái.

7- Nhö Lai thaân: Khi ngöôøi tu vieân troøn haïnh Boà Taùt thì chöùng quaû vò Phaät töùc laø Nhö Lai khoâng caàn ñi ñoä sanh, nhöng laïi coù naêng löïc taùc ñoäng ñeán taát caû chuùng sanh. Taïi sao? Vì khi xieån döông ñöôïc Chaân taâm, öùng duïng ñöôïc Chaân taâm, taát caû haønh duïng, lôøi noùi, ñi, ñöùng, naèm, ngoài ñeàu laø öùng duïng ñöôïc Nhö Lai chi phoái. Khi bieát raèng caùc phaùp ñeàu coù töï taùnh khoâng, öùng duïng phuø hôïp vôùi töï taùnh caùc phaùp neân noùi laø do Nhö Lai chi phoái.

8- Trí thaân: Hoaït ñoäng cuûa Nhö Lai khoâng phaûi baèng thaân xaùc vaät chaát, baèng ngoân ngöõ bình thöôøng, maø baèng trí tueä neân goïi laø trí thaân. Vì trí tueä naøy voâ töôùng, töùc khoâng coù hình töôùng, neân duøng trí tueä naøy giaùo hoùa chuùng sanh, höôùng daãn chuùng sanh thaønh töïu giaùc ngoä. Nhö khi ta tu, nhaän ñöôïc Chaân taâm hay Caên baûn trí, töø trí naøy öùng duïng ñöôïc thì ñoù laø trí tueä Baùt Nhaõ. Choã naøy laø voâ töôùng neân chuùng ta laøm ñöôïc moïi vieäc maø khoâng vöôùng maéc. Ñaây laø trí thaân hoaït ñoäng cuûa Nhö Lai khoâng phaûi baèng thaân xaùc nöõa maø laø baèng trí. Vì trí naøy khoâng coùø hình töôùng, neân baát luaän laø Cö só hay Tu só, heã ai ñaït ñöôïc noù, öùng duïng ñöôïc noù thì ñoù laø trí thaân.

9- Phaùp thaân: Vì sao goïi laø Phaùp thaân? Vì khoâng coù Phaùp naøo maø trí tueä Nhö Lai khoâng chieáu tôùi ñöôïc. Taát caû caùc Phaùp laø taùnh khoâng, vaïn vaät ñoàng nhaát theå, maø trí Nhö Lai hoaøn toaøn thanh tònh, ñeàu hoaøn toaøn chieáu ñeán. Trí Nhö Lai chieáu ñeán ñaâu thì bieán caùc phaùp thaønh thanh tònh, bieán taát caû phaùp thaønh Phaät phaùp.

 Trieån khai yù naøy, Kinh Hoa Nghieâm chuû tröông baèng moïi caùch phaùt huy ñöôïc Nhö Lai tueä, ñeå chieáu saùng vaøo cuoäc ñôøi, vuõ truï, bieán taát caû thaønh Phaät phaùp. Taïi sao bieán taát caû thaønh Phaät phaùp? Vì sao taát caû phaùp theá gian ñeàu laø Phaät phaùp? Vì caùc töôùng theá gian thì coù thuaän nghòch, nhöng taùnh ñeàu laø khoâng, neân taát caû caùc phaùp theá gian ñeàu laø thanh tònh. Vì khoâng nhaän ñöôïc thaät töôùng caùc phaùp neân thaáy coù ñoäng tònh, thöông gheùt, coù khoâng… Do duøng thöùc phaân bieät neân thaáy coù ñoàng khaùc. Nhöng khi trôû veà ñöôïc thöïc töôùng thanh tònh cuûa caùc phaùp thì choã ñoù ñoàng vôùi Nhö Lai neân khoâng bò caùc phaùp sai söû. Ngöôïc laïi, khi mình coù naêng löïc chuyeån hoùa caùc Phaùp, choã naøy môùi ñöôïc noùi laø bieán taát caû phaùp thaønh Phaät phaùp. Phaät laø taâm, Phaùp laø haønh ñoäng. Neáu thaáy roõ ñöôïc lyù naøy thì taâm khoâng ñoäng tröôùc caùc Phaùp.

10- Hö khoâng thaân: Theo tinh thaàn Kinh Hoa Nghieâm, ñaït ñeán ñænh cao nhaát laø Hö Khoâng Thaân hay Tyø Loâ Giaù Na Phaät. Tyø Loâ Giaù Na dòch laø Phoå Quang Minh Trí, chæ trí tueä roïi soi muoân phaùp, bieán caùc phaùp thaønh Phaùp thaân. Luùc aáy trí vaø lyù baát nhò keát hôïp thaønh moät. Ñaây laø theá giôùi cuûa söï tu chöùng, khoù dieãn taû baèng ngoân ngöõ bình thöôøng. Ñaây laø choã tu chöùng baèng Chaân taâm thöôøng truï, voâ töôùng dieäu duïng, laø choã Caên baûn trí vaø Sai bieät trí hôïp nhaát.

Möôøi thaân Phaät noùi treân laø toång thaân cuûa Tyø Loâ Giaù Na keát hôïp giöõa chaân lyù vaø trí tueä, chi phoái ngöôïc xuoáng töø haøng Thaùnh giaû ñeán ngöôøi thöôøng trong cuoäc ñôøi, khaép taát caû loaøi töø höõu tình ñeán voâ tình, ñaây laø theá giôùi cuûa ngöôøi tu Boà Taùt Ñaïo, ñaït ñeán baèng söï tu chöùng.

Toùm laïi, Kinh Hoa Nghieâm chæ cho chuùng ta thaáy Ñöùc Phaät trong Kinh Hoa Nghieâm laø toång theå cuûa vuõ truï, töùc Tyø Loâ Giaù Na Phaùp thaân. Ñöùc Phaät chi phoái truøm khaép taát caû muoân loaøi vaïn vaät vì Ngaøi ñaõ trang nghieâm baèng chaân, thieän, myõ veïn toaøn. Nghóa laø ñònh löïc thuø thaéng cuûa Ñöùc Phaät taùc ñoäng laøm cho taát caû caùc loaøi chuùng sanh höõu tình cuøng voâ tình thaêng hoa treân con ñöôøng thaùnh thieän. Tyø Loâ Giaù Na coøn coù teân khaùc laø Ñaïi Nhaät Nhö Lai. Danh hieäu naøy chuùng ta thaáy trí tueä cuûa Phaät truøm khaép muoân loaøi vaïn vaät nhö maët trôøi lôùn.

V. Noäi Dung Kinh Hoa Nghieâm

Kinh Hoa Nghieâm laø boä Kinh raát coù giaù trò treân con ñöôøng phaùt huy haïnh Ñaïi thöøa cuûa nhöõng ngöôøi tu hoïc. Nhöng do Kinh naøy quaù roäng lôùn vaø quaù khoù hieåu, söùc ngöôøi coù haïn neân phaàn ñoâng ngöôøi tu hoïc tuy haâm moä nhöng khoâng ñuû duyeân hoïc hoûi hoaëc haønh trì cho tôùi nôi tôùi choán. Phaàn ít chæ laø ñem ñoïc tuïng maø khoâng hieåu yù nghóa nhieäm maàu cuûa Kinh, cuõng khoâng theå theo ñoù thöïc haønh ñeán cöùu caùnh. Vì Kinh Hoa Nghieâm quaù saâu quaù roäng, neáu chæ ñem ra ñoïc tuïng maø khoâng haønh ñöôïc thì khoâng hieåu noåi Kinh. Hoïc Kinh Hoa Nghieâm laø phaûi thöïc haønh chöù khoâng phaûi nghieân cöùu cho bieát roài ñeå ñoù.

Noäi dung Kinh Hoa Nghieâm goàm nhöõng ñieåm then choát sau:

                                Nhaát Thieát Duy Taâm Taïo

                               Nhaát Chaân Phaùp Giôùi

I- Nhaát Thieát Duy Taâm Taïo

Theá naøo goïi laø Nhaát Thieát Duy Taâm Taïo? Vì töø baûn theå Chaân nhö cuûa vuõ truï phaùt sinh ra vaïn vaät vôùi taát caû nhöõng hình töôùng sai thuø trong hieän töôïng giôùi. Noùi caùch khaùc, ñoù cuõng laø töø theå tuyeät ñoái voâ bieân sang theá giôùi höõu haïn. Tuyeät ñoái töùc theå Chaân khoâng sang theá giôùi höõu haïn töùc Dieäu höõu. Kinh Hoa Nghieâm chæ roõ vaïn vaät treân theá gian ñeàu laø Chaân khoâng maø Dieäu höõu (töùc Caên baûn trí vaø Sai bieät trí phaùt sanh). Töø moät maûy may vi traàn cho ñeán traêng sao, moïi sinh vaät ñeàu phaûi nöông töïa laãn nhau, ñeàu do duyeân hôïp, laøm nhaân duyeân cho nhau ñeå bieán dòch thay ñoåi vaø sinh toàn trong moái töông quan maät thieát cuûa lyù phaùp giôùi truøng truøng duyeân khôûi.

Taïi sao laïi truøng truøng duyeân khôûi? Chuùng ta phaûi bieát lyù cuûa truøng truøng duyeân khôûi thì môùi bieát ñöôïc lyù duyeân hôïp cuûa caùc phaùp, bieát ñöôïc lyù duyeân hôïp cuûa caùc phaùp thì hieåu ñöôïc töï taùnh cuûa caùc Phaùp. Giaùo lyù duyeân khôûi cuõng goïi laø möôøi hai nhaân duyeân. Giaùo lyù naøy ñaõ coù töø tröôùc khi Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni ra ñôøi. Taïi sao? Vì ngay caû tröôùc khi Thích Ca Maâu Ni ra ñôøi thì caùc phaùp ñeàu ñaõ do duyeân hôïp. Ví duï chuùng ta nhìn toång theå moät caên nhaø, neáu khoâng coù ngoùi, caây, gaïch, saét, ñaù, xi maêng toång hôïp laïi thì laøm sao thaønh moät caên nhaø?! Vì vaäy, lyù Thaäp nhò nhaân duyeân hay Duyeân khôûi hoaøn toaøn coù tröôùc khi Phaät Thích Ca Maâu Ni ra ñôøi. Nhöng do Ngaøi tu chöùng neân ñaõ thaáy roõ raøng töôøng taän lyù naøy, roài Ngaøi ñem ra giaûng daïy cho chuùng sanh.

Coù hôïp thì phaûi coù tan, hieåu ñöôïc leõ duyeân hôïp thì roõ caùc phaùp nhö huyeãn. Neáu thieáu moät chaát thì khoâng theå thaønh, nhö trong thaân con ngöôøi coù ñaát, nöôùc, gioù, löûa. Ñaát laø chaát cöùng, löûa laø chaát aám, gioù laø hôi thôû, nöôùc laø maùu muû, nöôùc daõi, nöôùc maét. Neáu moät trong boán chaát naøy maø thieáu thì ta khoâng theå soáng ñöôïc. Khi thaân ta khoâng coøn thì lieäu ngaõ coøn khoâng? Neáu ta bieát ñöôïc caùc phaùp ñeàu voâ thöôøng, caùc haïnh ñeàu sanh dieät, thì lìa taâm chaáp ngaõ, chaáp phaùp. Neáu nhìn ñöôïc caùc phaùp nhö vaäy thì khoâng truï chaáp phaùp. Khoâng chaáp phaùp thì taâm khoâng ñieân ñaûo, ñöôïc an laïc, do ñoù phaûi bieát raèng lyù duyeân khôûi coù tröôùc khi Phaät ra ñôøi. Nhöng khoâng ai phaùt hieän ñöôïc, maø phaûi ñôïi chính do Ñöùc Thích Ca Maâu Ni tu chöùng vaø phaùt hieän ñöôïc roài giaûng ra neân ngöôøi ñôøi sau bieát.

Theo chaân lyù “Nhaát Thieát Duy Taâm Taïo” vaø “Nhaát Thieát Chuùng Sanh Giai Höõu Phaät Taùnh”, thì ai ai cuõng coù chuûng töû Phaät! Ngöôøi naøo coá gaéng phaùt huy ñöôïc maàm thieän ñoù thì chính mình taát nhieân seõ thaønh Phaät. Ñieàu naøy noùi leân taàm quan troïng veà khaû naêng trí tueä sieâu vieät cuûa con ngöôøi, hôn caû muoân loaøi caàm thuù. Chæ coù Kinh Hoa Nghieâm noùi taát caû con ngöôøi chuùng ta ñeàu coù theå thaønh Phaät, do baûn naêng chuùng ta hôn vaïn vaät. Vì con ngöôøi chuùng ta coù theå sanh leân trôøi hay tu thaønh quaû thaùnh, hay taïo toäi loãi, hoaëc leân Nieát Baøn hoaëc vaøo ñòa nguïc, taát caû ñeàu do taâm nieäm chuùng ta taïo thaønh, chöù khoâng phaûi do ai khaùc gaùnh cho ta, taïo cho ta, vaø cöùu ta ñöôïc. Theá neân môùi noùi laø Nhaát Thieát Duy Taâm Taïo.

Con ngöôøi chuùng ta coù khaû naêng thaønh töïu söï nghieäp chöù khoâng ai laøm theá cho ta ñöôïc. Vaán ñeà giaùc ngoä cuõng vaäy, chính chuùng ta phaûi töï giaùc ñeán choã toaøn giaùc. Ñöùc Phaät ñaõ noùi raát roõ raøng: “Caùc ngöôi haõy töï noã löïc, tieán ñeán giaûi thoaùt giaùc ngoä. Ñöùc Nhö Lai chæ laø ngöôøi daãn ñöôøng”. Bôûi vì, taát caû Kinh ñieån, giaùo lyù ñöùc Nhö Lai thuyeát ra chæ laø phöông tieän chæ ñöôøng thoâi, neáu ta khoâng ñi thì khoâng theå thaønh töïu ñöôïc.

Theo Kinh Hoa Nghieâm thì ‘Nhaân vi toái thaéng, Naêng sinh nhaát thieát chö thieän phaùp’. Ñaïo Phaät ñaõ xaùc ñònh giaù trò cuûa tinh thaàn cao hôn vaät chaát vaø ñeà cao phaåm giaù cuûa con ngöôøi. Con ngöôøi soáng coù hai phaàn: Vaät chaát vaø tinh thaàn. Kinh Hoa Nghieâm ñeà cao tinh thaàn chöù khoâng chuù troïng vaät chaát. Maëc duø vaät chaát laø phöông tieän ñeå soáng, ñeå sinh hoaït, nhöng coù vaät chaát roài maø khoâng coù tinh thaàn thì khoâng theå ñöôïc. Kinh Hoa Nghieâm ñeà cao phaåm giaù con ngöôøi leân treân taát caû. Neáu con ngöôøi chuùng ta khoâng coù giaù trò, khoâng coù phaåm giaù, khoâng coù tö caùch, khoâng coù trí tueä thì duø coù vaät chaát nhieàu cuõng khoâng aên thua gì caû.

Thaät vaäy, coù con ngöôøi thì môùi coù taát caû. Vôùi yù chí cöông quyeát töï chuû, con ngöôøi coù theå thaønh töïu moïi söï toát ñeïp nhaát treân ñôøi. Ñieàu ñaùng noùi nhaát laø khaû naêng toái cao cuûa nhaân loaïi maø Phaät giaùo luoân nhaán maïnh, ñoù laø trí tueä, laø di saûn quí giaù voâ cuøng maø moãi con ngöôøi caàn phaûi bieát phaùt huy, vaän duïng.

Muïc ñích cuûa Ñaïo Phaät laø phaùt huy, vaän duïng toät ñænh trí tueä ñeå taän dieät khoå ñau, ñeán bôø beân kia. Kinh Hoa Nghieâm ñeà cao trí tueä. Nhöng phaûi laøm sao ñeå coù trí tueä? ÔÛ ñaây muoán noùi ñeán trí tueä chöù khoâng phaûi trí thöùc! Neáu chuùng ta tu, hoïc, nghieân cöùu roài ñem ra lyù luaän baøn thaûo, vaäy thì coù ích gì?! Ñöùc Thích Ca Maâu Ni laø ngöôøi tu chöùng ñaàu tieân roài môùi lyù luaän sau. Sau saùu naêm khoå haïnh, boán möôi chín ngaøy ngoài döôùi coäi Boà Ñeà, Ngaøi chöùng ngoä roài môùi lyù luaän chöù khoâng phaûi laáy nhöõng cuoán saùch ôû ñaâu ñoù ñoïc roài ñem ra baøn thaûo lyù luaän. Nhö vaäy, lyù luaän khi chöa chöùng ñaïo, chöa thaønh töïu trí tueä töùc laø chuùng ta ñaõ ñi ngöôïc laïi doøng lòch söû Phaät giaùo, traùi vôùi Phaät vaø Toå.

Neáu hieåu Phaät phaùp roài khoâng lo tu taäp, khoâng öùng duïng ñöôïc giaùo lyù Ñöùc Phaät vaøo cuoäc soáng, öùng duïng vaøo ñôøi tu thì chuùng ta seõ bò ñau khoå phieàn naõo. Ngay caû khi khoâng öùng duïng vaøo ñôøi tu thì thöû hoûi chuùng ta laáy con ñöôøng naøo ñeå tu? Tu phaùp gì? Bieát maø khoâng haønh thì phaùp khoâng hieän thöïc. Ngöôøi nghieân cöùu roài khoâng aùp duïng vaøo ñôøi soáng thì laøm sao maø hieän thöïc ñöôïc giaùo lyù nhaø Phaät.

Nöông theo giaùo lyù Ñöùc Phaät laø lyù, coøn söï laø phaùp haønh. Khi hieän thöïc ñöôïc hay haønh ñöôïc vieân maõn lyù söï vieân dung, thì môùi tôùi ñöôïc söï söï voâ ngaïi. Bieát lyù maø khoâng haønh thì khoâng coù keát quaû, nhö ngöôøi aên baùnh veõ, laøm sao ñöôïc no? Ñaïo Phaät laø phaûi hieän thöïc. Neáu ñem saùch ra ñoïc noùi, baøn luaän thao thao baát tuyeät maø khoâng coù tu haønh laø ôû trong giaùc töôûng, töôûng mình ñaõ giaùc ngoä, töôûng mình ñaõ hieåu roài! Vì töï thaân chöa hieän thöïc tu taäp, ñem lyù luaän cuûa ngöôøi khaùc laøm lyù luaän cuûa mình, ñem caùi bieát cuûa ngöôøi khaùc laøm caùi bieát cuûa mình, ñoù chæ laø giaùc töôûng chöù chöa phaûi laø giaùc ngoä hay trí giaùc. Chæ ngoài khoâng maø nghieàn ngaãm lôøi Phaät daïy chöù khoâng thöïc haønh, roát laïi nhö ñeám tieàn cho nhaø baêng thoâi! Khoâng tieâu hoùa vaø hieän thöïc ñöôïc Ñaïo thì laøm sao maø thaønh töïu giaûi thoaùt. Ngaøy nay ngöôøi hoïc Phaät bò laàm vaøo thöù giaùc töôûng naøy raát nhieàu, vì theá ngöôøi tu neân caån thaän.

Lòch söû tieán hoùa cuûa nhaân loaïi töø cuoäc soáng thoâ sô, laïc haäu ñeán nhöõng phaùt minh khoa hoïc cuøng vôùi thaønh quaû cuûa noù ñaõ ñöa nhaân loaïi ñeán thôøi kyø vaøng son cuûa toái taân hieän ñaïi. Keát quaû aáy coù ñöôïc laø töø khaû naêng khoái oùc cuûa con ngöôøi. Neáu chuùng ta hoïc maø khoâng thaønh töïu ñöôïc trong vieäc laøm thì töùc laø chöa ñöôïc. Khoa hoïc hieän ñaïi laø keát quaû cuûa söï nghieân cöùu vaø sau ñoù laø thöïc haønh.

Duø vaäy, theo phaân tích cuûa Phaät giaùo, thaønh töïu khoa hoïc chæ laø söï bieåu hieän moät phaàn giôùi haïn cuûa trí tueä. Khoa hoïc chæ môùi vaän duïng ñöôïc phaàn nhoû khaû naêng cuûa trí tueä ñoù laø theá gian trí, hay theá trí bieän thoâng hoaëc trí thöùc chöù chöa phaûi laø trí tueä cuûa Ñaïo Phaät. Neáu chuùng ta hoïc Phaät phaùp maø khoâng tu taäp, cuõng gioáng nhö ngöôøi cuûa theá gian nghieân cöùu taøi lieäu naøy hay taøi lieäu kia maø thoâi. Muoán hieän thöïc ñöôïc Phaät phaùp thì phaûi coù trí tueä chöù khoâng theå duøng tri thöùc voïng töôûng!

Thí duï: Neáu chuùng ta chæ tuïngMa Ha Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña Taâm Kinh… haèng ngaøy thì laøm sao ñaït ñöôïc trí tueä Baùt Nhaõ? Vì trí tueä Baùt Nhaõ khoâng phaûi nôi Kinh naøy sanh, nhöng neáu thieáu Kinh naøy thì cuõng khoâng ñöôïc. Kinh vaên chæ laø Vaên töï Baùt Nhaõ, neáu ñoïc tuïng suoát naêm naøy qua thaùng kia thì khoâng theå naøo thaønh töïu ñöôïc trí tueä Baùt Nhaõ. Phaûi duøng vaên töï, phaûi vaän duïng trí tueä quaùn chieáu bieát raèng caùc phaùp voán khoâng, quaùn chieáu caùc phaùp laø Quaùn chieáu Baùt Nhaõ. Ñaây laø Tö vaø Tu. Töø vaênqua tö, töø töqua tu. Ñoïc suoát laøu laøu, roõ suoát lyù maø ñieàu thaân chöa xong, chöa quaùn chieáu Phaùp ñöôïc thì laøm sao coù trí tueä Baùt Nhaõ? Trí tueä Baùt Nhaõ ôû ngoaøi theá gian phaùp! Phaûi duøng vaên töï vaø quaùn chieáu Baùt Nhaõ ñi vaøo theá gian ñeå coù phöông tieän quaùn chieáu Baùt Nhaõ, roài töø ñoù môùi thoâng ñöôïc töï taùnh caùc phaùp, hieåu vaø öùng duïng ñöôïc töï taùnh Baùt Nhaõ thì môùi thoaùt khoûi khoå aùch.

Ví duï nhö khi Kinh vaên noùi “Chieáu Kieán Nguõ Uaån Giai Khoâng Ñoä Nhaát Thieát Khoå Aùch”. Neáu chæ ñoïc nhö theá hoaøi thì lieäu chuùng ta coù daùm coi thaân naøy laø ‘khoâng’ khoâng? Nghe bònh laø sôï. Hoûi coù bònh laø sôï cheát, roài chaáp thaân neân coù ngaõ! Hoïc vaên töï maø khoâng tu thì phaùp khoâng saùng. Nhôø coù tu, coù löïc môùi öùng duïng vaên töï vaø quaùn chieáu, ôû trong traàn maø khoâng nhieãm traàn. Ñoïc tuïng hoaøi maø khoâng haønh thì khoâng ñaït trí tueä Baùt Nhaõ. Khoâng ñaït trí tueä Baùt Nhaõ hay töï taùnh Baùt Nhaõ thì laøm sao thoaùt khoå aùch? Ñoù chæ laø lyù thuyeát suoâng thoâi. Ñoïc boä Kinh naøy, nghe boä Kinh kia maø khoâng öùng duïng thì coù ích gì! Trong Kinh Thuû Laêng Nghieâm coù neâu leân tröôøng hôïp oâng Taát Laêng Giaø Baø Ta ñi khaát thöïc bò gai ñoäc ñaâm vaøo chaân ñau nhöùc. OÂng lieàn suy nghó: “Taâm Ta Voán Thanh Tònh, Thì Taâm Naøo Bieát Nhöùc Ñaây? Coù phaûi laø voïng taâm khoâng?”. Taâm voán voâ töôùng thanh tònh, xöa nay khoâng coù töôùng oám ñau! Vaäy taâm naøo ñau ñaây, roõ raøng laø voïng taâm, neân Ngaøi ngoài quaùn chieáu lieàn döùt ñöôïc caùc ñau thöông.

Ñaïo voâ laäu, moãi vò tu moät phaùp khaùc nhau. OÂng Taát Laêng Giaø Baø Ta tu thaân caên, duøng Chaân taâm thanh tònh quaùn roõ töôùng ñau khoâng coù. Töôùng ñau trong taâm chæ laø huyeãn. Buoâng voïng veà chaân hay chieáu kieán nguõ uaån ñeàu khoâng neân ngoä ñöôïc Chaân taâm. Chuùng ta bieát maø khoâng haønh ñöôïc, bieát maø khoâng tu ñöôïc vì mình khoâng coù loái tu taäp nghieâm chænh. Hoïc phaûi haønh thì môùi thaønh töïu.

Con ngöôøi laøm ñöôïc taát caû. Ñöùc Thích Ca Maâu Ni cuõng do thaân con ngöôøi maø thaønh Phaät. Ai muoán thaønh Phaät cuõng nhö vaäy. Chö Phaät khoâng theå giuùp chuùng ta thaønh Phaät ñöôïc, do ñoù haõy töï mình thaép ñuoác leân maø ñi! Haõy töï noã löïc tu taäp! Con ngöôøi coù raát nhieàu tieàm naêng phi thöôøng, neáu chuùng ta kheùo trieån khai thì khoâng ñieàu gì khoâng thöïc hieän ñöôïc treân coõi ñôøi naøy.

Coù theå noùi raèng Ñaïo Phaät laø ñaïo cuûa con ngöôøi, xuaát phaùt töø Ñöùc Thích Ca Maâu Ni. Ngaøi laø ñaáng giaùc ngoä, laø ngöôøi ñaõ caát tieáng noùi khai thò chaân lyù cho con ngöôøi. Ngaøi coù ñôøi soáng nhö moïi ngöôøi. Ngaøi hoøa nhaäp vaøo xaõ hoäi ñeå ñöa con ngöôøi ñeán cuoäc soáng thaät söï an vui haïnh phuùc. Giaùo lyù Ngaøi ñeå laïi cho ta, nhöng neáu ta khoâng haønh thì khoâng ñaït keát quaû toái thaéng. Neáu haønh thì quyeát ñònh seõ ñeán.

II- Nhaát Chaân Phaùp Giôùi

Vuõ truï vaïn höõu ñeàu khoâng lìa phaùp giôùi. Kinh Hoa Nghieâm trình baøy cho ta Phaùp Giôùi nhaát chaân goàm boán Phaùp giôùi nhö sau:

• Lyù phaùp giôùi,
• Söï phaùp giôùi,
• Lyù söï voâ ngaïi phaùp giôùi,
• Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi.

Kinh Hoa Nghieâm hoaøn toaøn trieån khai trong toaøn theå phaùp giôùi taùnh cuûa muoân loaøi, chæ baøy thaät töôùng cuûa vaïn vaät, laøm saùng toû taâm Chaân nhö cuûa chuùng sanh baát tö nghì giaûi thoaùt. Trong Kinh Hoa Nghieâm moãi lôøi, moãi caâu ñeàu toaùt leân toaøn theå Chaân nhö thaät töôùng, thöôøng laáy phaùp giôùi taùnh laøm löôïng. Moãi lôøi, moãi caâu ñeàu chæ roõ söû duïng Chaân taâm thöôøng truï. Ñaõ laø toaøn theå Chaân Khoâng Dieäu Höõu neân taát caû giaùo lyù haïnh quaû nôi ñaâu cuõng ñeàu dung thoâng voâ ngaïi neân cuõng goïi laø Voâ ngaïi Phaùp giôùi.

Kinh Hoa Nghieâm trình baøy roõ boán ñaëc tính hay boán phaùp giôùi ñeå phôi baøy thaät töôùng cuûa vaïn höõu:

Lyù phaùp giôùi: Coøn goïi laø Chaân taâm hay chaân lyù khoâng hai. Chæ coù moät con ñöôøng duy nhaát thoáng nhaát ñoù goïi laø chaân lyù, tuyeät ñoái bình ñaúng, nhaát nhö, voâ phaân bieät. Hai nguyeân lyù ñaïi ñoàng cho toaøn theå ñöôïc goïi laø Phaùp thaân, Phaùp taùnh, Thaät töôùng, hoaëc laø baûn theå Chaân khoâng cuûa vaïn phaùp, Baûn lai dieän muïc hay Chaân taâm thöôøng truï cuûa moãi chuùng sanh.

Lyù laø phaùp giôùi ñöôïc goïi laø theå taùnh chaân thaät cuûa taát caû caùc Phaùp neân cuõng goïi laø Phaùp giôùi taùnh. Chaân nhö taùnh cuûa taát caû caùc phaùp trong vuõ truï naøy ñoàng moät theå taùnh chaân thaät. Theå taùnh aáy dung thoâng voâ ngaïi neân goïi laø Lyù voâ ngaïi phaùp giôùi. Vì noù laø Chaân nhö cuûa Phaùp giôùi neân noù coù theå voâ phaân bieät, noù coù lyù ñaïi ñoàng. Vì sao? Taát caû caùc phaùp ñeàu ñoàng moät theå neân goïi laø lyù ñaïi ñoàng vaø toaøn theå vaäy. Ngöôøi tu chöùng ñöôïc Phaùp giôùi naøy cuõng goïi laø Chaân taâm thöôøng truï hay Caên baûn trí.

Söï phaùp giôùi: Chính laø hieän töôïng trong trôøi ñaát bieåu tröng cho söùc soáng maõnh lieät. Khôûi leân töø nguoàn naêng löïc duy nhaát cuûa taâm Chaân nhö, caùc phaùp ñeàu coù töï theå vaø giôùi haïn to nhoû roäng heïp ngaén daøi baát ñoàng neân goïi laø phaùp giôùi. Trong khung caûnh heïp thì phaùp giôùi chæ cho giôùi haïn cuûa moãi phaùp. Nhöng trong phaïm vi roäng, noù chæ cho toaøn theå khoâng gian bao la. Ngoaøi ra, theá giôùi cuûa söï coøn laø theá giôùi hieän höõu cuûa khoâng gian bao la, trong ñoù toàn taïi voâ soá caùc hieän töôïng ñeàu ñoàng moät theå taùnh chaân thaät, töùc laø laáy phaùp taùnh laøm töï theå. Nhöng hình saéc vaø vaät chaát coù voâ löôïng hình töôùng khaùc nhau. Caûnh giôùi naøy sanh dieät voâ thöôøng vì noù coù töôùng neân noù coù sanh coù dieät. Vì noù voâ thöôøng, nay coù, mai khoâng, cuõng chæ cho xaùc thaân nguõ uaån cuûa chuùng sanh. Vì noù coù hình töôùng neân goïi laø söï. Maø söï thì voâ thöôøng nhö ñaùm maây huyeãn treân trôøi cao, nhö soùng boït noåi chìm ngoaøi bieån caû, tuøy nghieäp duyeân thieän aùc maø bieán hieän nhö phuø vaân. Taïi sao noùi laø tuøy nghieäp duyeân? Vì noù do nghieäp cuûa chuùng ta maø bieán hieän ra ôû theá giôùi, hình töôùng sai thuø. Caùc theá giôùi saéc taâm cuûa moãi ngöôøi sai khaùc nhöng taát caû ñeàu ñoàng moät theå taùnh chaân thaät, töùc laø ñoàng laáy Phaùp taùnh laøm töï theå.

Ví duï moät caùi khaên noù coù ba yù nghóa: Taùnh laø caùi khaên, töôùng laø khaên maøu ñoû, duïng laø ñeå lau maët. Vì noù coù töôùng neân naèm trong sanh dieät. Mình xaøi moät thôøi gian sau roài cuõ, phaûi boû. Tuy naèm trong sanh dieät nhöng noù ñoàng moät theå vôùi Chaân taâm thöôøng truï, ñoàng moät theå vôùi Phaùp giôùi taùnh, ñoù laø taùnh Khoâng, vì noù trôû veà khoâng. Söï phaùp giôùi chính laø hieän töôïng trong trôøi ñaát, khôûi leân söùc soáng maõnh lieät, khôûi leân töø nguoàn naêng löïc duy nhaát cuûa taâm Chaân nhö.

Caùc phaùp töø taâm sanh, caùi khaên naøy cuõng töø duyeân sanh, do duyeân hôïp. Noù do ngöôøi troàng boâng vaûi, ngöôøi xe tô, ngöôøi thôï deät baèng maùy, coù ngöôøi ñem baùn, vaø hoâm nay chuùng ta duøng. Vì vaäy, noù coù moät theå chaát do töø taâm sanh, toaøn theå laáy Phaùp taùnh laøm theå, maø Phaùp taùnh thì vieân dung voâ ngaïi neân noùi laø Söï voâ ngaïi phaùp giôùi. Ngöôøi tu nöông nôi chaân taâm chính mình, maø öùng duïng ra caùc söï, ñeå ñöôïc voâ ngaïi, thì chöùng ñöôïc phaùp giôùi naøy, laø Phaùp thaân cuûa Boà Taùt, thaønh töïu ñöôïc Sai bieät trí.

3-Lyù söï voâ ngaïi phaùp giôùi: Vôùi caëp maét cuûa ngöôøi thaáu hieåu trieát lyù Kinh Hoa Nghieâm thì taát caû nhöõng söï vaät danh töôùng trong theá giôùi, hieän töôïng moät caùch traät töï, nghieâm minh trong theá giôùi cuûa lyù. Lyù töùc laø söï hay theå töùc laø töôùng, taâm töùc laø vaät, töï töùc laø tha. Phaùp giôùi lyù söï vieân dung laø theá giôùi töông giao, töông taùc, töông hôïp, töông nhieáp laãn nhau. Lyù laø theå taùnh cuûa söï, söï laø söï töôùng cuûa lyù taùnh. Chính lyù taùnh laø toaøn theå taát caû söï, maø taát caû söï moãi moãi ñeàu hieån baøy toaøn theå lyù taùnh, neân goïi laø Lyù Söï Voâ Ngaïi Phaùp Giôùi. Chaân taâm cuûa chuùng ta cuõng nhö vaäy, noù trôû veà töï theå, khoâng coù moät phaùp rieâng bieät, taát caû caùc phaùp ñeàu naèm trong qui trình sanh, truï, dò, dieät. Khi trôû veà taùnh khoâng thì ñoù laø Lyù söï voâ ngaïi phaùp giôùi. Söï, Lyù khoâng taùch rôøi nhau. Neáu ta öùng duïng ñöôïc Chaân taâm thöôøng truï thì ñoù laø Caên baûn trí vaø Sai bieät trí. Coøn khoâng thì chæ duøng Taøng thöùc, Maït na thöùc vaø yù thöùc hieän haønh.

Nhö vaäy, duøng trí hay duøng thöùc laø töø ôû nôi ta! Ngöôøi ñoïc moät cuoán saùch, phaân bieät suy nghó laøm sao goïi laø trí? Choã ñoù goïi laø thöùc. Khoâng öùng duïng ñöôïc trí thì sao coù theå goïi laø Trí tueä? Khi naøo hieåu vaø öùng duïng ñöôïc Chaân taâm thì choã ñoù môùi laø trí. Duøng phaân bieät suy nghó, ñoïc hieåu baèng thöùc, thì öùng duïng cuõng baèng thöùc. Thöùc thì sanh dieät, taïo nghieäp. Trí thì khoâng sanh dieät, khoâng taïo nghieäp. Ngöôøi tu laøm sao hieåu ñöôïc lôøi noùi haønh ñoäng maø bieát ñöôïc trí vaø thöùc. Neáu ñem caùi bieát, bieán thaønh chuûng töû  caát trong taøng thöùc, ñem ra öùng duïng thì trôû veà thöùc. Cöù nhö vaäy, bieán keá löu chuyeån chaáp tröôùc maõi. Khi ñaõ öùng duïng ñöôïc Sai bieät trí roài thì choã ñoù khoâng coøn thöùc nöõa.

Lyù söï voâ ngaïi Phaùp giôùi thuoäc veà Taùnh ñònh. Theá naøo laø Taùnh ñònh? Bieát caùc phaùp voán laø taùnh khoâng, ñi vaøo caùc phaùp maø taâm khoâng ñoäng, khoâng chaáp tröôùc, khoâng suy nghó, maø bieát heát taát caû! Ñaây laø trí Baùt Nhaõ, bôûi vì trong söï coù lyù, trong lyù coù söï. Bieát raèng caùc phaùp ñeàu ñoàng moät theå, trong söï noù coù lyù, trong lyù noù coù söï, nhöng noù ñeàu ñoàng moät theå, khoâng theå phaân bieät suy nghó. Khi quí vò öùng duïng ñöôïc Lyù söï voâ ngaïi Phaùp giôùi thì vaøo ñôøi khoâng bò keït. Vì choã ñoù mình duøng ñöôïc Caên baûn trí vaø Sai bieät trí.

Theo Kinh Hoa Nghieâm, ngöôøi tu ñaàu tieân phaûi hieåu ñöôïc lyù. Lyù laø Chaân khoâng hay Caên baûn trí, nhö beân Thieàn noùi laø Kieán taùnh. Kieán taùnh khôûi tu môùi coù theå nhaäp ñaïo. Ñaàu tieân ta phaûi bieát lyù, lyù noù nhö theá naøo, söû duïng ra sao, xong roài môùi öùng duïng ra, ñoù laø Söï voâ ngaïi Phaùp giôùi. Coøn khoâng hieåu ñöôïc Chaân taâm thì bò chöôùng ngaïi, laøm vieäc khoâng thaønh coâng. Cuõng con ngöôøi ñoù nhöng neáu tu hoïc ñaït ñöôïc lyù Chaân khoâng, roõ lyù taùnh vaïn phaùp, hay vuõ truï thì seõ thaønh coâng, chöù khoâng phaûi chæ hieåu treân Kinh saùch. Noùi caùch khaùc, ñoïc treân saùch vôû noùi hieåu lyù roài laø sai. Hieåu roài phaûi tu môùi thaáu lyù, môùi ngoä ñöôïc Chaân khoâng, môùi bieát Söï laø Dieäu höõu. Muïc ñích cuûa ngöôøi tu laø nhö vaäy. Laøm taát caû söï vieäc gioáng nhö moïi ngöôøi, haønh duïng nhö moïi ngöôøi maø khoâng taïo nghieäp. Chöa ñaït ñöôïc Caên baûn trí hay Chaân taâm, chöa hieåu ñöôïc Chaân taâm thì laøm vieäc baèng voïng thöùc, phaûi taïo nghieäp. Neáu taïo nghieäp thì phieàn naõo ñau khoå, ñoù laø do mình chöù khoâng do ai heát. Ngöôøi tu chöùng ñöôïc Lyù Söï Voâ Ngaïi Phaùp Giôùi chính laø baäc Phaùp thaân Boà taùt thaønh töïu caû hai “Trí Caên Baûn vaø Trí Sai Bieät” .

4- Söï söï voâ ngaïi Phaùp giôùi: Theá giôùi cuûa Söï laø heát thaûy söï vaät trong Phaùp giôùi ñeàu hoaøn toaøn dung thoâng khoâng ngaên ngaïi. Ñaït ñöôïc Caên baûn trí, öùng duïng ñöôïc Chaân khoâng Dieäu höõu roài thì khoâng coøn chöôùng ngaïi. ÖÙng duïng vaøo ñôøi thì ñoù laø Söï söï voâ ngaïi Phaùp giôùi. ÖÙng duïng dung thoâng khoâng chöôùng ngaïi vì taát caû söï ñoàng moät theå maø theå taùnh thì dung thoâng vieân nhieáp. Moät söï laø taát caû söï, taát caû söï laø moät söï neân môùi noùi ‘taát caû laø moät, moät laø taát caû’. Vì taát caû söï ñoàng moät theå maø theå taùnh thì dung thoâng khoâng phaân chia rieâng khaùc, neân baát luaän moät söï naøo cuõng ñeàu dung nhieáp, khoâng chöôùng ngaïi, khoâng coù phieàn naõo khoå ñau. Nhöng chæ vì chuùng ta khoâng laøm ñöôïc, khoâng tu ñöôïc ñeán ñaây neân phaûi chòu khoå.

Chuùng ta vöøa trieån khai ba phaïm truø treân, ñeán Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi, choã naøy chuùng ta khoâng coøn duøng phaùp, maø ta coù trí ñònh, coù caùi nhìn caùc phaùp maø taâm khoâng ñoäng, töï nhieân, caên khoâng duyeân traàn, voïng thöùc khoâng sanh, öùng duïng caùc phaùp ñeàu baèng trí ñònh. Trí ñònh thì voâ ngaïi, öùng duïng ñöôïc noù thì thaønh coâng heát taát caû, ñoù laø Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi vì taát caû caùc phaùp giôùi ñeàu hieän tieàn tröôùc maét ta.  Trong Trí ñònh coù Caên baûn trí maø öùng duïng ra laø Sai bieät trí goàm ñuû caû hai dieäu duïng truøm khaép, haønh ñoäng vaø vieäc laøm ñeàu voâ ngaïi. ÔÛ nôi taát caû phaùp thanh, tröôïc, khoù, deã, thöông, gheùt ñeàu voâ ngaïi goïi laø Söï söï voâ ngaïi. Neáu mình khoâng roõ thì mình bò vöôùng maéc bôûi caùc phaùp.

Giaùo lyù Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi chæ coù theå haønh ñöôïc khi naøo thöùc con ngöôøi hoaøn toaøn nhaäp vaøo söï caûm bieán cuûa voâ ngaõ, töùc laø khi naøo voïng thöùc baët, trôû veà voâ ngaõ, ñöøng khôûi phaân bieät môùi coù trí tueä. Duø hoïc hoûi tu haønh bao nhieâu naêm maø coøn duøng thöùc thì coøn bò keït. Voâ thöôøng baát taän bao la cuûa vaïn höõu daøn traûi tröôùc maét cuûa moïi ngöôøi,ø chæ coù tröïc giaùc taâm linh môùi coù theå thaâm nhaäp vaøo caûnh giôùi nhieäm maàu naøy maø thoâi.

Vì sao? Vì caùc chaân phaùp ñeàu ôû tröôùc maét ta! Neáu khôûi phaân bieät thì maát lieàn. Ví duï ñaây laø caùi bình boâng, maét nhìn bình boâng maø caùi bieát quay trôû vaøo beân trong khoâng khôûi phaân bieät suy nghó. Khi ñoù ta vaãn bieát bình boâng naøy coù maáy boâng, maáy loaïi hoa, kieåu daùng caém… ta bieát heát nhöng taâm khoâng phaân bieät hay khoâng suy nghó. Choã naøy laø Phaät tri kieán. Bôûi vì khi maét nhìn bình boâng, khoâng bò caûnh sai söû thì khoâng coøn taâm phaân bieät. Khoâng coøn taâm phaân bieät thì khoâng loït vaøo voïng thöùc. Choã naøy laø trí! Khi maét nhìn caûnh, quay vaøo trong, luùc ñoù maét vaãn thaáy bieát maø khoâng ñoäng taâm thì ñoù laø söï thaáy bieát baèng taâm thanh tònh hay Phaät tri kieán. Phaät laø giaùc, tri laø bieát, kieán laø thaáy, Thaáy bieát baèng thanh tònh laø nhö theá!

Ñeå giaûi thích sô löôïc tö töôûng sieâu vieät veà Lyù Söï vaø Söï söï voâ ngaïi Phaùp giôùi cuûa Kinh Hoa Nghieâm, chuùng ta haõy töôûng töôïng moät ngöôøi ñöùng treân nuùi cao nhìn xuoáng caûnh vaät döôùi chaân mình. Nuùi caøng cao söï vaät caøng nhoû beù, môø aûo. Cho ñeán khi tôùi ñöôïc ngoïn nuùi choùt voùt thì lôùp maây muø bao phuû caûnh vaät döôùi chaân mình laøm ta chaúng coøn thaáy söï vaät gì caû, chæ coøn moät theå chung Chaân nhö tuyeät ñoái maø thoâi. Töïa nhö moät ngöôøi ñang ngoài trong phi cô, khi phi cô bay vaøo maây muø thì nhìn ra baàu trôøi thaáy theânh thang bình ñaúng khoâng coù sai khaùc, boàng beành khoâng thaáy moät söï vaät naøo, taát caû ñeàu bình ñaúng.

Caùc phaùp voán ñeàu bình ñaúng khoâng sai khaùc. Chaân taâm ta cuõng nhö vaäy. Nhaän thaáy caùc phaùp bình ñaúng khoâng sai khaùc, thì laøm gì coù nieäm phaân bieät neân khoâng chaáp tröôùc. Phaùp giôùi naøy do vuõ truï sinh ra taïo thaønh neân coù cao thaáp, lôùn nhoû tuøy theo phaân bieät cuûa chuùng ta. Neáu chuùng ta nhìn ñöôïc toång theå cuûa noù thì khoâng khôûi phaân bieät, choã ñoù laø trí tueä Baùt Nhaõ.

Ñöùc Thích Ca Maâu Ni ra ñôøi khai thò chæ nhö theá thoâi. Neáu maét nhìn boâng hoa khôûi phaân bieät, thaáy maøu saéc vaøng traéng ñoû xanh, ñeïp xaáu, phaân bieät ñaém nhieãm thì ñoù laø thaáy bieát baèng voïng taâm. Khi nhaõn caên hay caëp maét nhìn traàn maø quay trôû laïi nhìn taâm mình, khoâng theo traàn caûnh, ñaây laø thaáy bieát baèng thanh tònh, laø Phaät tri kieán.

 Choã naøy Kinh Thuû Laêng Nghieâm noùi laø caên khoâng duyeân traàn. Caên khoâng duyeân traàn thì trí hieän, caên duyeân traàn thì sanh thöùc. Maét nhìn traàn maø khoâng bò voïng traàn sai söû thì laøm sao sanh thöùc? Khi öùng duïng ñöôïc nhö vaäy laø Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi, laø Phaät tri kieán theo Phaùp Hoa, coøn theo Thuû Laêng Nghieâm laø Chaân taâm thöôøng truï. Ñoäng laø thöùc, khoâng ñoäng laø trí. Nhö vaäy, Phaät noùi Kinh naøy hay Kinh kia khoâng ngoaøi chæ roõ taâm. Phaùp tu ñöôïc chæ baøy sai khaùc nhöng ñöôøng ñi chæ coù moät. Caùc Kinh Ñaïi thöøa ñeàu chæ cho ta söû duïng ñöôïc Phaät tri kieán. Coøn theo Kinh Hoa Nghieâm laø söû duïng ñöôïc boán Phaùp giôùi treân Nhaát taâm. Theo Kinh Thuû Laêng Nghieâm laø caên khoâng duyeân traàn, neân thaáy bieát thanh tònh hieän tieàn. Maëc duø ñöôøng loái coù khaùc nhau nhöng muïc tieâu cuûa caùc Kinh ñeàu ñöa ñeán cöùu caùnh laø giaùc ngoä.

Giaùo lyù Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi chæ öùng duïng ñöôïc khi naøo con ngöôøi trôû veà ñöôïc voâ ngaõ, voâ phaùp, khoâng chaáp maéc. Voâ thöôøng baát taän bao la, daøn traûi tröôùc maét moïi ngöôøi. Chæ coù tröïc giaùc taâm linh môùi môû cho ta vaøo ñöôïc caûnh giôùi maàu nhieäm naøy. Theá giôùi cuûa Söï söï voâ ngaïi Phaùp giôùi laø theá giôùi cuûa heä thoáng töông quan, töông duyeân, duyeân sanh ñoàng thôøi theå hieän ñaày ñuû baûn saéc, luoân tuøy thuaän hoã töông nhau voâ ngaïi neân goïi laø Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi. Ngöôøi töï chöùng ñöôïc Söï söï voâ ngaïi Phaùp giôùi naøy laø baäc Phaùp thaân Boà Taùt, thaønh töïu Nhaát thieát chuûng trí töùc laø trí nhö thaät, töùc laø trí nhö Phaät, ñaáng voâ thöôïng giaùc, Phaät, Theá Toân.

Kinh Hoa Nghieâm chæ cho chuùng ta con ñöôøng ñaït ñeán quaû vò Phaät, vôùi chuû tröông vaïn vaät ñoàng nhaát theå. Taïi sao vaäy? Vì taát caû caùc phaùp ñeàu Taùnh Khoâng. Chaân taâm cuûa ta cuõng trôû veà ñöôïc Taùnh khoâng, neân choã naøy goïi laø vaïn vaät ñoàng nhaát theå. Khi chuùng ta hieåu ñöôïc lyù vaïn vaät ñoàng nhaát theå, thì hieån baøy ñöôïc lyù baát nhò, hay lyù khoâng hai. Khi roõ ñöôïc lyù baát nhò, thì bieát taát caû Phaùp do taâm taïo neân khoâng chaáp caùc töôùng beân ngoaøi, khoâng chaïy theo caùc phaùp beân ngoaøi, khoâng chaïy theo caùc danh töôùng beân ngoaøi. Choã ñoù laø ta trôû veà Chaân taâm, öùng duïng ñöôïc Dieäu taâm moät caùch bình thöôøng vaø töï nhieân, cho chuùng ta bieát caùc phaùp ñeàu do taâm taïo. Khi phaùp sanh, taâm khoâng ñoäng vì roõ bieát taát caû phaùp ñeàu do töï taâm thanh tònh (töï taùnh) tuøy duyeân maø khôûi phaùt ra. Neáu ta muoán döùt thì cuõng do töï taâm. Khi taâm ta khoâng thanh tònh, khôûi  phaân bieät khi ñoái caûnh, töø ñoù sanh ra caùc phaùp, neân noùi caùc phaùp sanh dieät vaø nghieäp ñeàu do voïng thöùc (Caên duyeân traàn khôûi phaân bieät sanh thöùc) sanh. Muoán döùt tröø nghieäp cuõng do taâm dieät, ñaây laø theo tö töôûng kinh Hoa Nghieâm.

Kinh Hoa Nghieâm daïy chuùng ta phaûi lìa ñöôïc taâm phaân bieät, bæ, thöû, nhaân, ngaõ. Khi taâm khoâng coøn phaân bieät thì trôû veà ñöôïc Caên baûn trí hay Chaân taâm, luùc ñoù taâm ta khoâng coøn vöôùng maéc heä thoáng thöùc ñeå thaønh chuûng töû nghieäp trong Taøng thöùc. Neáu vò naøo nghe Kinh Hoa Nghieâm maø aùp duïng ñöôïc vaøo cuoäc soáng, aùp duïng vaøo ñôøi tu thì vò ñoù seõ ñaït ñöôïc trí tueä. Khi ñaït trí tueä roài thì öùng duïng vaøo cuoäc soáng, öùng duïng vaøo xaõ hoäi, vieäc laøm haèng ngaøy khoâng chöôùng ngaïi. Khi chuùng ta hieåu ñöôïc Caên baûn trí vaø öùng duïng baèng Sai bieät trí thì hoaøn toaøn söû duïng ñöôïc trí, chöù khoâng coøn öùng duïng baèng thöùc. ÖÙng duïng baèng thöùc thì coù giôùi haïn maø öùng duïng baèng trí thì khoâng coù giôùi haïn. Ñaây laø Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi! Theá giôùi cuûa Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi laø theá giôùi hieän höõu trong heä thoáng töông quan duyeân sinh ñoàng thôøi theå hieän baûn saéc luoân luoân tuyø thuoäc vaøo nhau vaø hoã töông cho nhau. Ngöôøi chöùng ñöôïc Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi  laø baäc Phaùp Thaân Boà Taùt thaønh töïu Nhaát Thieát Chuûng Trívieân maõn, töùc laø trí nhö Phaät hay Baäc Voâ Thöôïng Giaùc.

Döôùi caëp maét cuûa ngöôøi giaùc ngoä sieâu vieät ba coõi duïc, saéc, voâ saéc thì heát thaûy caùc phaùp höõu vi coù hình töôùng sai bieät trong töông ñoái vaø nhò nguyeân ñeàu nhö chieâm bao aûo moäng, nhö aùnh chôùp, nhö söông mai khoâng gì laø thaät caû. Caùc vò coù trí tueä ñaõ chöùng ñöôïc caùc caûnh giôùi roài thì thaân taâm ñöôïc töï taïi.

Lyù voâ ngaïi phaùp giôùi muïc ñích chæ cho ta thaáy taâm hay Caên baûn trí. Ngöôøi tu phaûi ñi veà trí tueä, töø trí tueä öùng duïng ra goïi laø Söï. Neáu khoâng hieåu lyù thì chöôùng ngaïi, vaøo söï gaëp khoù khaên, thaát baïi. Vì sao? Vì chuùng ta khoâng hieåu lyù hay Chaân taâm laø caên baûn cuûa vaïn phaùp, öùng duïng söï laø ngoïn vì söï thuoäc veà töôùng, goác laø taùnh. Hieåu roõ nguoàn goác thì khoâng bò phaùp sai söû. Söï laø töôùng, thuoäc veà sanh dieät, nhöng trong söï coù lyù. Thoâng ñaït choã naøy thì ta öùng duïng taát caû caùc vieäc laøm, öùng duïng taát caû caùc Phaùp ñeàu naèm trong voâ ngaïi. Ví duï trong caùc huynh ñeä ôû ñaây coù moät ngöôøi muoán ñi veà, toâi chaáp nhaän hoan hyû, vì bieát raèng ôû cuõng vaäy, maø ñi cuõng vaäy.

Toâi bieát caùc phaùp ñeàu laø taùnh khoâng, ôû hay ñi cuõng ñeàu nhö theá, neân taâm toâi khoâng chöôùng ngaïi caùc Phaùp. Thaønh thöû ra, thuaän cuõng ñöôïc, nghòch cuõng ñöôïc, noùi toâi toát cuõng ñöôïc, noùi toâi xaáu cuõng ñöôïc. Hai moùn lyù söï ñeàu voâ ngaïi, luùc naøy Chaân taâm thanh tònh haèng hieän tieàn, öùng duïng voâ ngaïi, vieäc laøm voâ ngaïi, ñaây laø choã cuûa lyù söï voâ ngaïi phaùp giôùi.

Khi ta öùng duïng ñöôïc ba ñoaïn ñoù roài töùc laø ta öùng duïng caùc Phaùp baèng Caên baûn trí vaø Sai bieät trí, luoân haèng tòch chieáu neân töï taïi voâ ngaïi, ñeán ñi ñeàu nhö vaäy, khoâng coøn thuaän nghòch, thöông gheùt. Khi nhaäp theá ta luoân gaëp caùc phaùp naøy, roõ bieát töï taùnh noù nhö huyeãn, laø giaû danh, neân khoâng bò keït trong chaáp tröôùc. Vì sao? Vì caùc phaùp do töï taâm sanh. Khen cuõng noù, maø cheâ cuõng noù. Vì nhaän ñònh phaân bieät suy nghó neân noù khoù, deã, ñuùng, sai, sanh meâ laàm, chaáp tröôùc. Trôû veà töï taùnh khoâng thì khoâng coù Phaùp naøo khoù deã caû. ÖÙng duïng ñöôïc nhö vaäy, ñi vaøo theá gian phaùp laø Söï söï voâ ngaïi Phaùp giôùi. Hieåu roõ taát caû caùc phaùp ñeàu do taâm sanh thì taát caû phaùp theá gian ñeàu laø Phaät phaùp. Khoâng öùng duïng ñöôïc thì laø theá gian phaùp. Theá gian phaùp thì coù bæ thöû, nhaân ngaõ, coù khoâng, phaûi traùi, thöông gheùt. Ñoù laø töôùng sinh dieät nhö aùnh chôùp, nhö söông mai… Vì theá coù vò Thieàn sö noùi:

Caøn khoân taän thò mao ñaàu thöôïng,

Nhaät nguyeät bao haøm giôùi töû trung.

Dòch nghóa laø:        

Caøn khoân ruùt laïi ñaàu loâng suùc,

Nhaät nguyeät naèm trong haït caûi moøng.

Vì sao noùi laø nhaät nguyeät naèm trong haït caûi moøng? Nhaät nguyeät laø maët trôøi, maët traêng. Taát caû caùc Phaùp trong vuõ truï ñeàu töï taâm sanh, neáu chuùng ta chaáp thì coù heát taát caû, khoâng chaáp thì khoâng coù heát taát caû.

Döôùi nhaõn quan cuûa ngöôøi ñaõ chöùng ñöôïc lyù Kinh Hoa Nghieâm nhìn ñôøi vôùi trí tueä, khoâng coøn thaáy töôùng beà ngoaøi sai khaùc nhau maø chæ thaáy töôùng beân trong hay “Thaät töôùng voâ töôùng” cuûa caùc phaùp. Ñaây cuõng töùc laø thaáy roõ veà lyù hay baûn theå Chaân khoâng cuûa moïi söï moïi vaät gioáng nhau khoâng khaùc. Ngöôøi öùng duïng ñöôïc Hoa Nghieâm vaøo cuoäc soáng chính mình thì nhìn ñôøi baèng lyù hay theå taùnh caùc phaùp chöù khoâng nhìn qua söï hay töôùng beân ngoaøi, vì töôùng beân ngoaøi laø sanh dieät. Ví duï bình hoa hoâm qua môùi caém, hoâm nay ñaõ hö heùo, ñoù laø töôùng sanh dieät. Chaïy theo töôùng sanh dieät thì phieàn naõo. Roõ thaät töôùng noù laø khoâng, roõ bieát noù khoâng coù thaät theå, duø noù coù heùo cuõng maëc keä noù. Moät vaøi hoâm sau töôùng khoâ heùo hieän roõ thì phaûi cho vaøo thuøng raùc naèm. Vaïn phaùp ñeàu nhö theá, nhìn caùc phaùp baèng lyù thì söï söï voâ ngaïi. Nhìn caùc phaùp baèng töôùng thì ñau khoå, ñoù laø do caên duyeân traàn môùi sinh voïng thöùc neân coù khoå ñau. Nhìn baèng taùnh töùc trí tueä thì an laïc, töï taïi.

    YÙ nghóa cuûa caùc phaùp khoâng ngoaøi Luïc töôùng,Töù phaùp giôùi vaø Möôøi huyeàn moân.

LUÏC TÖÔÙNG

Trong phaùp giôùi thì moãi phaùp giôùi ñeàu coù saùu töôùng: Toång töôùng, Bieät töôùng, Ñoàng töôùng, Dò töôùng, Thaønh töôùng vaø Hoaïi töôùng. Toång ñoái vôùi Bieät, Ñoàng ñoái vôùi Dò, Thaønh ñoái vôùi Hoaïi.

Theo söï thaáy bieát cuûa phaøm phu, treân söï töôùng maø noùi, söï vaø töôùng moãi moãi caùch bieät chaúng ñaày ñuû luïc töôùng. Neáu theo söï thaáy cuûa baäc Thaùnh maø noùi, theå taùnh caùc phaùp ñeàu ñaày ñuû luïc töôùng vieân dung. Vì luïc töôùng vieân dung neân caùc phaùp chính laø Nhaát chaân Phaùp giôùi voâ taän duyeân khôûi. Cuõng goïi laø Nhaát chaân phaùp giôùi, voâ taän cuûa phaùp giôùi. Lyù vieân dung naøy cuûa phaùp giôùi do luïc töôùng maø ñöôïc saùng toû. Lyù naøy caên cöù theo lôøi vaên nguyeän thöù tö cuûa Thaäp ñòa Ñaïi nguyeän cuûa Boån Kinh, laø moät Ñaïi phaùp moân cuûa toâng Hoa Nghieâm do Trí Nghieâm Ñaïi sö kieán laäp (Nhò Toå Toâng Hoa Nghieâm).

1. Toång töôùng: Toång laø nhaát haøm ña (moät chöùa nhieàu), töùc nhö con ngöôøi coù saùu caên: Maét, tai, muõi, löôõi, thaân, yù. Ñaây laø toång töôùng do caùc caên laäp maø thaønh. Theå ñaây laø toång töôùng cuûa noù, laø töôùng bao quaùt toaøn theå moät vaät, hay moät vieäc gì khaùc. Vì sao? Vì taát caû caùc caên: nhaõn caên thì nhìn, nhó caên thì nghe, tyû caên thì ngöûi, thieät caên thì neám, thaân caên thì xuùc, yù caên laø caùi bieát, moãi caên laø moät theå rieâng cuûa noù. Nhöng saùu theå gom laïi thaønh toång töôùng hay toång theå nhaän thöùc moät con ngöôøi.
2. Bieät töôùng: Moãi toång töôùng ñeàu coù bieät töôùng khaùc nhau. Ngöôøi thì luøn, keû thì cao, maäp oám chaúng ñoàng. Ngöôøi da ñen, keû da traéng, hay ngaêm. Vì theá neân noùi moãi toång töôùng ñeàu coù bieät töôùng khaùc nhau. Töôùng ñaëc bieät cuûa moät söï vaät caáu thaønh nhieàu bieät töôùng, coäng thaønh moät töôùng. Ñaõ coù toång thì coù bieät. Coù taát caû laø coù moät, coù moät laø coù taát caû. Hai töôùng toång bieät naøy laø moät thaân vôùi caùc caên töông ñoái cuûa hai nghóa bình ñaúng vaø sai bieät. Caùc caên goàm laïi thì voán bình ñaúng nhöng phaân chia ra thì noù sai bieät.
3. Ñoàng töôùng: Laø töôùng gioáng nhau cuûa moät soá vaät, laø töôùng dung thoâng khoâng ngaên ngaïi, khoâng choáng ñoái nhau, laø nhieàu ñöùc dung chaúng traùi nhau, moãi moãi sai bieät ñeàu thaønh moät nghóa cuûa toång töôùng, cuõng nhö nhaõn, nhó… Caùc caên moãi moãi ñeàu thaønh yù nghóa cuûa thaân theå maø chaúng phaûi vaät khaùc. Saùu caên tuy hình töôùng öùng duïng sai khaùc nhöng ñoàng ôû treân thaân naøy. Chung moät choã neân goïi laø ñoàng töôùng. Bieät laø vì töôùng duïng sai khaùc nhöng ñoàng ôû choã do cuøng ôû moät thaân, cuøng moät taâm bieát.
4. Dò töôùng: Laø töôùng rieâng bieät cuûa moãi söï vaät hay con ngöôøi. Ví duï ngöôøi coù buïng lôùn, keû oám trô xöông, hình töôùng cuûa moãi vaät khoâng gioáng nhau nhöng cuøng dung hoøa ñeå gaùnh nhieäm vuï chung. Töôùng traïng cuûa moãi vaät, moãi ngöôøi sai khaùc nhau nhöng noù cuøng chung moät loaïi, moät ñoàng töôùng. Hai töôùng ñoàng dò naøy laø caùc caên töông ñoái laãn nhau maø saùng toû ñöôïc hai nghóa bình ñaúng vaø sai bieät.

Theo tinh thaàn Kinh Hoa Nghieâm thì khoâng coù söï ngaên ngaïi maâu thuaãn naøo giöõa ñoàng vaø dò. Dò laø söï vaø söï laø moïi vaät moïi vieäc rieâng reõ. Ñoàng vôùi lyù hay nhaát maø lyù ñoù laø theå cuûa söï vaø naèm trong söï. Moïi söï vaät trong ñôøi naøy ñeàu khoâng coù thaät theå ñoàng nhaát, baát bieán, maø chæ laø hieän töôïng cuûa nguyeân theå hay chaân theå töùc laø lyù maø thoâi.

• Thaønh töôùng: Laø nhieàu nghóa ñang duyeân khôûi maø thaønh moät toång töôùng. Cuõng nhö caùc caên duyeân khôûi laøm thaønh moät thaân laø töôùng thaønh töïu cuûa nhieàu boä phaän hôïp thaønh söï vaät. Thí duï moät caên nhaø neáu khoâng coù gaïch, ngoùi, xi maêng, caùt, saét thì khoâng hôïp thaønh söï vaät, coù ñaày ñuû thì hôïp thaønh töôùng ñoù laø caùi nhaø.
• Hoaïi töôùng: Moãi moãi truï nôi töï töôùng, maø moãi moãi hieän ra söï duïng rieâng bieät cuûa mình, laø söï tan raõ cuûa moät söï vaät lôùn thaønh nhieàu phaàn töû nhoû. Ví duï caên nhaø cuûa mình caát leân xong, möôøi naêm, hai möôi naêm, hoaëc traêm naêm sau thì hö hoaïi laàn laàn, ñoù laø hoaïi töôùng.

Taát caû caùc phaùp ñeàu khoâng ra ngoaøi luïc töôùng ñoù. Khi noùi ñeán toång, ñoàng, thaønh laø noùi ñeán phöông dieän toaøn theå vieân dung, bình ñaúng cuûa baûn theå. Khi noùi ñeán hoaïi, dò, dieät laø ñöùng veà phöông dieän hình töôùng khaùc nhau. Vaïn höõu trong vuõ truï töïu trung ñeàu goàm hai tính chaát bình ñaúng vaø sai bieät. Ba töôùng toång, ñoàng, thaønh ñeàu coù tính bình ñaúng khoâng sai bieät. Ba töôùng dò, bieät, hoaïi ñeàu coù tính caùch baát bình ñaúng ngaên caùch nhau.

THAÄP HUYEÀN MOÂN

Ngoaøi Luïc töôùng, caùc Phaùp coøn coù möôøi ñaëc tính huyeàn dieäu ñöôïc Ngaøi Phaùp Taïng hay Hieàn Thuû Ñaïi Sö trình baøy vôùi nhan ñeà: “Hieàn Thuû Hoa Nghieâm Kim Sö Töû Chöông”. Ngaøi saùng taùc ra ñeå giaûng cho Voõ Taéc Thieân Hoaøng Haäu.

Trong toaøn boä Kinh Hoa Nghieâm goàm taùm möôi quyeån baèng Haùn vaên, caùc Phaùp Phaät ñöôïc trình baøy roäng ra nhö muoân hoa ñuû muoân maøu saéc, nhöng tuyeät nhieân khoâng coù teân naøo gioáng nhö trong caùc luaän cuûa caùc vò Toå sö toâng Hoa Nghieâm ñeå laïi caû. Nhôø taøi kheùo leùo öùng duïng caùc Phaùp vaøo ñôøi. Caùc vò Toå sö toâng Hoa Nghieâm laáy dieäu yù cuûa Kinh ñaët teân cho caùc Phaùp, roài vieát thaønh caùc boä luaän ñeå trieån khai nhöõng bí aån nhieäm maàu. Vì theá, neân toâng Hoa Nghieâm môùi ñöôïc roäng truyeàn haäu theá. Rieâng veà Thaäp huyeàn moân ñöôïc hình thaønh do nguyeân nhaân sau ñaây:

Moät hoâm, Hoaøng haäu Voõ Taéc Thieân ñôøi Ñöôøng ngoû yù muoán ñöôïc nghe Kinh Hoa Nghieâm, voán ñöôïc bieát laø moät boä Kinh danh tieáng maø Hoaøng Haäu khoâng roõ dieäu lyù saâu xa cao sieâu. Ñaùp lôøi thænh caàu cuûa Voõ Haäu, Ngaøi Phaùp Taïng (634-712 TL), khi aáy truï trì chuøa Thaùi Nguyeân, ñaõ ñem heát lyù bí aån cuûa Boä Kinh ra coâng bieân soaïn thaønh moät taäp Tieåu luaän ñeä trình ngöï laõm. Ngaøi ñaõ möôïn pho töôïng sö töû baèng vaøng tröng baøy trong noäi ñieän ñeå laøm ñeà taøi giaûng luaän, ñöôïc Voõ Haäu raát phuïc taøi, ngoûû lôøi khen taëng Ngaøi laø Hieàn Thuû Ñaïi Sö.

Taäp luaän naøy goàm möôøi hai chöông, trong ñoù coù Thaäp huyeàn moân ñöôïc trình baøy nhö sau:

Thaäp huyeàn moân cuõng goïi laø Thaäp huyeàn duyeân khôûi do Hoa Nghieâm toâng kieán laäp ñeå hieån baøy veà Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi trong Töù phaùp giôùi, ñeå chuùng ta vaøo ñôøi öùng duïng Phaät phaùp voâ ngaïi, khoâng bò chöôùng ngaïi, vieäc laøm naøo cuõng thaønh coâng, vieân maõn. Neáu thoâng suoát nghóa naøy thì coù theå nhaäp vaøo huyeàn haûi cuûa Kinh Hoa Nghieâm. Huyeàn haûi laø gì? Laø trí duïng cuûa Chaân taâm, cuõng laø öùng duïng ñöôïc Sai bieät trí. Trí duïng cuûa Chaân taâm laø trí cuûa Baùt Nhaõ. Möôøi moân naøy laøm duyeân vôùi nhau maø sanh khôûi caùi khaùc, neân cuõng goïi laø duyeân khôûi. Thaäp Huyeàn Moân goàm coù:

1. Ñoàng thôøi cuï tuùc töông öng moân:

Taát caû caùc phaùp ñoàng thôøi ñaày ñuû trong moät phaùp. Moãi phaùp ñeàu coù söï töông trôï laãn nhau. Caùc phaùp trong vuõ truï ñeàu laø voâ thöôøng voâ ngaõ, dung thoâng voâ ngaïi, thôøi gian vaø khoâng gian, ñoäng löïc cuûa cuoäc soáng cuøng moät luùc ñoàng thôøi töông taùc, töông taïo, töông nhaäp, töông dieät, töông sinh. Khoâng coù moät phaùp naøo coù töï töôùng rieâng bieät ñoái laäp caû. Trong khi neâu leân moät phaùp gì thì muoân phaùp ñeàu coù ñuû, ñoàng thôøi aûnh höôûng laãn nhau, theo theá daây chuyeàn truøng truøng ñieäp ñieäp. Trong thôøi gian coù khoâng gian, coù ñoäng löïc vaø sinh hoaït, coù soáng cheát, coù nhaân quaû vaø nghieäp baùo. Thí duï caùi aùo maø ta ñang maëc ñaây neáu khoâng coù ngöôøi troàng daâu laøm sao nuoâi taèm vaø coù sôïi deät. Hoaëc neáu khoâng coù ngöôøi chieát xuaát taïo ra sôïi töø chaát toång hôïp daàu hoûa thì khoâng coù sôïi coâng nghieäp. Nhöng neáu khoâng coù ngöôøi laøm noâng saûn xuaát luùa gaïo, nguõ coác, rau quaû thì nhöõng ngöôøi kia laáy gì aên ñeå keùo sôïi deät vaûi cho chuùng ta maëc. Caùc phaùp truøng truøng duyeân khôûi töông quan nhau nhö theá, thieáu moät duyeân thì khoâng hieän thaønh. Nhö vaäy, caùc phaùp ñeàu nhö huyeãn. Thaân mình vaø caùi nhaø naøy cuõng vaäy, ñeàu do duyeân hôïp taïo thaønh, khoâng phaûi do moät phaùp, moät töôùng maø coù. Caùc phaùp do duyeân khôûi hôïp thaønh keát hôïp töông quan chaët cheõ, khoâng phaûi do töï nhieân coù ñöôïc nhöng caùc phaùp ñoàng moät taùnh khoâng. Vì vaäy, khoâng coù theå rieâng bieät. Neáu quaû ñaát ngöøng quay, maët trôøi khoâng chieáu saùng, laøm sao con ngöôøi caên cöù ñeå bieát nghieân cöùu laøm lòch, taïo ra ñoàng hoà ñeå ño thôøi gian. Neáu khoâng coù thôøi gian thì söï soáng trôû thaønh moät baõi khoâng coâ quaïnh khoâng coøn sinh vaät nöõa. Söï soáng khoâng phaûi do ta naém giöõ maø do duyeân hôïp goïi laø truøng truøng duyeân khôûi.

Kinh Hoa Nghieâm noùi: “Heát thaûy moïi phaùp nhö bieån lôùn voâ taän, moãi phaùp nhö moät gioït nöôùc bieån, coù ñuû muøi vò cuûa nöôùc trong truøng döông baùt ngaùt, do muoân soâng ngoøi to nhoû ñoå vaøo”. Neáu khoâng coù duyeân muoân soâng ngoøi ñoå vaøo thì khoâng coù bieån, bieån khoâng theå töï mình quyeát ñònh ñöôïc noù, ñieàu naøy khaúng ñònh roõ lyù Ñoàng thôøi cuï tuùc töông öng moân.

• Quaûng hieäp töï taïi voâ ngaïi moân:

Töø moät taâm sinh voâ löôïng phaùp laø quaûng. Töø voâ löôïng phaùp trôû veà moät taâm laø hieäp. Vì sao caùc phaùp töø moät taâm sinh ra? Ví duï muoán xaây döïng moät caùi gì ñoù cuõng phaûi töø moät taâm ra. Nghó naøy nghó noï môùi xaây ñöôïc moät coâng trình! Ñaây goïi laø töø voâ löôïng phaùp trôû veà moät taâm. Quaûng laø ñi ra nhöng mình bieát taát caû caùc phaùp ñeàu do taâm sinh. Taát caû caùc phaùp ñeàu do taâm taïo, ñaây laø hieäp vôùi Chaân taâm, hieäp vôùi Chaân lyù, hieäp vôùi leõ ñaïo. Phaûi hieåu roõ lyù caùc phaùp do taâm sinh, caùc phaùp cuõng quay trôû veá taâm, muoán quaûng, muoán hieäp ñeàu töï taïi voâ ngaïi. Trong vuõ truï phaùp giôùi, veà maët hình töôùng thì vaïn höõu sai bieät, khoâng ñoàng ñeàu nhöng veà theå taùnh ñeàu bình ñaúng nhö nhau.

Noùi veà hình töôùng caùc phaùp thì coù sai bieät nhöng veà thaät töôùng caùc phaùp laø khoâng thì ñeàu bình ñaúng. Vaät lôùn vaät nhoû theå chaát gioáng nhau, vì taát caû ñeàu laø hôïp töôùng cuûa caùc ñieän töû, nguyeân töû. Lôùn nhoû roäng heïp ñeàu laø danh töø töông ñoái vì khoâng coù vaät naøo tuyeät ñoái lôùn, tuyeät ñoái nhoû caû. Vì sao? Taát caû vaät lôùn, vaät nhoû ñeàu laø danh töø mình ñaët ra. Nhìn veà baûn theå thì chuùng ñoàng nhau khoâng lôùn nhoû. Neáu chaáp, sinh phaân bieät töôùng coù sai khaùc, neáu nhìn veà theå taùnh caùc phaùp voán bình ñaúng, ñaâu caàn phaûi phaân bieät suy nghó gì nöõa. Bôûi vì caùi nhìn cuûa ngöôøi trí thì baèng taùnh hay theå. Thöôøng nhaân thì nhìn baèng thöùc phaân bieät. Nhìn baèng töôùng thì coù sai bieät lôùn nhoû, heùo töôi, coù thaønh baïi. Nhìn baèng taùnh thì bình ñaúng khoâng sai bieät.

Ñoái vôùi chö Phaät thì coõi tam thieân ñaïi thieân theá giôùi goàm caû tyû theá giôùi vôùi nhieàu thaùi döông heä nhö coõi cuûa chuùng ta cuõng chaúng lôùn gì. Vì trong vuõ truï bao la voâ cuøng voâ taän, noù laø moät haït caùt nhoû trong ñoáng caùt cuûa soâng Haèng, nhö khoa Thieân vaên hoïc ngaøy nay ñaõ chöùng minh.

Vì theá, Ñöùc Phaät daïy: “Treân ñaàu sôïi loâng hieän ra möôøi phöông quoác ñoä, ngoài trong haït buïi maø chuyeån Ñaïi Phaùp luaân”. YÙ Ngaøi muoán noùi ñeán lyù bình ñaúng voâ sai bieät giöõa caùc phaùp. Söï sai bieät giöõa lôùn vaø nhoû khoâng coøn nöõa. Neáu ta töø boû loái nhìn söï vaät ôû beân ngoaøi maø chæ höôùng taâm veà baûn theå, nhaõn caên nhìn traàn maø caùi bieát quay veà baûn theå hay Chaân taâm thì trí tueä thaáy theå taùnh khoâng caùc phaùp hieän tieàn töï taïi voâ ngaïi. Neáu nhaõn caên nhìn traàn hay vaät maø caùi bieát chaïy theo traàn caûnh thì coù lôùn nhoû, thöông gheùt, coù khoâng, phaûi traùi, neáu nhìn baèng theå khoâng khôûi phaân bieät suy nghó thöông gheùt thì taâm khoâng dao ñoäng. Neáu thaáy coù phaûi coù traùi, ñuùng sai, thöông gheùt thì taâm dao ñoäng.

Ví duï: Coù ngöôøi naøo tu thaáy vò thaày höôùng daãn laïnh nhö tieàn, sao khoâng noùi gì caû, cöù khuyeân raèng quí vò cöù tu ñi, tinh taán ñi, thaày nhìn roõ ñieàu naøy cuûa quí vò chöù khoâng phaûi nhìn treân giaû töôùng theá gian. Chaïy theo töôùng theá gian giaû hôïp, chaáp tröôùc phaân bieät, nhìn giaû töôùng cuûa Thaày roài phaân bieät, ñuùng sai, thöông gheùt, khôûi bæ, thöû, nhaân, ngaõ thì mình phaûi chòu  phieàn naõo. Bôûi vì, caùc Phaùp ñeàu ñoàng moät theå, vò Thaày thaáy roõ choã naøy. Neáu duõng maõnh tinh taán tu haønh thì trí Baùt Nhaõ hieän, seõ thaáy caùi trí tueä naøy quan troïng hôn caùi laïnh luøng cuûa vò Thaày höôùng daãn!

Vò Thaày daïy ñaïo luoân mong muoán ngöôøi tu thaønh töïu trí giaùc hay Chaân taâm, chöù khoâng phaûi muoán hieän töôùng cho ngöôøi öa thích. Chaân taâm theå haèng vaéng laëng, vò Thaày muoán cho ngöôøi ñeán tu nöông theo giaùo phaùp maø tu, nöông theo lyù cuûa Kinh ñeå môû trí tueä, thì môùi thaáy ñöôïc caùc phaùp ñeàu nhö huyeãn. Neáu tu maø chaáp töôùng, muoán tình caûm, thöông gheùt, thì khoâng theå roõ ñaïo Khoâng. Ngöôøi tu muïc ñích laø thaønh töïu trí tueä, nhìn baèng trí tueä thì khoâng coù thöông gheùt phaûi quaáy, khoâng coøn keït treân ñoái ñaõi, laø thöùc hay phaùp sanh dieät thì khoå ñau.

Ngöôøi tu phaûi tu haønh ñeå coù Taâm löïc, nhôø Kinh ñieån nghe phaùp, thaønh töïu Trí löïc.  Ñem Taâm löïc vaø Trí löïc ra öùng duïng laø Phaùp löïc. Coøn neáu chaïy theo voïng thöùc noù laø bæ, thöû, nhaân, ngaõ ñoái ñaõi nhau, maõi chìm trong sanh töû. Ngöôøi tu phaûi nhìn roõ thaät töôùng taùnh khoâng cuûa caùc Phaùp. Ngöôøi khoâng tu thöôøng duøng phaân bieät, ñoái ñaõi, khoå ñau sanh töû,  khi vaøo tu laïi chaïy theo voïng thöùc bæ thöû nhaân ngaõ, ñuùng sai nöõa, thì keït vaøo giaû töôùng sanh dieät. Vaøo chuøa laïi muoán ñoái ñaõi, thöông gheùt thì chuøa trôû thaønh nhaø. Vaøo ñaïo traøng ñeå tu thì phaûi lìa ñoái ñaõi thöông, gheùt, treân tinh thaàn bình ñaúng, trí tueä, thaáu hieåu thaät töôùng cuûa caùc phaùp, môùi thaønh töïu an laïc. Ñeán ñaây khoâng coøn thöông gheùt, khoâng coù ngöôøi thöông, cuõng khoâng coøn keû gheùt. Neáu duøng nhaõn caên duyeân traàn, thaáy lôùn nhoû to beù, ñeïp xaáu thì taâm lieàn ñoäng phaân bieät coù thöông gheùt lieàn sanh thöùc, chaáp ngaõ vaø chaáp phaùp sanh. Neáu nhìn caùc phaùp baèng Chaân taâm vaéng laëng thanh tònh thì khoâng khôûi thöông gheùt, coù, khoâng… Khoâng khôûi maø vaãn bieát neân khoâng ñau khoå. Ñaây laø choã thöôøng haèng trôû veà chính mình, töùc laø caên khoâng duyeân traàn, laø trí thaáy roõ caùc phaùp töông vieân dung voâ ngaïi.

Neáu maét thaáy caûnh saéc, tai nghe aâm thanh lieàn sanh phaân bieät, coù khoâng, phaûi traùi, ñuùng sai thì seõ chaáp tröôùc, khôûi nieäm bæ, thöû, nhaân, ngaõ, traèn troïc baên khoaên, roài boû tu, boû ñaïo, boû chuøa. Coù phaûi do saùu caên naøy noù laøm cho ta ñau khoå khoâng? Coù phaûi saùu caên naøy gaït chuùng ta khoâng? Neáu trôû veà Chaân taâm thanh tònh cuûa  chính mình, thì ñaït ñöôïc ‘tòch maø thöôøng chieáu’. Nhö theá thì khoâng coù nhöõng phaân bieät phieàn naõo treân, maø maëc tình cho theá nhaân bæ, thöû, nhaân, ngaõ.

Caùc phaùp laø phöông tieän. Phaät daïy chuùng ta tu ñeå trôû veà thaáu ñaït töï taùnh chaân thaät roài thì khoâng coøn phaùp nöõa. Ñoù laø bôûi vì: “Khi meâ ta chaïy theo Phaùp, khi ngoä Phaùp keá beân ta”. Khi hieåu vaø öùng duïng ñöôïc töï taùnh roài thì coøn phaùp naøo ñeå haønh nöõa?! Nhö vaäy thì chuùng ta phaûi tu nhö theá naøo? Quyù vò ñöøng nghe aâm thanh cuûa toâi, maø haõy quay vaøo nghe chính aâm thanh cuûa quyù vò beân trong, thì roõ bieát ngay toâi noùi nhö theá naøo. Neáu duøng thöùc phaân bieät nghe thì: hoâm nay giaûng hay quaù, hoaëc hoâm nay giaûng dôû quaù. AÂm thanh thì coù hay coù dôû vì noù laø töôùng sanh dieät. Neáu quay vaøo taùnh nghe, nghe töï taùnh chính mình, vaãn bieát heát taát caû maø khoâng khôûi nieäm hay dôû. Nhö vaäy quen roài thì ñi ñaâu ngöôøi ta noùi ñuùng sai, hay dôû, mình ñeàu khoâng chaáp, neân khoâng coù phieàn naõo, khoâng coù ñau khoå, maø coù moät cuoäc soáng an laïc töï taïi vaø haïnh phuùc.

3- Nhaát Ña Töông Dung Baát Ñoàng Moân

Moät phaùp dung naïp nhieàu phaùp, nhieàu phaùp ôû trong moät phaùp, moãi phaùp chaúng ñoàng maø ñoàng. Chuùng ta ñaët moät ngoïn ñeøn ôû giöõa taâm göông, bao quanh noù ta thaáy moãi taám göông coù voâ soá ngoïn ñeøn. Ngoïn noï ngoïn kia chieáu laãn nhau. Moái töông quan töông duyeân, töông nhieáp, töông töùc, töông nhaäp chaèng chòt giöõa vaät noï, vaät kia, ñeå noùi leân hình aûnh moät laø taát caû. Caùc Phaùp do duyeân hôïp, caùc phaùp do duyeân ta. Taát caû ñeàu naèm trong duyeân hôïp. Thaáy roõ ñieàu naøy thì coù trí tueä Baùt Nhaõ. Trí naøy hieän ra khoâng phaûi do tuïng Kinh, maø phaûi do hieåu lyù öùng duïng tu haønh.

• Bí Maät AÅn Hieån Caâu Thaønh Moân:

Lôøi aån maät hay hieän baøy ñeàu ñöôïc thaønh töïu cho chuùng sanh. Caùc phaùp thaâu nhieáp laãn nhau. Trong aån coù hieån, trong hieån coù aån, trong lyù töông töùc töông nhaäp cuûa caùc phaùp coù caùc phaùp ôû trong, coù phaùp ôû ngoaøi. Nhöng trong ngoaøi cuøng chung moät theå taùnh. Söùc maïnh beà ngoaøi cuûa söï vaät tieàm aån moät maàm yeáu ñuoái beân trong.

Taùm vaïn boán ngaøn phaùp moân do Phaät daïy coù phaùp naëng veà phaàn töôùng, coù phaùp naëng veà phaàn taùnh, nhöng taùnh töôùng khoâng hai, caùc phaùp ñeàu chung moät muïc ñích ñöa con ngöôøi ra khoûi ñau khoå, thoaùt khoûi voøng luaân hoài, ñöôïc giaûi thoaùt an vui. Duø laø töôùng hay taùnh nhöng ngöôøi hieåu ñaïo roõ lyù vaän haønh caùc phaùp, söû duïng phaùp vaøo cuoäc soáng ñöôïc an laïc.

Coù caâu: “Taâm laø Phaät, Phaät laø taâm”, haøm yù nghóa aån hieän ñeàu laø thaønh. Nhöõng hình thöùc tuïng Kinh, leã baùi cuùng döôøng, xaây chuøa, döïng thaùp, boá thí, in Kinh, thöïc hieän haïnh ñaàu ñaø laø theå hieän qua söï töôùng beân ngoaøi. Phaät phaùp khoâng ly töôùng theá gian, vaø Nieát Baøn khoâng ñaâu xa. Noù vaãn tieàm aån ngay trong neáp soáng hieän tieàn, ngay trong taâm trí moãi con ngöôøi theá gian. Neáu chuùng ta nhaän ñöôïc baèng taùnh cuûa caùc phaùp thì coù Nieát Baøn. Neáu khoâng nhaän ñònh ñöôïc taùnh maø chæ thaáy töôùng sanh dieät cuûa caùc phaùp, thì ta seõ ñau khoå, coù ñòa nguïc vaø caùc aùc ñaïo. Ñòa nguïc, Nieát Baøn cuõng do ta. Khôûi phaân bieät thaáy bieát sai bieät ñeàu do voïng thöùc quyeát ñònh.

5- Vi Teá Töông Dung An Laäp Moân:

Taát caû caùc phaùp vi teá ñeán choã voâ hình voâ töôùng cuõng dung naïp laãn nhau, ñoàng kieán laäp laãn nhau. Moät phaùp coù theå dung chöùa nhieàu phaùp goïi laø töông dung. Moät vaø nhieàu laãn loän goïi laø an laäp. Moät vaät nhoû nhieäm nhö laân hö traàn goïi laø vi teá. Vuõ truï cöïc ñaïi ñöôïc caáu taïo bôûi nhöõng laân hö traàn hay nguyeân töû cöïc tieåu. Toaøn khoái cöïc vi laø Chaân khoâng cuûa vaïn phaùp. Thaät töôùng cuûa caùc phaùp laø voâ töôùng, chaân theå cuûa caùc phaùp laø voâ theå, caùc cöïc vi ñeàu dung thoâng nhau voâ ngaïi.

      6-Nhaân Ñaø La Voõng Caûnh Giôùi Moân:

Nhaân Ñaø La laø phieân aâm cuûa chöõ Idra chæ cho trôøi Ñeá Thích. Nhaân Ñaø La voõng laø löôùi baùu cuûa trôøi Ñeá Thích. Moãi maét löôùi ñeàu duøng chaâu ngoïc giao keát nhau ñeå duï cho vaïn phaùp giao keát laãn nhau truøng truøng voâ taän.

Löôùi baùu naøy ôû taïi cung ñieän trôøi Ñeá Thích roäng lôùn voâ cuøng, baèng minh chaâu xaâu keát laïi. AÙnh saùng caùc vieân ngoïc phaûn chieáu nhau taïo thaønh moät hình aûnh traùng leä huy hoaøng. Ñaây laø moät caûnh saéc coù moät khoâng hai. Ngaøi Hieàn Thuû möôïn hình aûnh naøy ñeå noùi leân yù nghóa moïi vaät trong vuõ truï naøy ñeàu lieân heä maät thieát vôùi nhau. Moãi ñoäng taùc cuûa töøng caù nhaân gaây aûnh höôûng tôùi caùc coäng ñoàng xaõ hoäi khaùc. Khoâng moät lôøi noùi, khoâng moät vieäc laøm naøo chaúng aûnh höôûng ñeán nhöõng phaàn töû khaùc. Moät vaåy tay hay tieáng ñoäng nhoû, cuõng coù theå phaùt sinh luoàng ñieän löïc laøm rung ñoäng caû baàu khí quyeån lan tôùi caùc tinh tuù raát xa trong khoâng gian voâ taän.

Giaùo lyù Kinh Hoa Nghieâm cho raèng vuõ truï chaúng khaùc naøo moät saân khaáu khoång loà, treân ñoù coù voâ soá söùc maïnh chaèng chòt vaø voâ soá nhöõng phaàn töû truøng truøng ñieäp ñieäp taùc ñoäng hoã töông thaønh moät böùc tranh muoân maøu hoøa hôïp.

Cuoäc soáng cuûa chuùng ta cuõng vaäy, trong ñoù söï taùc ñoäng hoã töông. Moät xaõ hoäi, moät quoác gia, moät theá giôùi, moãi moãi ñeàu töông quan vôùi nhau.

7- Thaùi Söï Hieån Phaùp Sinh Giaûi Moân:

Möôïn söï vaät giaû duï ñeå hieån baøy chaùnh phaùp cho chuùng sinh phaùt sinh loøng tin vaø hieåu bieát roõ raøng töôøng taän. Nhôø quan saùt hieän töôïng giôùi maø ta thaáy roõ chaân lyù vaïn vaät ñoàng nhaát theå. Vaïn phaùp ñeàu voâ ngaõ voâ thöôøng, duyeân sinh neân caùc phaùp khoâng coù ranh giôùi coá ñònh vaø khoâng gaây chöôùng ngaïi cho nhau maø dung thoâng voâ taän, töông nhieáp töông dung laãn nhau taïo neân vuõ truï coù xu höôùng tieán boä, môû con ñöôøng chaân thieän myõ, töï taïi giaûi thoaùt.

8-Duy taâm hoài chuyeån thieän thaønh moân:

Do taâm môùi coù lyù vaø söï, do taâm môùi coù sinh thaønh vaø bieán dòch, vaäy taâm laø chính yeáu, nhaát thieát duy taâm taïo. Phaùp moân duy taâm hoài chuyeån thieän thaønh cuõng coù yù nghóa töông töùc, töông nhaäp hay taâm töùc caûnh, caûnh töùc taâm. Khi taâm chieáu, taâm laø caûnh. Khi caûnh tòch, caûnh laø taâm. Nhö khi maét nhìn bình hoa, taâm vaéng laëng, khoâng khôûi nieäm, thì choã naøy laø taâm tòch hay taâm thanh tònh. Khi maét nhìn bình hoa maø phaân bieät, traéng, xanh, vaøng, ñoû thì choã naøy laø taâm sinh phaùp.

Tòch vaø chieáu chæ laø hai maët cuûa moät ñoàng tieàn. Choã naøy neáu bieát roõ thì öùng duïng khoâng cuøng. Vì sao? Vì Chaân taâm ta xöa nay voán vaéng laëng thanh tònh, töø taâm thanh tònh nhìn khoâng phaân bieät laø sai bieät Trí. Töø trí hay Chaân taâm öùng duïng ra noù laø Trí sai bieät vì noù bieát khaép ñuùng sai, phaûi traùi, ñen traéng, lôùn nhoû maø khoâng phaûi laø thöùc phaân bieät. Trí ñoù thaáy bieát phaân bieät cuøng khaép nhöng maø thöôøng haèng thanh tònh.

Tòch laø thanh tònh vaéng laëng, chieáu laø caùi bieát, bieát baèng theå vaéng laëng neân goïi laø trí. Caùi nhìn vaø bieát baèng thöùc laø maét nhìn vaät, phoùng taâm theo caûnh laø yù thöùc phaân bieät. Choã naøy laø caên duyeân traàn sinh thöùc, qua söï tö duy cuûa Maït na thöùc, khôûi taâm hoan hyû muoán mua hay chieám höõu. Neáu ñöôïc, loøng raát vui thích, löu giöõ hình aûnh naøy trong taâm thöùc. Neáu moät mai noù maát ñi thì luyeán tieác khoâng cuøng. Neáu do döï khoâng quyeát, chöa mua, ñeán luùc ngoài laïi töø Taøng thöùc hieän leân hình aûnh, luyeán tieác phaûi chi luùc naõy ta mua noù, roài laïi quyeát ñònh ngaøy mai phaûi ñi mua noù veà duøng, ñoù laø luaân hoài.

Cuoäc ñôøi chuùng ta bao nhieâu naêm ôû theá gian naøy ñeàu söû duïng noù. Taøng thöùc chuùng ta laø kho löu trö. Coù khoâng, phaûi traùi, thieän aùc ñeàu ôû taïi ñaây heát. Khi chuùng ta lìa boû theá gian naøy, chuûng töû naøo naëng thì noù loâi ta theo noù. Neáu duøng ñöôïc Chaân taâm thì choã naøy roãng khoâng, khoâng coù nghieäp. Neáu söû duïng caùi naøy thì haønh xöû nhö moïi ngöôøi maø khoâng coù chuûng töû nghieäp. Giöõa hai caùi nhìn naøy khaùc bieät nhau. Nhìn baèng caên duyeân traàn thì taïo chuûng töû nghieäp, nhìn baèng Chaân taâm thì roãng khoâng, chaúng coù nghieäp vaø chuûng töû. Chuùng ta tu laøm sao ñeå coù caùi nhìn baèng trí tueä, thaáy thaät töôùng caùc phaùp chöù khoâng nhìn töôùng sanh dieät cuûa caùc phaùp. Thaät töôùng caùc phaùp laø taùnh khoâng, coøn töôùng sanh dieät laø töôùng thöông gheùt, coù khoâng, phaûi quaáy. Roõ ñöôïc ñieàu naøy, neáu ta haèng quaùn chieáu baèng Chaân taâm thanh tònh laø Phaùp haønh duy taâm hoài chuyeån thieän thaønh.

9-Chuû Baïn Vieân Dung Voâ Ngaïi Moân:

Duø laäp ra naêng, sôû maø theå taùnh vieân troøn saùng toû sieâu vieät naêng sôû. Taát caû coâng ñöùc ñeàu ñaày ñuû caû. Chaân lyù naøy noùi leân nghóa chuû vaø vaø khaùch. Taâm vaø vaät, taùnh vaø töôùng, lyù vaø söï, chaát löôïng vaø naêng löôïng, vaät chaát vaø tinh thaàn hay hieän töôïng vaø baûn theå ñeàu dung thoâng voâ ngaïi.

Neáu chuùng ta duøng thöùc thì sinh ra naêng sôû, duyeân theo khaùch traàn. Neáu chuùng ta duøng Chaân taâm thì nhìn ñöôïc thaät töôùng caùc phaùp. Luùc naøy, phaùp phaùp ñaïo ñoàng, vaät naøy vaø vaät kia khoâng khaùc bieät, caùi kia vaø caùi noï khoâng trôû ngaïi nhau, moïi xích mích baát ñoàng ñeàu tan bieán, khoâng coøn phaân bieät ngaõ, vaø phi ngaõ nöõa. Khoâng coøn caùi ta naøo khaùc hôn caùi Ta cuûa toaøn theå söï vaät xung quanh maø ta yù thöùc ñöôïc.

Moät caù nhaân laø moät phaàn töû cuûa toaøn theå. Moãi chuùng sanh ñeàu coù Phaät taùnh. Ñieåm linh quang cuûa toaøn khoái Chaân nhö. Vaäy chuùng sanh naøy vaø chuùng sanh khaùc chæ laø moät khoâng khaùc. Xaõ hoäi vaø caù nhaân ñeàu lieân quan maät thieát vôùi nhau, khoâng theå hy sinh caù nhaân cho toaøn theå, vaø hy sinh toaøn theå cho caù nhaân. Hai beân cuøng laøm chuû, laøm baïn cho nhau ñeå cuøng nhau sinh toàn bieán dòch. Taát caû chuùng ta haõy töï noã löïc phaán ñaáu cho chính mình, khoâng ai coù theå laøm thay cho ai caû.

10-Thaäp Theá Caùch Phaùp Dò Thaønh Moân:

Coå kim xa caùch nhieàu kieáp, duø moãi phaùp khaùc bieät maø nhaân quaû vaãn thaønh töïu vaø giuùp ñôõ laãn nhau. Trong moät giaác mô ta thaáy ñöôïc nhöõng vieäc quaù khöù, vieäc hieän taïi, vieäc vò lai ñeàu xuaát hieän. Cuøng moät luùc, con ngöôøi ñuøa giôõn vôùi chính mình, trong khoaûng khoâng gian vaø thôøi gian khaùc nhau. Coøn con ngöôøi ôû kieáp naøy chòu aûnh höôûng cuûa kieáp tröôùc vaø nhieàu kieáp tröôùc nöõa, khoâng nhöõng chòu aûnh höôûng cuûa hoaøn caûnh treân maët ñaát maø coøn chòu aûnh höôûng cuûa vuõ truï khoâng gian, bôûi leõ vaïn vaät ñoàng nhaát theå.

Vuõ truï tieán hoùa do caùc tinh caàu phaùt ra cöïc maïnh ñaõ aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa ta nhieàu hay ít. Trong vuõ truï, moïi söï kieän ñeàu töông ñoái vaø giaû danh caû. Trong lyù voâ thöôøng voâ ngaõ, khoâng gì ngaén baèng moät cuoäc ñôøi ngöôøi, vaø khoâng gì daøi baèng moät vaøi phuùt ngoùng ñôïi ngöôøi thaân.

Thaäp Huyeàn Moân duyeân khôûi vôùi nhau, dieãn taû söï söï voâ ngaïi Phaùp giôùi. Ngaøi Phaùp Taïng ñaõ soaïn ra möôøi Huyeàn Moân naøy, giaûng cho Voõ Taéc Thieân Hoaøng Haäu ñeå hieåu veà lyù cuûa Hoa Nghieâm. Kinh Hoa Nghieâm chæ cho ta trí öùng duïng vaøo caùc phaùp ñeå thaønh töïu ñöôïc cuoäc soáng an laïc taïi nhaân gian naøy.

   TOÙM LÖÔÏC TRIEÁT LYÙ KINH HOA NGHIEÂM

   Nhö ôû caùc phaàn tröôùc ñaõ noùi veà nguoàn goác lòch söû Kinh Hoa Nghieâm. Ñaây cuõng laø tieàn ñeà ñi saâu vaøo trieát lyù thaâm saâu cuûa Kinh, ñoàng thôøi noù cuõng cung caáp cho ta moät caùch ñaïi cöông veà Ñaïi thöøa Phaät giaùo.

Con ñöôøng ñi vaøo taâm linh hieän höõu hai caûnh giôùi töông ñoái vaø tuyeät ñoái, taùnh vaø töôùng, lyù vaø söï, chaân töôùng vaø voâ töôùng, Chaân Khoâng vaø Dieäu Höõu. Caùc caûnh giôùi naøy vöøa khaùc bieät nhau, laïi vöøa dung nhieáp nhau, chuùng cuøng chung moät maûnh ñaát taïi theá gian.

Muoán chöùng ñöôïc Chaân taâm thöôøng truï thì khoâng lìa theá gian, bôûi vì coù taùnh thì phaûi coù töôùng, coù lyù thì phaûi coù söï, hai caùi phaûi ñi ñoâi vôùi nhau, neáu thieáu moät thì khoâng ñöôïc. Nhö noùi veà Chaân taâm thì phaûi coù Dieäu taâm, noùi Caên baûn trí thì phaûi coù Sai bieät trí. Veà tö töôûng Ñaïi thöøa phaûi haønh trieát lyù baát nhò khoâng hai, taùnh töôùng dung thoâng, thaùnh phaøm khoâng khaùc neûo.

Trong theá giôùi danh töôùng naøy, söï hieåu bieát cuûa chuùng ta raát höõu haïn. Noù coù khoâng gian vaø theá gian, noù coù bieân teá vaø bôø meù, ñoái laäp vaø khaéc cheá bôûi caùi quang naêng höõu haïn cuûa con ngöôøi. Caùc phaùp danh töôùng hình saéc ñeàu coù giôùi haïn, chæ khi naøo ñi veà ñöôïc phaùp taùnh thì môùi vaøo ñöôïc caûnh giôùi voâ haïn. Caûnh giôùi hay phaùp giôùi cuûa Hoa Nghieâm phi thôøi gian vaø sieâu khoâng gian. Tuy nhieân moãi vaät theå hieän höõu toàn taïi vôùi tö caùch rieâng, vöøa mang baûn saéc caù bieät, vöøa mang tính töông giao, hoøa ñieäu dung nhieáp laãn nhau, tòch vaø chieáu ñoàng thôøi, ñoù laø phaùp giôùi voâ ngaïi cuûa Kinh Hoa Nghieâm. Taïi sao phaùp giôùi Hoa Nghieâm ñaëc thuø vaø vi dieäu nhö theá? Vì phaùp giôùi naøy laáy Baùt Nhaõ laøm neàn taûng, maø cuøng moät phaùp giôùi ñeå hieän höõu, ngay trong töông ñoái coù tuyeät ñoái, ngay trong tuyeät ñoái coù caùi töông ñoái.

Ñieàu ñaëc bieät nhaát laø Kinh Hoa Nghieâm chæ cho ta öùng duïng ñöôïc Caên baûn trí vaø Sai bieät trí. Trí naøy ngöôøi tu cöùu caùnh giaûi thoaùt ñeàu phaûi coù söï thaønh töïu. Vì sao? Muoán thaønh töïu ñöôïc hai trí naøy chính chuùng ta phaûi laên vaøo ñôøi thöïc nghieäm môùi thaønh töïu ñöôïc, môùi theå hieän ñöôïc hai trí ñoù. Ñaïo Phaät khoâng chaáp nhaän moät söï traù hình naøo, hoaëc moät lyù thuyeát suoâng naøo. Vì ñaïo Phaät laø cuûa con ngöôøi, phaûi do con ngöôøi hieän thöïc baèng haønh ñoäng vaø lyù trí. Theá neân Kinh Hoa Nghieâm moâ taû phaåm Nhaäp Phaùp Giôùi laø phaåm noøng coát cuûa boä Kinh ñeå hieån baøy caûnh giôùi Boà Taùt ñaïo cuûa dieäu lyù “Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi”.

Toùm laïi, neáu chuùng ta muoán hieåu Kinh Hoa Nghieâm thì chuùng ta phaûi hieåu caên baûn cuûa phaùp giôùi do ñaâu maø coù. Ñoù laø do Lyù, Söï, Lyù Söï Voâ Ngaïi vaø Söï Söï Voâ Ngaïi Phaùp Giôùi maø coù. Neáu chuùng ta khoâng hieåu boán phaùp naøy thì khoâng roõ söï phaùt trieån vaø sinh bieán cuûa caùc phaùp. Neáu khoâng hieåu boán nguyeân taéc naøy thì khoâng hieåu ñöôïc caên baûn cuûa phaùp giôùi, khoâng ñi vaøo cuoäc ñôøi, khoâng ñi vaøo cuoäc soáng maø chæ hieän baøy baèng lyù thuyeát suoâng chöù khoâng hieän thöïc ñöôïc.

Tinh thaàn Kinh Hoa Nghieâm ñöa ta vaøo hieän thöïc vôùi Caên baûn trí laø Chaân taâm vaø Sai bieät trí laø öùng duïng Chaân taâm. Ta öùng duïng vaø vaän haønh ñöôïc Phaùp maø khoâng bò vöôùng keït trong Phaùp, choã ñoù chính laø thaønh töïu ñöôïc Sai bieät trí (Dieäu taâm).

Taïi sao caùc phaùp Söï Söï Voâ Ngaïi?

1-  Vì do taâm maø öùng hieän neân caùc phaùp khoâng coù sai khaùc. Chæ do Nhö lai taâm trong duyeân khôûi maø coù sai bieät. Caùc phaùp voán khoâng khaùc, chæ do Nhö lai taøng taâm duyeân khôûi dieäu duïng neân coù caùc Phaùp.

2-  Vì Phaùp taùnh voâ ñònh, neân caùc phaùp laø phaùp duyeân khôûi cuûa taâm Nhö Lai taøng, neân chaúng coù töï taùnh nhaát ñònh.

3-  Vì duyeân khôûi laãn nhau, phaùp duyeân khôûi khoâng theå töï ñoäc laäp, phaûi do phaùp khaùc laøm duyeân maø thaønh.

4-  Vì Phaùp taùnh dung thoâng neân söï vaät dung thoâng ñuùng nhö Phaùp taùnh.

5-  Vì nhö moäng huyeãn neân caùc phaùp chaúng thaät.

6- Vì nhö boùng hình neân caùc phaùp töø taâm giôùi maø chaúng toàn taïi nhö boùng hình trong göông.

Saùu thöù nhaân keå treân ñeàu saün coù lyù dung thoâng. Ñoù laø y theo phaùp töôùng Nhö Nhö maø noùi.

Boán thöù nhaân sau ñaây laø theo nghieäp duïng voâ ngaïi maø noùi.

1. Vì nhaân voâ haïn neân haøng Boà Taùt tu nhaân voâ ngaïi thì phaûi ñöôïc quaû nghieäp duïng voâ ngaïi.
2. Vì Phaät chöùng chaân taùnh cuøng toät neân nghieäp duïng ñuùng nhö taùnh cuõng voâ ngaïi.
3. Vì söùc duïng thaàn thoâng cuûa töï taùnh khoâng theå nghó baøn, lìa söï raøng buoäc cuûa vaïn phaùp maø ñöôïc töï taïi, neân nghieäp duïng voâ ngaïi.

4- Theo trí tueä Baùt Nhaõ thì khoâng coù haïn löôïng neân Boà Taùt vieäc laøm voâ haïn, quaû nghieäp voâ ngaïi, nghieäp duïng töùc trí duïng. Vì söû duïng ñöôïc Chaân taâm hay Caên baûn trí neân öùng duïng Sai bieät trí truøm khaép goïi laø voâ ngaïi.

Nhö theá goïi laø Söï söï voâ ngaïi Phaùp giôùi. Neáu chöùng ñöôïc Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi thì taát caû ñeàu laø vieäc töï kyû, cuõng goïi laø Nhaát chaân Phaùp giôùi. Nhöng hieän nay caû theá gian ñeàu chaúng bieát coù vieäc töï kyû. Vì hoï chaúng bieát neân chaúng chòu tin. Vì chaúng tin neân chaúng theå haønh, chæ ôû trong giaøu sang phuù quí, töûu saéc taøi löïc, traûi qua moät ñôøi chaúng ñöôïc thaønh töïu gì caû. Duø bieát ngaøy cheát saép ñeán, cuõng coøn khoâng chòu quay ñaàu, thaät ñaùng thöông xoùt. Neáu ñaït ñöôïc Chaân taâm thöôøng truï thì taát caû vieäc laøm ñeàu khoâng ngaên ngaïi, nhöng vì chuùng ta khoâng hieåu, khoâng hay, khoâng bieát, khoâng chaáp nhaän ñöôïc neân khoâng theå tu haønh thaønh töïu. Neáu chuùng ta tu haønh ñöôïc choã naøy thì khoâng coøn phieàn naõo vaø khoå ñau nöõa.

Tö töôûng cuûa phaùp giôùi taùnh laø truøng truøng duyeân khôûi. ÔÛ ñaây khoâng coù söï phaân bieät sai khaùc, ñoái laäp hay huûy dieät laãn nhau maø noù cuøng töông sanh ñeå cuøng toàn taïi vaø hieän höõu. Trong caùi toàn taïi vaø hieän höõu ñoù, coù caùi toång theå, coù caùi caù bieät. Toång theå laø töï taùnh, caù bieät laø töï töôùng. Caùc phaùp giôùi taùnh truøng truøng duyeân khôûi, do moät nieäm khôûi leân thì muoân duyeân theo ñoù daáy khôûi. Ví duï mình ñang nghe, ñang thaáy, ñang chaáp moät caùi gì ñoù thì trong taâm mình sinh bieán ra, truøng truøng duyeân khôûi ra. Caùi mình söû duïng ra laø muoân phaùp nhöng noù coù toång theå laø töï taùnh voán khoâng. Vì caùc phaùp nhö huyeãn, nhöng töôùng thì coù sai bieät.

Theá giôùi truøng truøng duyeân khôûi naøy khoâng phaûi laø ñieàu töôûng töôïng cuûa trí naêng, khoâng phaûi suy luaän cuûa trieát hoïc, maø laø caûnh giôùi taâm linh (Chaân taâm). Caùi theá giôùi taâm linh thöïc nghieäm naøy do Ñöùc Phaät töï tu, töï chöùng vaø tuyeân thuyeát. Noù ñöôïc ghi laïi nhö kyù söï veà cuoäc haønh trình cuûa taâm linh. Nôi con ñöôøng naøy, nhöõng ngöôøi phaùt taâm Boà Ñeà ñeàu phaûi nöông theo ñoù tieán tu ñeå ñöôïc keát quaû.

Hoa Nghieâm laø caûnh giôùi cuûa chö Phaät vaø chö Ñaïi Boà Taùt. Haøng Thanh Vaên khoâng coù phaàn ôû ñaây ñöôïc vì trí cuûa haøng Thanh Vaên coøn giôùi haïn, khoâng theå hieåu ñöôïc tinh thaàn Kinh Hoa Nghieâm. ÔÛ ñaây trí naêng khoâng theå ñaït ñeán. Chæ coù tröïc giaùc ñöa chuùng ta vaøo, chæ khi naøo trong ta loøng traàn ñöôïc buoâng xaû. Kinh Hoa Nghieâm laø söùc thaàn taäp trung do loøng töø bi cuûa chö Phaät vaø chö Boà Taùt, ôû ñoù phôi baøy loøng töø bi muoân loaøi, tình baèng höõu bao la.

Ngöôøi tu khoâng neân nhìn caùc phaùp baèng phaân bieät, hieåu bieát, maø phaûi baèng tröïc giaùc taâm linh. Hieåu thì hieåu ngay ñoù, bieát thì bieát ngay ñoù, chöù khoâng theå duøng suy nghó maø hieåu ñöôïc Kinh Hoa Nghieâm. Tri thöùc voïng töôûng khoâng theå coù phaàn trong bieån phaùp giôùi Hoa Nghieâm. Nhöõng theä nguyeän kieân coá nhö tinh taán trong söï haønh trì, nhöõng phöông tieän thieän xaûo, nhöõng tueä giaùc bình ñaúng voâ bieân neáu khoâng coù söùc gia trì cuûa Ñöùc Phaät (Chaân taâm) thì Hoa nghieâm khoâng hình thaønh ñöôïc. Muoán hieåu vaø tu haønh ñöôïc theo Kinh Hoa Nghieâm thì phaûi coù lôøi nguyeän lôùn vaø tinh taán thaät duõõng maõnh coäng vôùi söï haønh trì lieân tuï nhöõng thieän xaûo vaø tueä giaùc bình ñaúng voâ bieân. Cuõng coù nghóa laø ngöôøi tu phaûi vaän duïng taát caû phöông tieän thieän xaûo ôû traàn gian baèng trí tueä. Neáu khoâng coù trí tueä, khoâng laáy Chaân taâm laøm caên baûn hay nhaân ñòa tu taäp thì khoâng theå tu theo Hoa Nghieâm.

Trong Kinh Hoa Nghieâm, phaåm Nhaäp Phaùp Giôùi thuaät roõ: Phaät ngöï taïi röøng Theä Ña ôû vöôøn Caáp Coâ Ñoäc cuøng caùc haøng ñeä töû caâu hoäi. Caùc vò Ñaïi Boà Taùt ôû möôøi phöông cuøng voâ löôïng theá chuû hieän dieän tham döï phaùp hoäi. Caùc Ngaøi ñeàu laø baäc trí tueä sieâu xuaát, coù ñaïo haïnh kieân cöôøng ñuû laøm maãu möïc cho chuùng sanh. Coù caùc Ñaïi Thanh Vaên vì caùc Ngaøi laø Boà Taùt hieän töôùng Thanh vaên, maëc duø tu phaùp Thanh vaên ôû nôi vaéng veû, nhaäp thaát tu haønh rieâng caàu töï lôïi nhöng hieåu ñöôïc lyù Ñaïi thöøa, coù tö töôûng Ñaïi thöøa neân goïi laø Thanh vaên. Haøng Phaät töû neáu nhaäp thaát tu haønh nhöng nghe giaûng veà Kinh Ñaïi thöøa, hieåu ñöôïc kinh Ñaïi thöøa, öùng duïng ñöôïc Kinh Ñaïi thöøa thì ñoù laø Ñaïi Thanh vaên.

Noùi ñeán Phaùp hoäi Hoa Nghieâm laø noùi ñeán cuoäc thuyeát phaùp hy höõu chöa töøng coù bôûi Kinh Hoa Nghieâm do Baùo thaân Phaät thuyeát giaûng, coøn Kinh Nieát Baøn vaø Baùt Nhaõ v.v… laø Hoùa thaân Phaät noùi. Phaät Loâ Xaù Na laø Baùo thaân.

Ñöùc Phaät Loâ Xaù Na laø boån tích cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni. Maëc duø noùi nhö theá, hai vò Phaät cuõng khoâng haún laø moät bôûi Ñöùc Phaät Thích Ca ôû coõi Ta Baø, coøn Ñöùc Phaät Loâ Xaù Na truï ôû theá giôùi Lieân Hoa Taïng.

Ta Baø ueá tröôïc, tích taäp chuùng aùc. Lieân Hoa taïng laø theá giôùi thuaàn thieän thanh tònh. Hai choã chaúng ñoàng nhau neân khoâng theå noùi laø ñoàng moät vò Phaät. Trong Kinh Hoa Nghieâm noùi coõi Lieân Hoa laø thanh tònh thuaàn thieän. Nhö vaäy, muoán hieåu ñöôïc Kinh Hoa Nghieâm phaûi trôû veà taâm Töø Bi thanh tònh.

Ñöùc Phaät Thích Ca coù nhieäm vuï öùng hoùa, thò hieän thaân nôi coõi Ta Baø nhaân gian, tuøy thuaän chuùng sanh duøng phöông thieän daãn ngöôøi trôû veà Chaân taâm thanh tònh chính mình, thaúng ñeán ngoâi nhaø chaùnh Phaùp. Theá neân, Phaät löïc tuøy duyeân khi thò hieän Boån tích Tyø Loâ Giaù Na, luùc thì thò hieän Hoùa thaân Phaät Thích Ca. ÔÛ ñaây, tuy moät maø hai, tuy hai maø moät, chæ tuøy duyeân caûnh maø khoâng chaáp nhaän hôn keùm khaùc nhau.

Trong Kinh Hoa Nghieâm coù hai baøi keä coù theå ñaïi dieän cho caû boä Kinh naøy. Baøi keä thöù nhaát:

Nhöôïc nhôn duïc lieãu tri,

Tam theá nhaát thieát Phaät,

Öng quaùn Phaùp giôùi taùnh,

Nhaát thieát duy taâm taïo.

      Dòch nghóa:

Neáu ngöôøi muoán bieát roõ,

Ba ñôøi caùc Ñöùc Phaät,

Neân quaùn taùnh Phaùp giôùi,

Taát caû do taâm taïo.

Taát caû caûnh giôùi Töù thaùnh luïc phaøm, theá gian vaø xuaát theá gian chæ moät baøi keä naøy ñaõ bao goàm khoâng thieáu soùt. Hai chöõ Phaùp giôùi goàm Töù thaùnh, luïc phaøm hieäp thaønh 10 phaùp giôùi. Möôøi phaùp giôùi naøy voán khoâng coù töï theå, chaúng coù töï taùnh, chaúng coù töï chöùng, cuõng chaúng coù töï caên, ñeàu do moät taâm taïo neân.

Noùi ñeán chöõ Taâm cuõng nhö hö khoâng, voán laø thanh tònh, voán laø thaáu trieät, chaúng coù phöông sôû, chaúng coù hình daùng, chaúng sanh, chaúng dieät, chaúng ñoäng, chaúng bieán. Vaäy taïi sao noùi laø duy taâm taïo? Nguyeân caùi Taâm naøy maø noù laø tuøy duyeân vì theå noù thanh tònh thöôøng haèng khoâng bieán ñoåi, chaúng hình daùng vaø chaúng sanh dieät neân noùi laø tuøy duyeân. Tuøy duyeân neân naêng taïo. Tuøy duyeân laø vì moät nieäm thình lình sinh khôûi, hoaëc laø tieáp xuùc ngoaïi caûnh trong vaø ngoaøi caûm öùng nhau goïi laø nhaân duyeân, coù nhaân duyeân môùi thaønh Phaùp giôùi.

Söï thaät ra taâm ta voán vaéng laëng thanh tònh, do vì duyeân nôi traàn caûnh maø taâm bieán hieän caùc Phaùp. Neân noùi caên duyeân traàn sinh thöùc, nhöng maø theå noù vaéng laëng thanh tònh. Taâm voán nhö nöôùc, Phaùp giôùi nhö laøn soùng. Khi gaëp gioù thoåi muoân ngaøn laøn soùng vì söï tieáp xuùc maø noåi leân. Vaäy nöôùc coù theå taïo neân laøn soùng, taâm coù theå taïo ra phaùp. Phaùp giôùi do taâm maø coù vaäy. Taâm nhaân duyeân sanh. Phaùp cuõng nhö soùng nhaân gioù maø coù. Nöôùc laø taùnh, soùng laø phaùp. Phaùp giôùi töôïng tröng cho taâm taùnh nöôùc voán khoâng ñoäng.

Do ñoù Nhaát thöøa linh ñoäng, vaïn ñöùc trang nghieâm laø Phaùp giôùi cuûa Phaät. Soùng vaø nöôùc cuõng choã naøy, vò naøo coù vaøo ñònh roài môùi hieåu ñöôïc. Vì khi quí vò vaøo ñònh roài môùi thaáy soùng vaø nöôùc khoâng hai. Choã naøy chæ ngöôøi töï tu vaø töï chöùng môùi hieåu. Treân tinh thaàn vaên töï vieát ra ñeå hieåu noù laø nhö vaäy! Trong tích chuyeän nhaø Thieàn coù caâu chuyeän khi Thaàn Quang gaëp Ngaøi Boà Ñeà Ñaït Ma thì hoûi: “Taâm con baát an, xin Hoøa thöôïng an taâm cho con!”. Boà Ñeà Ñaït Ma noùi: “Nhaø ngöôi ñöa taâm cho ta an”. Trong khi Ngaøi Thaàn Quang quay trôû vaøo trong ñeå tìm taâm, nhöng khoâng thaáy taâm, môùi traû lôøi:“Con tìm taâm khoâng coù”.  Boà Ñeà Ñaït Ma noùi: “Ta ñaõ an taâm cho nhaø ngöôi roài”.

Quí vò neân thaáy khi nghe phaùp aâm thanh, chuùng ta quay trôû vaøo xem coù taâm khoâng? Coù Phaät khoâng? Xem coù töôùng khoâng? Neáu quay trôû veà maø thaáy trong taâm vaéng laëng thanh tònh, choã naøy môùi traû lôøi laø “Con tìm taâm con khoâng coù”. Tìm taâm khoâng coù, vì noù vaéng laëng thanh tònh (laø Nieát baøn, Chaân taâm hoaëc Caên baûn trí). Nhöng laáy caùi gì ñeå bieát taâm khoâng coù? Coù phaûi laáy caùi bieát thanh tònh voâ töôùng ñeå bieát khoâng coù taâm khoâng (ñoù laø Dieäu taâm, Sai bieät trí)?!

Neáu chuùng ta thaät tu, quay trôû laïi nhìn vaøo, goïi laø hoài quang phaûn chieáu, coù phaûi choã naøy laø Dieäu taâm khoâng? Maø khi ñaõ tìm taâm khoâng coù thì coù phaûi laø taâm thanh tònh khoâng?! Taâm ñaõ thanh tònh thì chính laø Caên baûn trí. Taâm thanh tònh laø Caên baûn trí roài, thì choã naøy coù phaûi laø Sai bieät trí khoâng? Sai bieät thì thaáy coù vaø khoâng! Neáu khoâng quay trôû vaøo trong thì chuùng ta thaáy lao xao, thaáy caùi naøy caùi kia, choã ñoù laø voïng taâm, laø voïng thöùc, laø caên duyeân traàn. Trong Kinh Hoa Nghieâm noùi phaûi laáy taâm laøm caên baûn ñeå tu, maø taâm ñaây laø taâm thanh tònh, vaø voán dó taâm ñaõ laø thanh tònh, chaúng coù phöông sôû hình daùng thaáu trieät. Vaäy taïi sao noùi laø Duy taâm taïo? Vì do coù Dieäu taâm. Dieäu taâm laø dieäu duïng. Neáu quí vò öùng duïng thanh tònh ñöôïc cuõng nhö Ngaøi Thaàn Quang thaáy Chaân taâm, caùi thaáy ñoù laø Dieäu taâm thì Ngaøi Boà Ñeà Ñaït Ma aán chöùng lieàn: “Ta ñaõ an taâm cho nhaø ngöôi roài”. YÙ ôû ñaây muoán noùi choã ñoù laø Chaân taâm, laø Phaät taùnh Chaân nhö cuûa ta. Thaàn Quang sau khi tìm ñöôïc taâm, ñöôïc Toå trao y baùt Ngaøi môùi noùi caâu keä:

Ba phen tìm taâm taâm chaúng coù,

Doác loøng tìm voïng, voïng hoaøn khoâng

Taâm khoâng coù töôùng, laø taâm thanh tònh, chæ coù voïng taâm môùi coù töôùng. Quí vò coøn thaáy taâm laêng xaêng, lo nghó, phaân bieät, ñaây kia thì laø voïng töôûng. Neáu hieåu thaáu ñaùo choã naøy thì seõ thaáy ñöôïc taâm chính mình. Töø bao kieáp soáng luaân hoài, ta queân maát nhìn laïi baûn taâm. Neáu quay caùi bieát vaøo trong thì aâm thanh toâi noùi quí vò coù nghe khoâng? Vaãn nghe! Nhó caên quí vò khoâng duyeân theo thanh traàn, choã ñoù laø taùnh nghe. Vì mình nghe nhöng khoâng nghe baèng danh töôùng, maø nghe baèng töï taùnh neân choã ñoù laø taùnh nghe.

Nhaân trình baøy Kinh Hoa Nghieâm, chuùng ta nhaän thaáy raèng cuoäc ñôøi cuûa Thích Ca Maâu Ni noùi phaùp khoâng ngoaøi yù nghóa: Khai, thò, ngoä, nhaäp Phaät trikieán cho taát caû chuùng sanh. Khailaø môû baøy, thòlaø chæ roõ, ngoä laø nhaän ñöôïc hay bieát roõ, nhaäplaø chöùng nhaäp (phaàn khai thò laø cuûa Phaät, coøn Ngoä nhaäp laø nhieäm vuï cuûa chuùng ta). Tri Kieán Phaät, Phaät laø giaùc hay thanh tònh, tri kieánlaø thaáy bieát, thaáy bieát baèng thanh tònh. Ngaøy nay Phaät ñaõ nhaäp dieät roài, mình nöông theo Kinh ñieån cuûa Phaät ñeå mình hieåu ñöôïc vaø nhaän ñöôïc Chaân taâm thanh tònh cuûa chính mình. Luùc ñoù khi nghe phaùt aâm, ngay nôi aâm thanh ñoù quay trôû vaøo taâm cuûa chính mình, coi taâm mình coù hình daùng gì khoâng? Trong ñoù coù Phaät khoâng? Trong ñoù coù Toå khoâng? Trong ñoù coù Phaùp khoâng? Neáu khoâng coù, taâm voán vaéng laëng, thì laáy taâm ñoù laøm nhaân ñòa tu haønh. Ngay choã ñoù mình bieát coù taâm thanh tònh chính mình, vaø öùng duïng ra ñöôïc thì ñoù Dieäu taâm. Choã ñoù laø dieäu trí maø cuõng laø dieäu ñöùc coâng ñöùc voâ löôïng.

Vieân tu luïc ñoä, toång nhieáp vaïn haïnh, laø phaùp giôùi cuûa Boà Taùt. Chaáp vaøo nhaân duyeân chöùng lyù Thieàn khoâng, laø Phaùp giôùi cuûa Duyeân Giaùc. Töù ñeá coâng thaønh, chöùng Tieåu Nieát Baøn laø Phaùp giôùi cuûa Thanh Vaên. Nhaát thöøa laø chæ cho giaùo phaùp Ñaïi thöøa chæ roõ Boån taâm chính mình. Linh ñoäng laø söû duïng ñöôïc taâm, vaïn ñöùc trang nghieâm töùc khi öùng duïng ñöôïc taâm, muoân coâng ñöùc cuûa taâm ñeàu troøn ñuû trang nghieâm Phaùp thaân.

Thích tu phaùp giôùi thieän, laø Phaùp giôùi cuûa coõi trôøi. AÙi nhieãm chaúng ngöøng, cuõng laøm thieän duyeân laø Phaùp giôùi cuûa coõi ngöôøi. Chaáp taâm hieáu thaéng, noåi saân ñaáu tranh laø phaùp giôùi cuûa A tu la. AÙi kieán laøm goác, buûn xæn laøm nghieäp laø Phaùp giôùi cuûa Ngaï quæ. Tham duïc chaúng thoâi, luoân luoân si töôûng laø Phaùp giôùi cuûa Suùc sanh. Taïo möôøi aùc nghieäp, saùu caên thoï baùo, laø Phaùp giôùi cuûa Ñòa nguïc.

Phaät, Boà Taùt, Duyeân Giaùc, Thanh Vaên, Trôøi, Ngöôøi, A Tu La, Ñòa Nguïc, Ngaï Quyû, Suùc Sanh do ai taïo? Do taâm taïo. Neáu moãi ngaøy ta quay taâm kieåm soaùt laïi xem taâm mình ôû caûnh giôùi naøo, coù tham lam khoâng, coù si meâ khoâng, coù ích kyû khoâng… Thì chuùng ta seõ thaáy roõ mình ôû Phaùp giôùi naøo. Tinh thaàn Kinh Hoa Nghieâm ñöa möôøi Phaùp giôùi ra ñeàu do taâm hieän. Neáu ñôøi soáng haèng ngaøy trong ñôøi, duøng taâm haèng thanh tònh, öùng duïng taát caû maø khoâng coù phieàn naõo, laøm cho moïi ngöôøi coù Phaùp giaûi thoaùt, ñaây laø trí cuûa Phaät. Laøm coâng haïnh vì moïi ngöôøi, nhaãn nhuïc vì moïi ngöôøi, sieâng naêng vì moïi ngöôøi, choã ñoù laø caûnh giôùi cuûa Boà Taùt. Mình thuùc lieãm thaân taâm thöôøng vaéng veû, choã ñoù laø caûnh giôùi cuûa Duyeân Giaùc. Mình thaáy Khoå nhaân vaø taäp nghieäp, lo laéng tu taäp phaùp thoaùt khoå, thaân chöùng Nieát baøn laø caûnh cuûa Thanh Vaên. Ñi boá thí cuùng döôøng, thaáy ngöôøi ngheøo khoå giuùp ñôõ hoï laø caûnh giôùi cuûa Trôøi. Neáu coøn nhaân thöông, gheùt, öa thích, aùi nhieãm laø caûnh giôùi cuûa coõi ngöôøi. Neáu taâm buoàn phieàn, saân haän daãy ñaày, hay gaây goå, ñaáu tranh, laø caûnh giôùi cuûa A tu la. Soáng chung vôùi nhau maø ích kyû, khoâng chung lo cho nhau, löôøi bieáng, choã ñoù laø caûnh giôùi cuûa Ngaï quæ. Töø caùc caûnh giôùi maø taïo cho mình tham saân si, hyû noä aùi oá thì rôi vaøo caûnh giôùi Ñòa nguïc. Taát caû caùi ñoù coù phaûi do Danh Lôïi, Taøi, Saéc, Aên, Nguû chi phoái khoâng ? Neáu chuùng ta khoâng kheùo thì bò naêm moùn naøy chi phoái. Neáu chuùng ta ngoài Thieàn maø hoân traàm hoaøi thì ñaây laø caûnh giôùi cuûa si meâ, nhieáp veà Ngaï quyû. Duø caïo ñaàu maëc aùo tu Phaät maø voâ minh ngaøy caøng nhieàu thì taïo nghieäp caøng lôùn, roài mình boû tu ra ñôøi thì nghieäp baùo ñeán, bôûi do mình khoâng noã löïc tinh taán gaây neân. Taát caû ñeàu do taâm chöù khoâng ai ñem ñeán cho ta.

Voâ bieân theá giôùi y theo taâm naøy maø kieán taïo. Maët traêng maët trôøi y theo taâm naøy maø vaän haønh. Söï meâ cuûa taát caû chuùng sanh laø meâ taâm naøy. Söï ngoä cuûa Hieàn thaùnh Tam thöøa laø ngoä taâm naøy. Ñaïi taïng giaùo ñieån do Phaät noùi, chö Toå ñöùc hieån baøy xieån döông khoâng ngoaøi chæ roõ daãn daét taâm naøy. Söï khai thò cuûa Lòch Ñaïi Toå sö laø khai thò taâm naøy. Lieãu ngoä, lieãu chöùng thì möôøi Phaùp giôùi cuõng theo söï lieãu chöùng taâm naøy maø coù. Theá neân, thaäp aùc ñaõ döùt, luïc caên thoï baùo chaúng sanh, thì taâm ñòa nguïc ñöôïc lieãu. Tham duïc ñaõ heát, si töôûng chaúng sanh, thì taâm suùc sanh ñöôïc lieãu. AÙi kieán ñaõ döùt, buûn xæn chaúng sanh, thì taâm Ngaï quyû ñöôïc lieãu. Hieáu thaéng ñaõ heát, tranh ñaáu chaúng sanh, thì taâm A tu la ñöôïc lieãu. Boû nhaân höõu laäu, tu nghieäp voâ laäu thì taâm coõi trôøi ñöôïc lieãu. Chaúng chaáp Töù Ñeá, chaúng giöõ Chaân khoâng, thì taâm Thanh Vaên ñöôïc lieãu. Chaúng chaáp nhaân duyeân, hoài taâm höôùng ñaïi bi thì taâm Duyeân Giaùc ñöôïc lieãu. Luïc ñoä coâng thaønh, ñoán sieâu caùc vò thì taâm Boà Taùt ñöôïc lieãu. Boà Ñeà vieân maõn, quy y voâ sôû ñaéc thì taâm Phaät hieän tieàn. Ñaây laø töøng lôùp taâm mình thaân chöùng. Trong töøng giôø, töøng khaéc haõy kieåm xem taâm mình ôû caûnh giôùi naøo? Baét ñaàu tu ôû caûnh giôùi naøo thì phaûi töï roõ bieát.

Vaäy laøm sao taâm ñöôïc lieãu?

Ngaøi Dieäu Thoï noùi:

Töø taùn taâm ñeán ña taâm,

Töø ña taâm ñeán thieåu taâm,

Töø thieåu taâm ñeán nhaát taâm,

Töø nhaát taâm ñeán voâ taâm,

Töø voâ taâm ñeán lieãu taâm.

Taùn taâm töùc voïng taâm taùn loaïn, nghó lung tung. Ñeán ña taâm coøn nghó lung tung nhöng heát taùn loaïn. Töø ña taâm ñeán thieåu taâm töùc tu haønh taâm chuyeån töø ñoäng nhieàu ñeán ñoäng ít, bieát roõ taâm mình. Töø thieåu taâm ñeán nhaát taâm töùc khoâng coøn loaïn ñoäng maø trôû veà moät taâm, tinh thaàn chuyeân nhaát. Nhaát taâm ñeán voâ taâm, töùc khoâng coøn nieäm khôûi vaéng laëng thöôøng haèng. Lieãu töùc roõ suoát taùnh töôùng cuûa taâm xöa nay theá naøo, thaáy bieát roõ raøng khoâng sai. Khi mình ngoài nghe Phaùp, ngoài Thieàn hay nieäm chuù coù nieäm khaùc xen vaøo thì mình bieát roõ ñaây laø ña taâm, loaïn taâm. Laøm sao mình gom noù trôû veà moät moái chæ coøn baøi chuù thoâi thì choã ñoù laø nhaát taâm. Khi mình trì ñeán luùc vaøo ñònh ñöôïc roài thì maát taâm. Maát taâm roài thì quaùn chieáu noù thaáy taâm vaéng laëng thanh tònh laø lieãu taâm, bieát ñöôïc taâm hay kieán taùnh.

Luùc ñaàu taâm taùn loaïn nhöng nhôø moät baøi chuù, moät caâu nieäm Phaät, taäp trung quaùn soå töùc thì coøn ít taâm. Khi chæ coøn baøi chuù hay hôi thôû, choã ñoù coøn moät taâm. Khi taâm vaéng laëng thanh tònh laø maát taâm. Neáu ngoài hoân traàm taùn loaïn, guïc leân guïc xuoáng bò taâm taùn loaïn laø hoân traàm khoâng nhaän ñöôïc chaân. Ngoài maát Chaân taâm, meâ môø voïng töôûng, khoâng coù lôïi ích. Ngöôøi coâng phu tu haønh phaûi bieát roõ choã naøy. Neáu ñang ngoài nieäm moät baøi chuù aâm thanh trong treûo coù noäi löïc, töï nhieân moät hoài noù maát noäi löïc ñoù, thì bieát raèng ñaõ loaïn taâm. Loaïn taâm tu chaân ngoân thì baøi chuù cuõng ñoäng luoân, khoâng coù ích lôïi gì heát.

Baøi keä thöù hai:

Nhöôïc nhôn duïc thöùc Phaät caûnh giôùi,

Ñöông tònh kyø yù nhö hö khoâng,

Vieãn ly phieàn naõo caäp chö thuù,

Linh taâm sôû höôùng giai voâ ngaïi

Dòch nghóa:

Neáu ngöôøi muoán bieát caûnh giôùi Phaät,

YÙ caên thanh tònh tôï hö khoâng,

Xa lìa voïng töôûng vaø chaáp thuû,

Khieán taâm khaép nôi ñeàu voâ ngaïi.

Neáu chuùng ta muoán bieát caûnh giôùi chö Phaät, thì yù caên hay caùi bieát phaûi thanh tònh, xa lìa voïng töôûng vaø chaáp tröôùc. Neáu laøm ñöôïc nhö vaäy thì vieäc laøm voâ ngaïi. Voïng töôûng laø ngoài laëng yeân moät mình, laïi khôûi nieäm nghó vieäc naøy nghó vieäc noï, roài sinh chaáp tröôùc. Caûnh giôùi cuûa Phaät laø gì? Khoâng chaáp khoâng vaø khoâng chaáp höõu maø thay phieân dieãn baøy, theo tinh thaàn Kinh Laêng Giaø laø PHI, töùc chaúng phaûi coù vaø chaúng phaûi khoâng, laø Chaân khoâng maø Dieäu höõu. Khoâng laø thanh tònh, Höõu laø dieäu duïng, hieån baøy ra Lyù Söï voâ ngaïi, moät töùc laø nhieàu, nhieàu töùc laø moät, lôùn vaøo nhoû, nhoû vaøo lôùn, laø caûnh giôùi Phaät vaäy.

Do ñoù ñöôïc bieát moät haït buïi, moät gioït nöôùc, cho ñeán vi traàn soá Phaät saùt Hoa Taïng haûi ñeàu laø caûnh giôùi Phaät caû. Nhöng chuùng ta tay chæ maét nhìn, treân laø trôøi, döôùi laø ñaát, tònh maø truï goïi laø nuùi, ñoäng maø chaûy goïi laø soâng, höõu tình laø ngöôøi, voâ tình laø vaät. Caûnh giôùi Phaät ngay tröôùc maét maø laïi chaúng thaáy. Thaät laø ñaùng buoàn cho chuùng ta. Maét thaáy vaät phaân bieät thì ñoù laø caûnh theá gian, caûnh giôùi Phaät aån. Maét nhìn saéc, caùi bieát xoay veà taâm thì ñoù laø caûnh giôùi Phaät.

Kinh Laêng Giaø noùi: “Ñaïo lôùn ôû ngay tröôùc maét”. Noù raát laø deã daøng, thaáy caûnh chaúng sinh taâm phaân bieät chaáp tröôùc, ngay nôi ñoù laø caûnh giôùi chö Phaät. Khi nhìn baèng Chaân taâm, chieáu ra ngoaøi, choã ñoù vaéng laëng thanh tònh, thaáy bieát thanh tònh, laø Phaät tri kieán, töùc caûnh giôùi chö Phaät. Phaät quaù khöù, Phaät hieän taïi, Phaät töông lai ñeàu noùi caûnh giôùi naøy heát. Khi chieáu nhö vaäy thì bieát heát taát caû moïi söï vaät ñeàu laø caûnh giôùi Phaät. Coøn mình khoâng quay trôû veà ñöôïc Chaân taâm, maø thaáy ra nghe ra höôùng ngoaïi, thì choã naøy laø Sai bieät thöùc neân caûnh giôùi ñoù laø cuûa phaøm phu.

Chæ vì chuùng ta chöa thanh tònh nôi yù caên neân coù ñuû thöù voïng töôûng, cuõng töùc laø coù phaân bieät. Ñaõ coù phaân bieät thì coù suy nghó, maø coù phaân bieät suy nghó thì khoå ñau, coù khoå ñau thì maát haïnh phuùc.

Khi khôûi phaân bieät thì keït trong danh töôùng, thaáy trôøi laø trôøi, ñaát laø ñaát, chöù khoâng bieát gì caû. Khoâng hieåu ñöôïc laø vì khoâng coù trí tueä do duøng thöùc phaân bieät.

Theá maø laïi ôû nôi danh töôùng, khôûi ra ñuû thöù chaáp tröôùc, nhö chaáp nuùi soâng, ngöôøi vaät. Roài laïi ôû nôi chaáp tröôùc sinh ra ñuû thöù chöôùng ngaïi, cuõng nhö bò chöôùng ngaïi bôûi saéc thanh höông vò xuùc phaùp. Hoaëc giaû bò nuùi soâng, ngöôøi vaät, sum la vaïn töôïng chöôùng ngaïi. Vì ôû khaép nôi ñeàu bò chöôùng ngaïi neân muoán thaáy caûnh giôùi Phaät laïi caøng khoù hôn. Nhö baây giôø ñang nhaäp thaát tu trì chuù Ñaïi bi ñöôïc 108 bieán, neáu mình chaáp laø trì ñöôïc nhö naøy nhö kia, ñöôïc caùi kia ñöôïc caùi noï thì ñoù laø duyeân theo aâm thanh sinh baûn ngaõ. Phaùp moân thì voâ löôïng, trí tueä thì thaäm thaâm, vi dieäu, nhöng caøng tu thì mình caøng voäi chaáp vaøo choã tu cuûa mình nhö: ‘toâi nhaäp thaát boán möôi chín ngaøy, moät traêm linh taùm ngaøy, ba naêm, naêm naêm…’ neân bò keït.

 Vì nhaäp thaát ñoù cuõng chæ laø phöông tieän laøm cho thanh tònh ñeå thaáy taâm. Neáu chaáp phöông tieän thì maát taâm. Khôûi chaáp laø töôùng. Taâm laø voâ töôùng neân phaân bieät thì lieàn maát, ñi vaøo sai laïc, khoâng ñuùng vôùi ñöôøng loái Phaät daïy laø phaûi nöông trong Chaân taâm thanh tònh chính mình.

Duø vaäy, muoán thaáy caûnh giôùi Phaät thì chæ caàn ñem caùc thöù voïng töôûng chaáp tröôùc chöôùng ngaïi aáy trôû veà töï taùnh, khieán yù caên thanh tònh nhö hö khoâng. Khoâng coøn chaáp ngaõ vaø chaáp phaùp thì trí tueä hieän tieàn, chieáu soi khaép theá gian. Baáy giôø, theá gian laø caûnh giôùi cuûa chö Phaät, nuùi soâng, ngöôøi, haït nöôùc, vi traàn cho ñeán vi traàn soá Phaät saùt theá giôùi… khoâng nôi naøo chaúng phaûi laø caûnh giôùi Phaät caû. Caûnh giôùi cuûa Phaät laø caûnh giôùi thanh tònh. Neáu yù caên chuùng ta thanh tònh thì ñoù laø caûnh chö Phaät.

Taïi sao yù caên laø caûnh giôùi chö Phaät? Trong thaân chuùng ta coù saùu caên. Khi maét nhìn thaáy, yù khôûi phaân bieät. Phaân bieät xong roài daãn ñeán suy nghó (Maït na), sau ñoù ñöa veà Taøng thöùc (A laïi da) chöùa laïi. Khi nhaõn caên khoâng thaáy töôùng vaät, maø laïi chæ thaáy baèng suy nghó töø A laïi da hieän leân, nôi ñaây Thöùc thöù baûy suy nghó ñöa leân yù thöùc (thöùc thöù saùu – Maït na), tieáp ñoù YÙ thöùc sai söû naêm thöùc cuûa caùc caên chaáp roài sinh phaùp. Taâm ñoù chính laø voïng taâm. Khi yù caên thanh tònh khoâng khôûi nieäm phaân bieät thì khoâng coù suy nghó, maø bieát taát caû roài duyeân khôûi muoân phaùp, nhöng ôû trong taùnh khoâng, neân haèng thanh tònh maø sanh trí tueä, Khoâng coù suy nghó thì khoâng coù chöùa nhoùm. Choã naøy laø thanh tònh, ñoù laø Chaân taâm. Neân noùi: “YÙ caên thanh tònh laø caûnh giôùi cuûa chö Phaät”. Choã naøy Kinh Laêng Giaø cho laø YÙ Sanh Thaân.

Neáu yù caên thanh tònh thì thaáy bieát khoâng coù phaân bieät. Khoâng phaân bieät phaûi traùi, coù khoâng, thì khoâng coù chöùa nhoùm. Khoâng coøn phaân bieät suy nghó thì ñoù laø Nhö Lai taøng taâm.

Caûnh giôùi nhö theá phi höõu phi khoâng, phi nhaát phi ña, phi lyù phi söï, phi tieåu phi ñaïi, phi meâ ngoä phi tu chöùng, goïi laø caûnh giôùi cuûa chö Phaät. Khi mình trôû veà choã naøy thì roõ bieát phi laø chaúng phaûi coù khoâng, nhieàu ít v.v… Choã ñoù laø Nhö Nhö thì chuùng ta goïi laø caûnh giôùi Phaät cuõng ñöôïc, khoâng goïi laø caûnh giôùi Phaät cuõng ñöôïc. Vi dieäu nhö theá baát khaû thuyeát. Vieân dung nhö theá khoâng theå nghó baøn. Töï taïi voâ ngaïi nhö theá laø khoâng theå nghó baøn. Chöùng ngoä giaûi thoaùt nhö vaäy baát khaû thuyeát. Coâng ñöùc lôïi ích nhö theá baát khaû thuyeát. AÁy goïi laø caûnh giôùi khoâng theå nghó baøn cuûa chö Phaät.

Neáu chöa ñeán caûnh giôùi chö Phaät thì phaûi bieát: Neáu muoán bieát caûnh giôùi chö Phaät laø treân ñaàu laø moïc theâm ñaàu, voïng töôûng laïi sinh voïng töôûng, yù caên thanh tònh Nhö Nhö khoâng heà oâ nhieãm, xa lìa voïng töôûng, khieán taâm khaép nôi voâ ngaïi thì tröôùc maét laø nuùi xanh. Khi taâm thanh tònh thì truøm khaép Phaùp giôùi dieäu duïng khaép nôi. Choã naøo cuõng laø Chaân taâm.

Xöa kia, Ñöùc Theá Toân khi môùi thaønh Chaùnh giaùc döôùi coäi Boà Ñeà, Ngaøi than raèng: “Laï thay! Nay ta thaáy khaép taát caû chuùng sanh ñeàu coù ñaày ñuû ñöùc töôùng trí tueä cuûa Nhö Lai, chæ vì voïng töôûng chaáp tröôùc maø chaúng chöùng ñaéc”. Vaäy Phaät ñaõ ñem heát sôû chöùng toû baøy roài. Chuùng ta ñaàu ñoäi hö khoâng, chaân ñaïp ñaát maø khoâng thaønh Chaùnh giaùc laø taïi sao? Vì voïng töôûng chaáp tröôùc chöa döùt, ñaïi taâm Boà Ñeà chöa phaùt.

Vaäy voïng töôûng laø theá naøo? Nghe xong moät caâu Kinh, naêm ba ngöôøi tuï hoïp laïi suy nghó phaân bieät noùi lung tung, noùi roài laïi chaáp ñuùng, sai, phaûi, quaáy, thöông, gheùt. Choã ñoù laø voïng töôûng. Toái ngaøy cöù chaïy theo voïng traàn nhö vaäy laøm sao ñöôïc giaûi thoaùt? Khi ngoài moät mình nhôù laïi thì Taøng thöùc daáy khôûi, töï suy luaän roài chaáp tröôùc, noùi raèng ñoù laø caùi bieát cuûa toâi, cuûa ta, cuûa mình laø ñuùng. Cöù oâm caùi chaáp ñoù sinh voâ minh ñau khoå, ñoù laø beänh ta ñang vaáp phaûi.

Meâ thì Boà Ñeà laø voïng töôûng,

Ngoä thì voïng töôûng laø Boà Ñeà.

Meâ laø do chaáp tröôùc voïng töôûng cuûa chuùng ta. Ta laøm vieäc vaø cho raèng ñoù laø Phaät söï thì cuõng laø voïng töôûng. Khi ngoä thì moïi vieäc laøm haèng ngaøy cuõng laø Phaät phaùp. Coøn khi meâ duø tu haønh thieàn ñònh cuõng laø voïng töôûng.

Muoán thaønh Chaùnh giaùc caàn phaûi phaùt taâm Boà Ñeà. Neân Kinh noùi: “Taâm Boà Ñeà cuõng nhö chuûng töû vì hay sanh taát caû Phaät phaùp”, cuõng nhö ñaïi ñòa vì hay trì taát caû theá gian, nhö nöôùc trong saïch vì hay röûa taát caû caùu baån phieàn naõo. Cuõng nhö gioù lôùn vì thoåi khaép theá gian voâ ngaïi, cuõng nhö xe lôùn vì hay chuyeân chôû chö Boà Taùt, cuõng nhö ñaïi ñaïo vì hay khieán chuùng sanh vaøo thaønh Ñaïi trí, cuõng nhö vöôøn hoa vì cho chuùng sanh vaøo ñoù du hoùa thoï Phaùp laïc. Gioáng nhö haït chaâu nhö yù, vì hay caáp cho taát caû ngöôøi ngheøo khoå ñöôïc no aám. Neáu ñaõ phaùt taâm Boà Ñeà ñöông nhieân phaûi tu haïnh Boà Taùt. Haïnh Boà Taùt neáu chaúng tu thì taâm Boà Ñeà thaønh voïng phaùt.

Taâm Boà Ñeà laø töø bi, nhaãn nhuïc, hy sinh. Hy sinh tröø ñöôïc taâm chaáp ngaõ. Nhaãn nhuïc tröø ñöôïc taâm chaáp phaùp. Neáu chuùng ta haønh ñöôïc sieâng naêng, tinh taán thì phaù ñöôïc taâm si meâ. Ba taâm naøy coäng laïi laø taâm Boà Ñeà.

Kinh Hoa Nghieâm chæ cho taát caû chuùng sanh thaáy con ñöôøng tieán ñeán giaûi thoaùt vaø an laïc haïnh phuùc. Con ñöôøng naøy chö Phaät ñaõ thaønh töïu. Ñöùc Thích Ca Maâu Ni cuõng ñaõ ñi qua con ñöôøng naøy vaø ñaõ thaønh töïu giaùc ngoä. Kinh naøy trình baøy yeáu lyù Vaïn phaùp duy taâm taïo vaø Nhaát chaân Phaùp giôùi.

Nhaát Chaân Phaùp giôùi bao goàm voâ bieân theá giôùi. Möôøi thöù huyeàn moân toång nhieáp voâ löôïng phaùp moân, töùc söï töùc lyù, töùc taùnh töùc töôùng, töùc tuïc töùc chaân, töùc nhaân töùc quaû, töùc naêng töùc sôû, töùc thaùnh töùc phaøm, töùc ña töùc nhaát, töùc chaùnh baùo töùc y baùo. Nhö löôùi baùu cuûa Ñeá Thích, truøng truøng hieån hieän. Chaúng phaûi thaàn thoâng laøm thaønh, voán laø phaùp taùnh nhö theá. Keû meâ gaëp ñaâu ñeàu chöôùng ngaïi, keû ngoä ngay ñoù toaøn hieån baøy. AÁy laø lôøi vaên vieân ñoán, xöùng vôùi töï taùnh cuûa Hoa Nghieâm goàm coù thaát xöù cöûu hoäi.

Trong Kinh noùi: “Hoa taïng theá giôùi, sôû höõu nhaát traàn, nhaát nhaát traàn trung hieän Phaùp giôùi”. Buïi traàn ñaày theá giôùi Hoa Taïng, trong moãi haït buïi hieän phaùp giôùi. Neáu maø thaáy ñöôïc lieàn thaáy thaân Nhö Lai taïng voâ löôïng quang minh coâng ñöùc. Cuøng hö khoâng, khaép Phaùp giôùi, vi traàn soá Phaät saùt Boà Taùt haûi hoäi, vi traàn soá Phaät saùt chö thieän tri thöùc, thieân long baùt boä, vi traàn soá Phaät saùt, baûo traøng, baûo toøa, baûo lieân hoa, baûo anh laïc, baûo voõng, baûo thuï, vaán thì ñaùp, vieân dung haønh boá. Choã naøy laø Tín Giaûi Haønh Chöùng. Di Laëc buùng tay môû cöûa Laàu caùc, Vaên Thuø ñöa tay xoa ñaàu Thieän Taøi  Ñoàng Töû. ÔÛ ñaây, Di Laëc laø thöùc, Vaên Thuø laø trí, Kinh Hoa Nghieâm chæ cho ta tu öùng duïng chuyeån thöùc thaønh trí.

Noùi Kinh Hoa Nghieâm bao goàm taát caû caùc Phaùp, thì tieáng than keâu quæ khoùc, tieáng nöôùc chaûy, gioù thoåi, gaø gaùy, choù suûa… nhöõng aâm thanh oâ ueá aùc tröôïc aáy, höôùng vaøo ñaâu maø phaân bieät? Neáu khoâng choã phaân bieät thì cho tieáng choù suûa, gaø gaùy, nöôùc chaûy goïi laø Kinh Hoa Nghieâm ñöôïc khoâng? Neáu khoâng ñöôïc goïi laø Kinh Hoa Nghieâm thì chaúng theå noùi bao goàm taát caû phaùp vaäy.

Taâm naøy chöa lieãu thì danh töôùng muoân ngaøn sai bieät, taâm naøy ñaõ lieãu thì theå duïng chæ laø moät maø thoâi. Neân noùi:

Tam muoäi lieãu taâm hay nhö theá,

Ngöôøi taâm chöa lieãu chaúng theå tu.

Chaân thieän tri thöùc chaúng lìa töï kyû. Caàu ñaïo nôi töï kyû, chaúng tìm ôû nôi khaùc. Neáu gaëp ñöôïc chaân thieän tri thöùc naøy thì naêm möôi ba vò thieän tri thöùc kia ñeàu laø ngöôøi döng.

Chuùng ta hoïc ñaïo gaëp vò Thieän höõu tri thöùc maø ngöôøi ñoù lieãu ñöôïc Chaân taâm, hieåu ñöôïc taâm thì coù theå ñöôïc caùi bieát chính xaùc nhö vaäy.

Sôù chæ Kinh noùi: “Thieän tri thöùc laø choã sanh nhieàu thieän caên, laø choã sanh ra caùc coâng ñöùc, laø chaúng nhieãm theá phaùp, chaúng thoï aùc baùo, laø chieáu saùng Phaùp giôùi, laø choã sanh töôùng Baùo thaân. Boà Taùt gaëp Thieän tri thöùc ñöôïc taâm chaúng taùn loaïn, ñöôïc phaù nuùi chöôùng ngaïi, ñöôïc vaøo bieån Ñaïi bi cöùu giuùp chuùng sanh, ñöôïc aùnh saùng trí tueä chieáu soi Phaùp giôùi”.

Do thaân caän Thieän höõu tri thöùc ñöôïc duõng maõnh sieâng naêng tu ñaïo, ñöôïc ôû nôi moät haït buïi thuyeát phaùp, maø aâm thanh khaép Phaùp giôùi, ñöôïc nieäm nieäm ñi ñuùng haïnh Boà Taùt, an truï nôi Nhaát thieát trí ñòa. Duø vaäy, muoán gaëp Thieän tri thöùc phaûi coù ñaïi nhaân duyeân. Coù nhaân duyeân thì xa caùch ngaøn daëm cuõng ñöôïc gaëp, khoâng nhaân duyeân thì ñoái dieän maø chaúng thaáy. Kinh Hoa Nghieâm chæ roõ cho ta thaáy vaán ñeà gaëp Thieän höõu tri thöùc, caùc ngaøi seõ giuùp ta thaønh töïu trí ñòa.

Do gaàn keà Thieän höõu tri thöùc maø ta duõng maõnh sieâng naêng tu ñaïo. Vì vò Thieän höõu tri thöùc naøy laø choã nöông töïa, nhaéc nhôû khuyeân ta tu haønh theo chaùnh phaùp. Vì vò Thieän höõu tri thöùc ñaõ laäp coâng haïnh Boà Taùt, do nieäm nieäm khôûi leân ñuùng vôùi taâm nguyeän cuûa caùc Ngaøi neân ñöôïc thaân caän höôùng daãn.

Nöông vaøo yeáu lyù naøy, ngöôøi tu quyeát taâm töï bieán ñoåi gioáng nhö Thieän Taøi Ñoàng Töû trong phaåm Nhaäp Phaùp Giôùi. Do thaân caän Thieän höõu tri thöùc neân coù ñöôøng loái tu taäp roõ raøng chính xaùc. Nhaäp Phaùp giôùi phaøm trôû thaønh Thaùnh, meâ trôû neân ngoä, Thieän Taøi laø taám göông saùng vì ñaïo queân mình ñeå thaønh töïu ñöôïc Caên baûn trí vaø Sai bieät trí, haàu ñem laïi lôïi laïc cho mình vaø moïi ngöôøi treân böôùc ñöôøng haønh Boà Taùt ñaïo. Nhö vaäy, Thieän Taøi Ñoàng Töû ñaõ hoaøn taát trí vieân vaø haïnh cuõng vieân ñeå tieán thaúng ñeán vieân maõn Boà Ñeà Nieát Baøn.

Chuùng ta haõy tìm hieåu böôùc ñöôøng tieán tu cuûa Thieän Taøi Ñoàng Töû “Nhöõng böôùc thaêng traàm Boà Taùt Ñaïo”qua phaåm Nhaäp Phaùp Giôùi.

          I.     Daãn khôûi:

Ñaïo Phaät laø ñaïo cuûa con ngöôøi, laáy con ngöôøi vaø xaõ hoäi laøm neàn taûng caên baûn ñeå xaây döïng cuoäc soáng an laïc baèng hai chaát lieäu töø bi hay tình thöông vaø trí tueä löu xuaát töø taâm  thanh tònh chính mình, treân tinh thaàn ñôøi vaø ñaïo khoâng hai. Ngöôøi phaân ñònh ñöôïc trí thöùc vaø trí tueä, öùng duïng ñöôïc trí giaùc thanh tònh xöa nay saün coù cuûa chính mình vaøo cuoäc soáng vaø ñôøi tu, hoaøn bò nhaân caùch cuûa chính mình, xaây döïng neân moät cuoäc soáng aám no cho chính mình vaø vaøo ñôøi laøm lôïi laïc cho nhaân quaàn xaõ hoäi, nhaèm phaùt huy trí hueä cuûa chính mình, thaønh töïu ñöôïc trí duïng truøm khaép, ñoù laø con ñöôøng Boà Taùt Ñaïo.

Giöõa cuoäc ñôøi tranh ñaáu nhoän nhòp oàn naùo, giöõa cuoäc soáng phoàn hoa ñoâ thò chìm trong vaät chaát nguõ duïc, boãng coù ai ñoù tröïc nhaän ñöôïc cuoäc ñôøi chæ laø moät giaác moäng, vaïn phaùp nhö huyeãn hoaù khoâng thaät. Tieác thay, ñaèng sau caùi giaû ñoù laïi aån taøng Moät Diệu Lyù Chaân Thaät (trí tueä truøm khaép), ít ngöôøi bieát ñöôïc hieåu ñöôïc ñeå haønh ñöôïc. Khi chuùng ta nhận thấu được ñiều này neân an nhieân töï taïi laøm lôïi ích cho moïi ngöôøi, laøm nhöõng vieäc khoù laøm trong aån maät, ñi ngöôïc laïi doøng ñôøi, ñoù laø maät haïnh cuûa Boà Taùt. Ñoù laø moät con ñöôøng gian lao hieåm trôû khoù thöïc haønh maø taát caû Hieàn Thaùnh vaø Toå Sö ñeàu phaûi ñi qua môùi vieân thaønh Phaät ñaïo.

Hình aûnh Ñöùc Thích Ca Maâu Ni, thaân laø thaùi töû coù vôï ñeïp con ngoan, saép keá thöøa vöông vò, boãng lìa boû cha giaø cuøng quaàn thaàn quyeán thuoäc ra ñi tìm aùnh saùng ñaïo maàu, hay Luïc Toå Hueä Naêng khi nghe boán caâu kinh Kim Cang ngoä ñaïo, laïy meï giaø duõng maõnh daán thaân ñeán Huyønh Mai tìm ñaïo, hoaëc moät Thieän Taøi Ñoàng töû sau khi nghe Boà Taùt Vaên Thuø Sö Lôïi khai thò nguoàn taâm ñaõ chaép tay thöa: “Xin thaày höôùng daãn con tu Boà Taùt ñaïo haønh Boà Taùt haïnh”. Ñieàu naøy cho chuùng ta thaáy roõ con ñöôøng Boà Taùt ñaïo khoâng phaân bieät giai caáp, mieãn laø coù taâm duõng maõnh caàu ñaïo hy sinh nhaãn nhuïc sieâng naêng höôùng deán ñaïo Boà Ñeà. Laø nhöõng Söù giaû Nhö Lai, haønh vieäc laøm cuûa Nhö Lai, truï nhaø Phaùp Vöông thì phaûi haønh Boà Taùt ñaïo. Vaäy Boà Taùt ñaïo laø gì ?

      II.     Ñònh Danh:

Boà Taùt laø tieáng goïi taét, vieát ñuû laø Boà Ñeà taùt ñoûa, do phieân aâm töø chöõ BodhiSattva. Bodhi laø tieáng Phaïn coù nghóa laø giaùc ngoä. Sattva laø chuùng sanh. Vaäy Boà Taùt laø chuùng sanh ñaõ giaùc ngoä coù ba ñaëc tính:

1. Ñaõ giaùc ngoä roài nhöng chöa hoaøn toaøn nhö Phaät vaø chöa goät saïch vi teá voâ minh, vaãn coá gaéng tu haønh ñeå vieân thaønh ñaïo quaû, töï giaùc töï ñoä.
2. Ñaõ giaùc ngoä roài nhöng coù nguyeän voïng khai ngoä cho toaøn theå chuùng sanh bò voâ minh aùm aûnh goïi laø giaùc tha vaø ñoä tha.
3. Thöïc hieän lyù töôûng Thöôïng caàu giaùc ngoä, haï hoùa chuùng sanh, laáy ñoù laøm leõ soáng cuûa mình.

Boà Taùt laø chuùng sanh coù tình thöùc giaùc ngoä, roõ ñöôïc töï taùnh khoâng thaät cuûa caùc phaùp, thaáy ñöôïc theá gian nhö huyeãn moäng, thaân maïng mình vaø chuùng sanh nhö aûo hoaù. Theá nhöng, caùc ngaøi thaáy roõ trong caùi khoâng thaät coù caùi chaân thaät vónh cöûu, trong thaân sanh dieät coù aån taøng baûn theå khoâng sanh dieät hay chaân taâm Phaät taùnh thöôøng haèng baát dieät.

Höõu tình naøy sau khi töï mình ngoä ñöôïc ñaïo maàu, roõ bieát baûn taùnh thanh tònh xöa nay ai cuõng saün coù maø khoâng töï bieát, maõi chòu khoå ñau trong huyeãn moäng neân quyeát taâm khai thò dìu daét nhöõng ngöôøi höõu duyeân thöùc tænh nhö mình, neân coù teân laø baäc giaùc ngoä höõu tình, cuõng goïi laø ngöôøi coù ñaïo taâm roäng lôùn, nhö  hö khoâng voâ bieân.

Phaàn ñoâng con ngöôøi ñaém meâ trong traàn duïc khoâng nhaän chaân ñöôïc lyù ñaïo, maõi laøm phaøm phu trong saùu neûo, maëc cho doøng ñôøi cuoán troâi trong nguõ duïc.

Cũng có nhöõng ngöôøi nhaän chaân ñöôïc leõ thaät cuûa cuoäc ñôøi, nhưng phaàn nhieàu loït vaøo nhaøm chaùn cuoäc ñôøi, cho ñôøi laø voâ thöôøng huyeãn moäng, loït vaøo phaùp giôùi Thanh Vaên vaø Duyeân Giaùc.

Ngöôïc laïi, chính ngay trong caûnh moäng cuûa theá gian, baèng trí hueä cuûa mình, Boà Taùt thöôøng haèng tænh giaùc, taïo neân taát caû cuûa caûi vaät chaát ñeå giaùo hoaù chuùng sanh, laøm lôïi ích muoân loaøi, khaùc bieät vôùi haøng Thanh Vaên roõ caûnh vaø töôùng cuûa taâm laø voâ thöôøng sanh dieät, an truï phaùp giôùi Nieát Baøn cuûa mình laøm lôïi ích moïi ngöôøi trong höõu haïn.

Boà Taùt laø nhöõng ngöôøi coù taâm nguyeän töø bi roäng lôùn nhö hö khoâng vaø trí hueä roäng lôùn, coù naêng löïc teá ñoä chuùng sanh trong voâ löôïng.

Ñieåm khaùc bieät giöõa Boà Taùt vaø Thanh Vaên laø Boà Taùt laø höõu tình giaùc ngoä, coù naêng löïc giaùc ngoä khai thò nguoàn taâm, laøm lôïi laïc cho taát caû muoân loaøi, coù theå ban cho chuùng sanh sanh maïng vaø saéc löïc, coù theå laøm taát caû vieäc khoù laøm, höôùng cho chuùng sanh tieán hoaù treân ñöôøng giaûi thoaùt nhôø ñoù trí bieát khaéùp taát caû phaùp vieân thaønh. Coøn Thanh Vaên chæ coù töï giaùc vieân maõn, giaùo hoùa thöùc tænh ngöôøi chöa troïn ñuû, vì chöa nhaän ñöôïc nguoàn taâm hay töï taùnh Baùt nhaõ, chöa coù ñaày ñuû phöông tieän öùng duïng ñöôïc dieäu taâm truøm khaép taát caû phaùp giôùi.

Boà Taùt ñaïo laø con ñöôøng haønh ñaïo maø moät ngöôøi phaùt taâm Boà Ñeà taâm, tu Boà Taùt haïnh phaûi daán thaân tu haønh nhö keä noùi :

Phaùt khôûi ñaïi bi taâm,                       Sieâng caàu voâ thöôïng giaùc

Phaùt ñaïi nguyeän roäng lôùn,               Dieät tröø khoå chuùng sanh

Vì khaép caùc chuùng sanh,               Tu haønh Boà Taùt haïnh

(Kinh Hoa Nghieâm)

Treân theå chaân taâm voâ töôùng vaéng laëng theo tinh thaàn Baùt nhaõ thì chaúng coù ñeán ñi, qua laïi, sanh dieät, dôøi ñoäng bieán ñoåi, khoâng coù khôûi dieät luyeán aùi, ñaém nhieãm nghieäp baùo khôûi dieät thöôøng ñoaïn maø haønh taát caû haïnh lôïi ích vaïn vaät vaø muoân loaøi baèng taâm ñaïi bi. Choã naøy, kinh Laêng giaø goïi laø PHI hay chaúng phaûi coù, chaúng phaûi khoâng.

Nhö ñaõ noùi ôû treân, theo lòch söû, Thaùi töû Taát Ñaït Ña sau saùu naêm tu khoå haïnh, thieàn ñònh boán möôi chín ngaøy taïi coäi Boà Ñeà giaùc ngoä ñöôïc chaân lyù, Ngaøi lieàn ñi vaøo ñôøi trong boán möôi chín naêm ñeå hieän thöïc phaùp tu vaø caùi thaáy bieát cuûa mình ñaõ chöùng ngoä. Neáu ngay sau khi ñöùc Thích Ca Maâu Ni ngoä ñöôïc chaân lyù, Ngaøi nhaäp Nieát Baøn thì ai keâu Ngaøi laø Phaät, ai goïi Ngaøi laø Theá Toân, ai toân xöng Ngaøi laø Nhö Lai?!

Nhaân Ngaøi oâm baùt vaøo ñôøi haønh Boà Taùt ñaïo, ñi vaøo ñôøi giaùo hoùa chuùng sanh trong suoát boán möôi chín naêm, gaëp bieát bao nhieâu caûnh danh, lôïi, tình, thuaän nghòch, khoù khaên, trôû ngaïi, vöôït qua bao gian lao, khoå nhoïc, ñeå hoaøn thaønh  bi nguyeän Boà taùt haïnh maø Ngaøi môùi chöùng ñöôïc Nhaát Thieát Phaùp Khoâng, laø trí tueä Baùt Nhaõ, thaønh töïu giaûi thoaùt giaùc ngoä. Vaäy laø nhöõng ngöôøi con chaân thaät cuûa Phaùp Vöông thì phaûi phaùt taâm Boà Ñeà nguyeän thöïc haønh maät haïnh Boà Taùt nhö ngaøi.

   III.     Phaùt Boà Ñeà Taâm:

Böôùc ñöôøng tu haønh cuûa moät ngöôøi tu Boà Taùt ñaïo tröôùc heát laø hoaøn bò töï lôïi, khi mình hoaøn thieän xong thì phaûi phaùt taâm quaûng ñaïi nhö hö khoâng laøm lôïi ích moïi ngöôøi thieát yeáu ôû phaùt Boà Ñeà taâm. Nhö Ngaøi Thaät Hieàn Ñaïi Sö khaúng ñònh: Ñieåm thieát yeáu vaøo ñaïo, do phaùt taâm laøm goác”. Vì coù laäp nguyeän môùi ñoä ñöôïc chuùng sanh coù phaùt taâm môùi vieân thaønh Phaät ñaïo.

Neáu chuùng ta khoâng phaùt Boà Ñeà taâm laø taâm cuûa haøng Boà Taùt laøm lôïi laïc tha nhaân thì chöa hieåu ñöôïc ñaïo Phaät. Boà Ñeà taâm coù theå toùm löôïc chung trong ba phaùp: Taâm hy sinh, taâm nhaãn nhuïc vaø taâm sieâng naêng.

Boà Ñeà taâm laø trí giaùc hay Chaân taâm töùc trí giaùc quan saùt ñieåm cuoái cuøng cuûa möôøi hai phaàn giaùo cuûa Ñaïi thöøa vaø Phöông Ñaúng hay Phöông Quaûng Boà Ñeà taâm laø Chaân taâm cuûa chuùng ta.

Trong kinh Baát Khaû Tö Nghì, Ngaøi Öu Ñaø Di AÂu Xaù Na, baïch vôùi Ngaøi Boà Taùt Tu Ñaït Ña raèng: “Chö Boà Taùt phaùt Voâ Thöôïng Boà Ñeà Taâm chaúng phaûi vì moät ngöôøi, hai ngöôøi, ba ngöôøi …, traêm ngaøn ngöôøi, muoân öùc ngöôøi, cuõng chaúng phaûi vì voâ löôïng voâ bieân chaúng theå nghó baøn chuùng sanh, cuõng chaúng phaûi vì chuùng sanh trong moät quoác ñoä, cuõng chaúng phaûi vì chuùng sanh nhieàu nhö vi traàn trong soá löôïng chaúng theå nghó baøn quoác ñoä, cuõng chaúng phaûi vì chieâm baùi, cuùng döôøng moät Ñöùc Phaät, cuõng chaúng  phaûi vì voâ löôïng Chö Phaät…

Boà Taùt Ma Ha Taùt nguyeän taän giaùo hoùa heát thaûy chuùng sanh trong khaép 10 phöông, laøm cho chuùng sanh ôû khaép caùc quoác ñoä ñeàu ñöôïc thanh tònh, nguyeän thoï trì heát thaûy Phaät phaùp töø khaép caùc Phaät ñoä, laïi nguyeän phaân bieät heát thaûy caùc Phaät ñoä, nguyeän taän bieát heát thaûy caùc Ñöùc Phaät vaø chuùng ñeä töû, nguyeän phaân bieät heát thaûy caùc taâm nieäm cuûa chuùng sanh, nhaèm ñoaïn saïch caùc phieàn naõo cho hoï, nguyeän taän bieát caên cô cuûa heát thaûy chuùng sanh…”.

Ngöôøi khoâng phaùt Boà Ñeà taâm, haønh Boà Taùt ñaïo lôïi ích vaïn vaät muoân loaøi thì trí giaùc ngoä khoâng vieân maõn.

Ngöôøi phaùt khôûi ñöôïc Boà Ñeà taâm thì ñoù laø naêng löïc trieàn mieân khoâng giaùn ñoaïn, giuùp ngöôøi tu thaønh töïu ñaïo maàu. Coâng ñöùc naøy thuø thaéng hôn phöôùc boá thí cuùng döôøng haønh thieän ngaøn vaïn öùc laàn, nhö lôøi Ngaøi A Ñeà Sa khaúng ñònh:

Coâng ñöùc taâm lôïi tha, neáu chuùng coù saéc töôùng, khaép ñaày  caû hö khoâng, bieán maõn haèng sa giôùi. coù ngöôøi duøng traân baûo, maõn caû haèng sa soá, taát caû Phaät theá giôùi, cuùng döôøng nôi Chö Phaät. 

Nhöng neáu ngöôøi chaép tay, taâm kính ñaïi Boà Ñeà, cuùng ñaây toái thuø thaéng, phöôùc kia chaúng ngaèn meù. Ñaõ phaùt Boà Ñeà taâm phaûi coá gaéng taêng tröôûng noã löïc, ñôøi naøy vaø ñôøi sau, thöôøng nieäm nhôù noã löïc…

Tröôùc caùc baäc y hoå, phaùt ñaïi Boà Ñeà taâm, thænh taát caû chuùng sanh, ñoä kia khoûi sanh töû, taâm toån haïi phaãn noä, keo kieát cuøng ganh gheùt, töø nay ñeán chöùng ñaïo, taâm ñoù maõi chaúng khôûi. Haønh trì caùc phaïm haïnh, ñoaïn taø haïnh tham duïc, meán thích giôùi luaät nghi, tu hoïc theo Chö Phaät (Boà Ñeà Ñaïo Ñaêng Luaän).

Toùm laïi, phaùt Boà Ñeà taâm laø caên baûn cuûa ngöôøi tu haønh ñaïo Boà Taùt nhaân phaùt taâm coù naêng löïc vieân thaønh ñaïo quaû Boà Ñeà coù phaùt ñöôïc ñònh höôùng roõ raøng thì môùi thaønh töïu ñöôïc ñaïo Boà Ñeà.

Ñoái vôùi haøng Phaät hoïc Ñaïi thöøa, Boà Ñeà taâm laø huyeát maïch, laø goác, laø trung taâm phaùt sinh ra heát thaûy moïi haïnh laønh, moïi coâng ñöùc vaø taát caû trí tueä. Phaùt taâm Boà Ñeà laø röûa saïch moïi caùu baån cuûa söï tham duïc, söï giaän döõ vaø si meâ chaáp ngaõ. Boà Ñeà taâm nhö doøng suoái thieâng goät röûa saïch heát nhöõng gì khoâng saïch seõ. Boà Ñeà taâm sinh thaønh vaø döôõng duïc haèng haø sa soá Boà Taùt, laø meï cuûa Töù Voâ Löôïng Taâm, laø thuoác chöõa heát taát caû moïi phieàn naõo, laø aùnh saùng queùt saïch heát boùng toái cuûa taø nghieäp vaø aùc phaùp.

Boà Ñeà taâm nhö göông trong saùng vaø noù hieän taát caû hình aûnh cuûa Chaân lyù, laø con ñöôøng daãn ñeán keát quaû “Nhaát Thieát Chuûng Trí”. Boà Ñeà taâm laø ngoïc nhö yù vì noù thoaû maõn taát caû loøng mong muoán cuûa chuùng sanh.

Noùi moät caùch giaûn dò, phaùt Boà Ñeà taâm laø duøng haïnh nguyeän ñeå laøm cho chuûng töû Phaät trong moãi con ngöôøi chuùng ta ñöôïc naûy maàm, ñaâm choài, taêng tröôûng thaønh caây Boà Ñeà lôùn roài ra hoa, keát traùi, laøm lôïi ích cho taát caû chuùng sanh. Chuûng töû Phaät naøy ai ai cuõng coù, nhöng neáu khoâng ñöôïc phaùt hieän vaø chaêm soùc thì maõi maõi chaúng bao giôø cho caây xanh, traùi ngoït. Phaùt Boà Ñeà taâm khoâng phaûi chæ do tình côø maø ñaït ñöôïc, traùi laïi caàn phaûi coù söï chuaån bò laâu daøi vaø söï gia coâng trong nhieàu ñôøi, nhieàu kieáp môùi thaønh töïu. Haønh giaû chuùng ta neân hieåu raèng: Khi haït gioáng Boà Ñeà ñaõ gieo xuoáng ñaát, haït gioáng aáy phaûi ñöôïc chaêm soùc caån thaän thì môùi lôùn leân vaø cho hoa keát traùi ñöôïc. Haït gioáng Boà Ñeà cuûa Thieän Taøi ñaõ ñöôïc naêm möôi ba vò Thieän tri thöùc gìn giöõ, vun troàng, töôùi nöôùc heát söùc taän tình neân môùi trôû thaønh caây Boà Ñeà coù taùn cao caû, raâm maùt laøm nôi nghæ ngôi an laønh cho chuùng sanh. Bôûi theá, khi haønh giaû vöøa phaùt taâm Boà Ñeà, lieàn thôøi phaûi caàu caùc vò Thieän tri thöùc, vaø khi hoäi ñuû nhaân duyeân thì môùi coù theå vieân thaønh ñaïo Boà Taùt.

Phaøm phu thöôøng ñeå Boà Ñeà taâm cuûa mình caèn coãi nhö caây khoâ, nhöng moät khi nhaân duyeân ñöa ñeán, thì hoa loøng töï nhieân böøng nôû. Khi aáy noäi duyeân vaø ngoaïi duyeân hoäi tuï, neân giaùc taùnh nôû hoa töôi ñeïp, gioù laønh thôm ngaùt khaép muoân phöông. ÔÛ ñaây khuyeân ngöôøi ñôøi caàn phaûi bieát caùch tu taâm, phaùt Boà Ñeà taâm laø noäi duyeân, nhöng laïi phaûi coù ngoaïi duyeân (Thieän tri thöùc laø chính yeáu) hoä trì. Khi caû hai chung hieäp laïi, taát nhieân haønh giaû seõ ñaéc chöùng quaû vò Voâ Thöôïng Boà Ñeà.

Theá neân, ngöôøi haønh giaû tu ñuùng phaùp, phaûi bieát choïn cho mình con ñöôøng Boà Taùt ñaïo, laø ngöôøi bieát phaùt taâm Voâ Thöôïng Boà Ñeà vaø daùm ñem thaân maïng cuûa mình trong voâ löôïng kieáp ñeå phuïng söï chaùnh phaùp, phuïc vuï tha nhaân maø loøng khoâng chuùt mong caàu, cuõng khoâng mong baùo ñaùp. Hoï nhö aùnh saùng, nhö möa nguoàn, nhö höông thôm. Hoï hieän dieän trong coõi traàn ai khoå luî maø taâm chaúng nhieãm oâ, nhö hoa sen thôm ngaùt moïc giöõa choán buøn laày, laøm loøng mình trôû neân thanh khieát nheï nhaøng. Khi moät ñoaù sen vöøa nôû, thì cuøng moät luùc coù muoân ngaøn ñoùa sen khaùc cuõng daäy höông ngaøo ngaït.

 Laø nhöõng ngöôøi “Truï Phaùp Vöông Gia, trì Nhö Lai taïng”, chuùng ta phaûi laø ngöôøi laøm phaùt khôûi Boà Ñeà taâm cho bao ngöôøi ñeán vôùi ñaïo, laøm cho ngöôøi caàu ñaïo ngoä nhaäp ñöôïc trí tueä Nhö Lai. Ñaây laø nhaân haïnh maø moãi ngöôøi tu Boà Taùt ñaïo phaûi thöïc haønh ôû böôùc ñaàu.

Nhö vaäy, phaùt khôûi Boà Ñeà taâm laø nhaân haïnh chí thieát maø moãi ngöôøi tu phaûi laøm ñeå quay veà nguoàn taâm nhaän ñöôïc töï taùnh, sôùm vieân thaønh Phaät ñaïo nhö Chö Phaät. Kinh Hoa Nghieâm cuõng khaúng ñònh Boà Ñeà taâm laø neàn taûng sanh ra taát caû thieän phaùp.

    IV.     Loä Trình Boà Taùt Ñaïo:

Boà Taùt khôûi ñaàu baèng sô phaùt taâm Boà Ñeà roài laäp haïnh nguyeän Boà Taùt phaùt ñaïi theä nguyeän, vì coù laäp nguyeän môùi doä ñöôïc chuùng sanh, coù phaùt taâm môùi vieân thaønh Phaät ñaïo. Phaùt taâm laø böôùc ñaàu laäp haïnh nguyeän laø böôùc tieáp theo ñeå tinh taán tu haønh Saùu Ñoä Ba La Maät (Boá Thí, Trì Giôùi, Nhaãn Nhuïc, Tinh Taán, Thieàn Ñònh, Baùt Nhaõ) hay möôøi Ñoä (saùu ñoä tröôùc vaø Phöông Tieän, Nguyeän, Löïc vaø Trí) töï giaùc, giaùc tha, töï lôïi, lôïi tha, laøm voâ soá vieäc laønh cuoái cuøng trôû veà baûn taâm thanh tònh.

Ngöôøi tu Ñaïi thöøa phaûi coù ba ñieàu quan troïng laø Bi, Trí vaø Duõng.

Veà phöông dieän thöïc haønh Boà Taùt ñaïo laø Möôøi Ba la maät (Paramita). Ba la maät coù nghóa laø ñaùo bæ ngaïn, nghóa laø töø bôø beân naøy (meâ) vöôït qua bôø beân kia (giaùc).

Möôøi Ba la maät ñoù laø: 1- Thí, 2- Giôùi, 3- Nhaãn, 4- Tinh taán, 5- Thieàn, 6-Baùt Nhaõ (Hueä cuûa Caên baûn trí), 7- Phöông tieän, 8- Nguyeän, 9– Löïc, 10- Trí (Sai bieät trí). Haønh möôøi Ba la maät naøy vaø laøm muoân haïnh laønh lôïi ích cho heát thaûy chuùng sanh.

Töø tröôùc chæ vì chuùng ta meâ laàm, chaïy theo traàn caûnh, nhieãm oâ, bò voâ minh che laáp, chaân taùnh nhö ngöôøi naèm moäng, nay môùi bieát taâm khoâng hai, luùc naøo cuõng thanh tònh. Nhôø Tröïc taâm maø taát caû meâ laàm, phieàn naõo ñeàu döùt. Tuøy choã taâm thanh tònh maø coâng ñöùc ñeàu thanh tònh coù nghóa laø khi taâm ñaõ thanh tònh heát voïng ñoäng, meâ laàm, ñieân ñaûo thì taát caû yù nghó, lôøi noùi, vieäc laøm ñeàu laønh, toát ñuùng vôùi chaân lyù.

Böôùc ñöôøng haønh Boà Taùt ñaïo theo caùc kinh Ñaïi Thöøa nhö Hoa Nghieâm, Laêng Nghieâm, Phaïm Voõng Boà Taùt Giôùi… traûi qua 53 vò Boà Taùt môùi vieân thaønh Phaät ñaïo goàm coù Thaäp Tín, Thaäp Truï, Thaäp Haïnh, Thaäp Hoài höôùng, Thaäp Ñòa vaø Ñaúûng giaùc vaø Dieäu Giaùc.

Thaäp Tín laø tröôùc heát phaûi tin chaéc Chaân taâm thöôøng truï ñeå tu haønh hieån loä Caên baûn trí tieán tu. Con ngöôøi chuùng ta vôùi chö Phaät ñoàng moät baûn theå, moät trí tueä, moät Chaân taâm, do mình khoâng tinh taán, phaân bieät suy nghó vaø chaáp tröôùc maø thaønh phaøm phu. Nay tin chaéc mình coù baûn taâm ñoàng nhö Chö Phaät khoâng sai khaùc y ñoù phaùt taâm Boà Ñeà nguyeän thaønh Phaät ñaïo laø Thaäp Tín vò .

Thaäp Truï laø an truï chaân taâm thöôøng truï, tu haønh öùng duïng khoâng lìa, nhö soùng vaø nöôùc khoâng hai.

Thaäp Haïnh laø khi tu taát caû haïnh ñeàu quy höôùng veà chaân taâm laøm cho sôùm vieân maõn ñaïo haïnh Boà Taùt.

Thaäp Hoài Höôùng laø haønh taát caû haïnh, ñem coâng ñöùc ñoù hoài höôùng quay veà baûn taâm nhö keä noùi: Moät hoài höôùng chaân nhö thaät teá taâm taâm kheá hieäp, Hai hoài höôùng voâ thöôïng Phaät quaû Boà Ñeà nieäm nieäm vieân maõn, Ba hoài höôùng taát caû chuùng sanh ñoàng ngoä nhaäp baûn taâm thanh tònh bình ñaúng nhö Chö Phaät.

Thaäp Ñòa laø nhaän ñöôïc nguoàn taâm y ñaây tu haønh möôøi ba la maät vieân maõn ñaïo Boà Taùt vaøo Ñaúng, Dieäu chöùng thaønh Phaät quaû.

Kinh Hoa Nghieâm trình baøy cho chuùng ta loä trình tu cuûa Boà Taùt qua ba phaàân haïn:  

Moät laø phaùt Boà Ñeà taâm, nguyeän thaønh Phaät ñaïo nhöng khoâng vieân tu taát caû haïnh, aån mình trong taát caû moïi hình töôùng, chæ haønh moät maät haïnh, ñoù laø haøng Boà Taùt hieän thaân caùc theá chuû, moãi vò haønh moät maät haïnh, nhöng taát caû haïnh ñoù ñeàu ñoàng thuù höôùng ñaïo Boà Ñeà.

Hai laø phaùt taâm Boà Ñeà traûi qua naêm möôi ba vò tu haønh tuaàn töï tu taäp tieán vaøo Phaät Ñaïo. Töø Thaäp Tín, Thaäp Truï, Thaäp Haïnh Thaäp Hoài Höôùng, Thaäp Ñòavaø Ñaúng Giaùc ñeán Phaät Quaû. Nhö trong quaù khöù, ñöùc Thích Ca tu haønh trong ba voâ soá kieáp.

Ba laø con ñöôøng Moät ñôøi thaønh Phaät theo Kinh Hoa Nghieâm qua hình aûnh Thieän Taøi Ñoàng Töû caàu hoïc vôùi naêm möôi ba vò thieän tri thöùc. Ñaây chính laø con ñöôøng Kim Cang thöøa theo ñaïo Phaät.

       V.     Nhöõng Ñöùc Tính Caàn Coù Ñeå Tu Boà Taùt Ñaïo:

Neáu con ñöôøngBoà Taùt ñaïo roäng lôùn bao la vaø thaúm saâu nhö theá, thì ngöôøi thöôøng nhaân thieáu yù chí vaø nguyeän löïc khoâng theå ñi con ñöôøng naøy ñöôïc. Muoán ñi ñöôïc loä trình naøy, ngöôøi tu Boà Taùt ñaïo phaûi coù nhöõng ñieàu kieän sau ñaây: Taâm hy sinh, taâm nhaãn nhuïc vaø taâm sieâng naêng.

• Taâm hy sinh khoâng cuøng taän môùi trôû veà ñöôïc voâ ngaõ.
• Taâm nhaãn nhuïc voâ bôø môùi trôû veà ñöôïc voâ phaùp
• Sieâng naêng vaø tinh taán voâ bôø môùi thaúng tieán treân ñöôøng tu ñaïo Boà Ñeà khoâng chöôùng ngaïi.

Ngöôøi muoán tu Ñaïi thöøa phaûi hoäi ñuû ba ñieàu kieän: Moät laø Theå löïc, hai laø Thoâng minh, ba laø Coù phöông tieän.

Ngöôøøi muoán tu Boà Taùt haïnh, haønh Boà Taùt ñaïo thì phaûi coù thoâng minh, phöôùc baùu vaø phöông tieän, coäng vôùi theå löïc toát. Ngaøi Thieän Taøi coù ñaày ñuû caùc yeáu toá treân môùi haønh Boà Taùt ñaïo ñöôïc. Neáu chuùng ta coù thoâng minh maø thieáu phöông tieän, coù phaûi laø maát thôøi gian taïo phöông tieän khoâng? Coù thoâng minh vaø phöông tieän nhöng theå löïc khoâng coù, vaøo beänh vieän naèm hoaøi thì tu ñöôïc khoâng? Ngöôøi coù söùc khoeû coù söï chòu ñöïng deûo dai neân haønh phaùp thaønh töïu, tu coù keát quaû, coù trí thoâng minh seõ hieåu bieát kinh Ñaïi thöøa, nhöng phaûi coù phöông tieän ñeå ñöôïc töï taïi khoâng vöôùng maéc.

Khi ñi vaøo tu haïnh Ñaïi thöøa, haønh Boà Taùt ñaïo thì caên baûn nhaát laø phaûi laáy taâm Töø Bi laøm chuaån. Maø taâm töø bi phaûi coù trí tueä. Neáu khoâng coù trí tueä thì hoaïn naïn. Khoâng coù trí tueä thì khoâng phaûi tu Boà Taùt ñaïo Phaät thöøa, maø laø tu phaøm phu ñaïo! Neáu söû duïng taâm töø bi maø khoâng trí tueä thì khoâng phaûi laø taâm töø bi. Taát caû Chö Phaät ñeàu laáy Nhaát taâm laøm neàn taûng cho con ñöôøng tu vaø haønh Boà Taùt ñaïo. Con ñöôøng tu Boà Taùt ñaïo laø con ñöôøng cuûa töø bi vaø trí tueä, nhaèm mang lôïi ích cho moïi chuùng sanh.

Khi chöa tu, chuùng ta thaáy töôùng caùc caûnh vaø vaät cho laø thaät, neân tham ñaém vaø chaáp giöõ, sanh ra phieàn naõo, ñau khoå. Khoâng bieát caùc phaùp voán khoâng thaät, do duyeân hôïp maø thaønh, neân cho raèng “Soâng laø soâng, Nuùi laø nuùi” . Khi chuùng ta phaùt taâm tu theo Ñaïi thöøa, ñi vaøo ñôøi haønh Boà taùt ñaïo, ñeå hieän thöïc caùi bieát chính mình. Ñaàu tieân laáy phaùp moân tu ñeå vaøo ñònh, ñieàu thaân, laáy caùi ñònh laøm caên baûn ñoù goïi laø “Phaùp ñònh”. Nöông moät phaùp moân ñeå vaøo ñònh nhö Thieàn toâng, Tònh ñoä toâng hay Maät toâng ñeå vaøo ñònh, roài quaùn chieáu laïi noäi taâm xem  taâm naøy coù Phaät, coù Toå, coù Phaùp, coù vaät chi hay khoâng? Thì chuùng ta môùi bieát raèng Taâm mình xöa nay voán vaéng laëng, thanh tònh, khoâng moät phaùp, khoâng moät vaät, khoâng Phaät maø cuõng khoâng Toå! Chuùng ta tu nhaän ñöôïc thaät töôùng caùc phaùp, ñeå trôû veà Taùnh Khoâng, bieát taát caû söï vaät, taát caû phaùp ñeàu töï taùnh nhö huyeãn luoân theo quy trình sanh truï dò dieät, ñoù laø Baùt nhaõ trí neân noùi laø: “Soâng khoâng phaûi laø soâng, nuùi khoâng phaûi laø nuùi”. Coøn khi ñaït ñöôïc taâm Khoâng voâ töôùng, ôû nôi ñôøi nhö moïi ngöôøi khoâng khaùc, neân coù caâu: “Gioáng caây khoâng cuøng caây”, chöøng ñoù ñi vaøo ñôøi, söû duïng taâm ñoù, dieäu duïng taâm ñoù. Bôûi vì, theå taùnh cuûa caùc Phaùp ñeàu khoâng töôùng, duøng taâm thanh tònh voâ töôùng ñi vaøo ñôøi ñoàng theå caùc phaùp, nhö vaäy taâm khoâng khôûi phaân bieät, caên khoâng duyeân traàn thöùc khoâng sanh. Ngöôøi tu maëc duø thaân ñang ôû traàn lao, maø khoâng nhieãm traàn lao. Vì mình ñaõ hieåu ñöôïc Chaân taâm voán voâ töôùng, thanh tònh. Thaät töôùng noù voán laø voâ töôùng neân ñi vaøo ñôøi bình thöôøng nhö moïi ngöôøi, nhöng beân trong taâm hoaøn toaøn vaéng laëng thanh tònh.

Choã naøy, Thieàn toâng goïi laø: “Soâng vaãn laø soâng, nuùi vaãn laø nuùi”, nhöng taâm khoâng coøn oâ nhieãm, thöôøng haèng thanh tònh, khoâng bò caùc phaùp ñoàng hoùa, laøm phieàn naõo, khoâng bò nghieäp löïc noù sai söû nöõa, neân coù caâu: “Boán beà voâ nhaát vaät”. Vôùi ñieàu kieän chuùng ta phaûi nhaäp ñöôïc Chaân taâm vaø öùng duïng ñöôïc Dieäu taâm, laø Caên baûn trí vaø Sai bieät trí, neân  coù caâu  “Töïa göông nhö sao bay, löu luyeán chi traàn ai”.

Ngöôøi hoïc ñaïo quan troïng nhaát khi phaùt taâm tu Ñaïi thöøa, phaûi chí taâm haønh trì Phaùp moân Baùt Nhaõ ñeå thaønh töïu trí Baùt Nhaõ. Neáu ngöôøi phaùt taâm tu taäp maø khoâng ñi thaúng vaøo trí tueä Baùt Nhaõ, maø duøng caùc phöông tieän naøy, phöông tieän kia thì seõ keït ngay, seõ rôi vaøo giaùo lyù cuûa ngoaïi ñaïo. Vì trí tueä Baùt Nhaõ noù giaûi quyeát ñöôïc taát caû nghieäp chuùng ta trong Taøng thöùc. Neáu ngöôøi tu duøng hieåu bieát phaân bieät, bæ, thöû, nhaân, ngaõ thì khoâng caùch naøo hoaøn thaønh trí tueä Baùt Nhaõ. Thí nhö khi nhaõn caên ñoái saéc, khi maét ta nhìn vaät thì khôûi phaân bieät, roài suy nghó thöông gheùt öa thích thì choã naøy seõ taïo nghieäp ngay. Maét nhìn saéc ñeïp cuûa moät coâ gaùi lieàn khôûi taâm aùi nhieãm, nhìn boâng hoa ñeïp thì öa thích, nhìn caûnh vaät ñeïp khôûi leân phaân bieät.

Theo tinh thaàn kinh Thuû Laêng Nghieâm thì do caên duyeân traàn sanh thöùc. Thöùc thì coù töôùng, coù taïo nghieäp, thì khoâng theå duøng trí Baùt Nhaõ ñöôïc. Neáu chuùng ta cuõng ngay nôi nhaõn caên ñoù nhìn bình boâng hay baát cöù ñoái töôïng naøo, xoay taùnh thaáy hay caùi bieát veà taâm (ôû trong, “phaûn vaên töï kyû”) maét vaãn thaáy roõ bình maøu vaøng, boâng maøu ñoû maø taâm khoâng phaân bieät. Choã naøy theo tinh thaàn Thieàn toâng goïi laø trí. Trí thì bieát khaép maø khoâng khôûi phaân bieät. Taïi sao khoâng khôûi phaân bieät? Vì treân caên baún noù laø thanh tònh. Xoay caùi bieát trôû vaøo trong taâm maø chieáu ra ngoaøi thì vaãn thaáy roõ caùc maøu xanh ñoû traéng vaøng. Caùi bieát naøy vaãn laø phaân bieät. Nhöng phaân bieät maø khoâng keït phaân bieät, vì noù ôû trong taùnh khoâng maø chieáu ra. Ñaây laø Trí Ñònh cuûa Phaät. Neáu maø khoâng xoay caùi bieát veà taâm, ñeå caên duyeân traàn thì keït phaân bieät, caùi bieát naøy baèng thöùc. Vì theá, chö Toå noùi: “Raén vaø roàng khoâng ñoåi vaûy”. Cuõng caùi nhìn ñoù nhöng nhìn baèng taâm chöù khoâng phaûi caên duyeân traàn sanh thöùc. Choã naøy goïi laø Trí Phaät.

    VI.     Hình AÛnh Boà Taùt Ñaïo Qua Thoï Giôùi Boà Taùt:

Con ñöôøng Boà Taùt ñaïo ñöôïc Ñöùc Theá Toân chæ trong kinh giaùo thöù lôùp raát roõ raøng, chö vò Toå Sö giaûi thích töôøng taän. Taát caû ngöôøi con Phaät duø laø cö só hay tu só khi chí taâm quyø thoï giôùi Boà Taùt laø ñaõ töï mình nguyeän böôùc vaøo con ñöôøng tu Boà Taùt ñaïo, haønh Boà Taùt haïnh.

Khi vaøo ñaøn thoï Boà Taùt giôùi, neùt ñaëc thuø laø chuùng ta thoï nhaän giôùi phaùp vôùi Ñöùc Thanh Tònh Dieäu Phaùp Thaân Tyø Loâ Giaù Na, ngaøi Vaên Thuø laø Giaùo Thoï, Boà Taùt  Phoå Hieàn laø Axaø leâ.

Giaùo Thoï laø vò thaày khai thò cho ngöôøi nguoàn taâm thanh tònh cuûa chính mình.

A Xaø Leâ laø vò thaày uyû thaùc phaïm haïnh, tieâu bieåu cho Trí Hueä Haïnh Ñöùc. Chö toân ñöùc Taêng giaø chæ laø ngöôøi chöùng minh. Coù choã khoâng coù Töôïng Ñaïi Nhaät Nhö Lai thì ñeå hình Ñöùc Boån Sö Thích Ca Maâu Ni.

Coù choã khoâng ñeå ngaøi Phoå Hieàn maø ñeå ngaøi Di Laëc laø tieâu bieåu cho chuyeån thöùc thaønh trí.

Nhö vaäy, khi vöøa phaùt taâm thoï giôùi nguyeän tu Boà Taùt ñaïo laø chuùng ta ñaõ quay veà phaùp giôùi thanh tònh cuûa taâm maø xöa nay mình queân maát. Vì Tyø Loâ Giaù Na laø chaân taâm thanh tònh haøm chöùa voâ bieân dieäu phaùp coâng ñöùc, xöa nay haèng saùng soi nhö aùnh saùng chieáu dieäu cuûa maët trôøi neân cuõng goïi laø Ñaïi Nhaät Nhö Lai.

Dieäu AÂm Ñaïi Trí Vaên Thuø Sö Lôïi Boà Taùt laø Caên Baûn Trí xöa nay thöôøng saün coù nhö keä noùi :

“Boä maët xöa nay töùc chaân nhö, haøo quang Xaù lôïi nhaän ñöôïc chöa?

Vaïn kieáp meâ roài nay môùi ngoä, Môùi hay töï taùnh chính Vaên thuø”.

Ñaïi Haïnh Phoå Hieàn laø chæ cho Thaäp Ñoä Vaïn Haïnh Vieân Thoâng, trí hueä haïnh ñöùc vieân thaønh. Choã naøy chæ caàn coäng theâm ñöùc ñaïi bi cuûa ngaøi Quaùn Theá AÂm laø troøn ñuû taát caû coâng haïnh Boà Taùt. Ñaây laø Maïn Ñaø La hay phaùp giôùi dieäu taâm coâng ñöùc vieân maõn cuûa Chö Phaät.

Coù choã ñeå ngaøi Di Laëc laø tieâu bieåu cho chuyeån baùt thöùc thöùc thaønh töù trí trôû veà laâu ñaøi Tyø Loâ Laàu Caùc cuûa töï taâm.

Nhö vaäy, nhöõng ai laø ngöôøi ñaõ thoï Tyø kheo vaø Boà Taùt giôùi roài lieäu chuùng ta ñaõ coù ñuû oai nghi cuûa Tyø kheo, coù laäp haïnh Boà Taùt hay roõ ñöôïc con ñöôøng Boà Taùt ñaïo phaûi ñi chöa? Coù laäp maät haïnh rieâng cho mình haønh ñaïo hay chöa? neáu chöa bieát thì chuùng ta chöa phaûi laø ngöôøi tu Boà Taùt ñaïo!

 VII.     Loä Trình Thaäp Ñòa Boà Taùt Theo Kinh Hoa Nghieâm:

Nhaän ñöôïc Baûn taùnh vieân dung voâ ngaïi hieän tieàn trong vaän duïng, choã giaùc ngoä ñaõ cuøng toät caûnh giôùi chö Phaät. Dieät tröø ñöôïc phaân bieät ngaõ chaáp, vaø phaân bieät phaùp chaáp, vò naøy vieân tu boá thí ñoä laøm cho quaàn chuùng an truù phaùp hyû, baét ñaàu ñöôïc phaùp laïc goïi laø Hoan Hyû Ñòa töùc Sô ñòa.

Tu möôøi thieän nghieäp vieân thaønh Thí La Ba La Maät thöôøng haønh AÙi Ngöõ, taát caû nhöõng taùnh sai khaùc ñeàu vaøo moät taùnh ñoàng vaø taùnh ñoàng cuõng dieät goïi laø Ly Caáu Ñòa. “Boà Ñeà ñaïo ñaêng luaän” khaúng ñònh: “Ngöôøi thöôøng kheùo hoä trì, giôùi phaùp ñaõ thuyeát, chaúng coù nguyeän phaùt khôûi chaùnh taâm, chöa theå taêng tröôûng taâm chaùnh nguyeän, muoán taêng tröôûng Boà Ñeà giaùc ngoä, phaûi coá quyeát ñoaùn haønh haïnh naøy, thöôøng trì ñöôïc baûy chi, luaät nghi bieät giaûi thoaùt, ñöôïc luaät nghi Boà Taùt, thieän caên hôn höõu tình”. Ô Û ñaây Boà Taùt khoâng chæ töï thaân trì giôùi maø coù naêng löïc daïy vaø nhieáp hoä nhöõng ngöôøi xung quanh mình giöõ gìn giôùi haïnh thanh tònh.

Caàn haønh nhaãn nhuïc ñoä sieâng tu lôïi haønh. Laøm cho chuùng an truï ñöôïc trong nhaãn laø Boà Taùt haønh nhaãn nhuïc, nôi taâm caøng thanh tònh, trí tueä caøng saùng suoát neân goïi laø Phaùt Quang Ñòa.

Ñaày ñuû ba möôi baûy phaåm trôï ñaïo caàn haønh Tinh Taán Ba la maät trí tueä saùng suoát toät baäc thì giaùc ngoä ñöôïc vieân maõn Boà Taùt naøy coøn coù dieäu löïc toaû ra laøm nhöõng ngöôi xung quanh mình ñöôïc tinh taán, neân goïi laø Dieäm Hueä Ñòa.

Taâm thöôøng bình ñaúng tu haønh Chaân ñeá vaø Tuïc ñeá dung thoâng, sieâng hoïc nguõ minh vaø taát caû theá gian phaùp trong thanh tònh ñeå öùng duïng vaøo Phaät phaùp, khoâng haïi taát caû ñoàng vaø khaùc khoâng ñeán ñöôïc, trí voâ sai bieät hieän tieàn, lìa caùc meâ laàm, chöôùng naïn cuûa thaùnh nhò thöøa, vieân maõn Thieàn Ñònh Ba la maät laø Nan Thaéng Ñòa.

Boà Taùt tu haïnh lôïi sanh bình ñaúng, quaùn roõ caùc phaùp töôùng ñeàu khoâng tòch. möôøi hai nhaân duyeân ñeàu khoâng coù töôùng ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû, Baùt nhaõ Ba la maät vieân maõn voâ vi Chaân nhö khoâng nhieãm, khoâng tòch, thöôøng hieän tieàn töï taùnh Chaân nhö hieån loä laø Hieän Tieàn Ñòa.

Muoán daïy moät ngöôøi thì phöông tieän phaûi ñöôïc ñaët leân haøng ñaàu. Cho neân tu xong Luïc ñoä Ba la maät, Boà Taùt phaûi tu tieáp phöông tieän ñoä, ñeå coù theå tuøy yù vaän duïng phöông tieän maø giaùo hoùa chuùng sanh nhö Ngaøi Hueä naêng noùi “Muoán ñònh hoùa ñoä ngöôøi, Caàn phaûi coù phöông tieän”. Khi thaønh töïu taát caû phöông tieän haèng roõ Khoâng, Voâ Töôùng, Voâ Nguyeän töï taïi, öùng duïng ba moân tam muoäi, roõ bieát giaùo phaùp ñoàng nhaát khoâng coù töôùng sai bieät. Taát caû ñeàu laø Chaân nhö khoâng coù gì chaúng laø Chaân Nhö, thaáu suoát cuøng toät bôø meù Chaân Nhö. Khi vieân maõn Phöông Tieän Ba la maät  ñoä quaàn sanh laø Vieãn Haønh Ñòa.

Haïnh nguyeän vieân maõn, ñaày ñuû Nguyeän Ba la maät, ñöôïc Voâ Sanh Phaùp Nhaãn, moät taâm Chaân nhö thöôøng truï khoâng thay ñoåi goïi laø Baát Ñoäng Ñòa.

Phaùt ra caùi duïng cuûa Chaân nhö, hieän voâ soá thaân hoùa ñoä caû ñaày ñuû boán voâ ngaïi trí Löïc Ba La Maät vieân maõn goïi laø Thieän Hueä Ñòa.

Caên baûn trí vaø Sai bieät trí vieân dung hôïp nhaát, tam muoäi hieän tieàn chöùng ñöôïc Phaùp thaân, coâng ñöùc troøn ñuû töø bi trí tueä, vieân maõn Trí Ba La Maät, ñuû söùc che chôû voâ löôïng chuùng sanh, ban möa phaùp lôùn neân goïi laø Phaùp Vaân Ñòa hay Ñeä Thaäp Ñòa Boà Taùt.

Möôøi Ñòa Boà Taùt naøy töông öùng Thaäp Ñoä Ba La Maät. Töø Ñeä thaát ñòa trôû veà tröôùc laø Höõu coâng duïng ñòa. Töø Baùt ñòa trôû veà sau laø Voâ coâng duïng ñòa.

Thaäp Ñòa Boà Taùt laáy Chaân taâm laøm baûn ñòa tu haønh töø Sô ñòa ñeán ñeä Luïc ñòa laø hieån loä Chaân taâm öùng duïng ñöôïc Caên baûn trí, troøn ñuû töï lôïi nhöng lôïi tha coøn chöa ñuû, trí Sai bieät chöa troøn, chaúng theå ñoä taän chuùng sanh, laøm lôïi laïc lôùn cho chuùng sanh.

Vì theá, ñeå vieân maõn trí duïng cuûa Boà Taùt, ngöôøi tu Boà Taùt ñaïo phaûi tu theâm boán ñoä laø Phöông Tieän, Nguyeän, Löïc vaø Trí. Ñeå vieân thaønh Sai bieät trí ñeán Ñeä Thaäp ñòa, hai trí Caên baûn vaø Sai bieät ñaõ hôïp nhaát dieäu duïng truøm khaép möôøi phöông coõi nöôùc, ñaày ñuû voâ löôïng coâng ñöùc môùi vaøo Ñaúng giaùc.

Tieäm thöù laø tu töø Thaäp Tín, Thaäp Truï, Thaäp Haïnh, Thaäp Hoài Höôùng ñeán Thaäp Ñòa. Tieäm laø laàn laàn. Thöù laø thöù lôùp. Phaùt xuaát töø Caøn tueä laø trí cuûa Thanh vaên. Neáu döøng taïi ñòa vò cuûa mình, chaáp caùi tòch tònh, vaéng laëng cuûa Nieát Baøn maø an truï trong vaéng laëng thanh tònh, ñoù laø Thanh vaên, thì Boà taùt chaúng keït trong Nieát Baøn tòch tònh, vaéng laëng, maø phaùt taâm Boà Ñeà duõng maõnh ñi vaøo ñôøi haønh ñaïo.

 Töø Caøn tueä, phaùt taâm Ñaïi thöøa, khôûi tu phaùp Baùt nhaõ, vaøø tin chaéc mình coù taâm Boà Ñeà (chaân taâm) gioáng nhö chö Phaät khoâng khaùc. Ñoù laø Thaäp Tín. An truï trong Thaäp Tín (Truï), laäp haïnh xöùng hôïp Chaân taâm (Haïnh), thöôøng truï hoài höôùng cho taát caû chuùng sanh (Hoài höôùng) môùi vaøo Thaäp Ñòa hay ñòa vò cuûa Boà Taùt. Ñaúng giaùc laø thaønh töïu Chaân nhö. Dieäu giaùc laø dieäu duïng Giaùc taâm.

Nhö Lai ngöôïc doøng trôû laïi vaø Boà Taùt ñoù thuaän doøng ñi tôùi giaùc ngoä vaøo choã giao tieáp vôùi nhau goïi laø Ñaúng giaùc. Vì sao? Nhö Lai ñaõ ñi ngöôïc doøng trôû laïi laø khi thaønh Phaät roài, trôû laïi mang haïnh Boà Taùt ñeå giaùo hoùa chuùng sanh. Boà Taùt töø Thaäp ñòa vaøo Ñaúng, Dieäu giaùc laø xuoâi doøng.

Töø nhaân vaøo quaû goïi laø thuaän doøng (nhaân laø nhaân Boà Taùt, quaû laø quaû Phaät giaùc ngoä). Töø quaû vaøo nhaân goïi laø nghòch doøng. Quaû vò Nhö Lai töùc ñaõ chöùng ñeán cuøng toät, bôûi nghó ñeán chuùng sanh coøn luaân hoài neân môùi thò hieän Baùo thaân vaø Hoùa thaân (thò hieän ñaây laø trôû laïi moät con ngöôøi bình thöôøng ñi giaùo hoùa chuùng sanh).

Töø caûnh giôùi chaân thaät vaéng laëng (Chaân taâm thanh tònh) maø vaøo bieån sanh töû, ñoù laø ngöôïc bieån (töùc vaøo coõi chuùng sanh). Boà Taùt y lôøi daïy cuûa Nhö Lai töø bieån sanh töû phaùt Caên baûn trí traûi qua naêm vò tu haønh (Tín, Truï, Haïnh, Hoài Höôùng, Ñòa) cho ñeán Ñaúng giaùc aáy laø thuaän haønh. Thuaän nghòch ñeàu ñeán bôø meù giaùc neân goïi laø choã giao tieáp nhau. Dieäu giaùc töùc laø Phaät. Bôûi vì Ñaúng giaùc môùi thaønh töïu Caên baûn trí vaø Sai bieät trí. Dieäu giaùc söû duïng hai trí thuaàn thuïc vi dieäu nhaát nhö neân goïi laø Phaät.

Chuùng ta tu laø tu Haäu ñaéc trí hay Quyeàn trí töùc dieäu duïng cuûa taâm, coøn Caên baûn trí laø Chaân taâm. Chuùng ta khoâng tu trí naøy, vì noù saün coù, maø laáy noù laøm nhaân ñòa ñeå vieân thaønh trí Sai bieät hay Haäu ñaéc. Noù laø duïng cuûa Chaân taâm maø ta haèng duïng. Kinh Anh Laïc noùi: “Ñaúng Giaùc chieáu tòch, Dieäu Giaùc tòch chieáu”.

 Ñaúng Giaùc chieáu tòch laø sao? Ñaúng Giaùc dieäu duïng maø thöôøng haèng trôû veà thanh tònh, dieäu duïng öùng duïng ñöôïc Chaân nhö choã ñoù laø chieáu maø tòch.

Dieäu giaùc tòch maø chieáu laø theá naøo? Laø khi Chaân taâm ôû trong thanh tònh vaéng laëng, khoâng coøn tòch chieáu nöõa, töø trong theå thanh tònh ñoù dieäu duïng ñi thaúng vaøo caùc phaùp.

Choå naøy khaùc bieät vôùi Thanh Vaên vaøo vaéng laëng thanh tònh khoâng coù dieäu duïng, cuõng khaùc vôùi Boà Taùt töø Sô Ñòa ñeán Thaäp Ñòa. Trong Phaùp Hoäi Voâ Bieân Trang Nghieâm Kinh Ñaïi Böûu Tích noùi ñeán ba moân ñaø la ni Voâ Thöôïng, Xuaát Ly vaø Thanh Tònh. Coù theå noùi ñeán Dieäu Giaùc thì môùi vieân thaønh ñöôïc Thanh Tònh Ñaø La Ni hay Töï Taùnh Thanh Tònh Nieát Baøn môùi hoaøn toaøn vieân maõn.

Treân bieán chuyeån taâm thöùc, Ngöôøi tu phaûi traûi qua boán giai ñoaïn: Tænh Thöùc, Tænh Giaùc, Tröïc Giaùc vaø Giaùc Ngoä.

Tænh Thöùc laø phaân bieät roõ raøng thöùc vaø trí, thöôøng haèng quay veà chaân trí. Ñaây laø Thaäp Tín vò.

Tænh Giaùc laø thöôøng haèng soáng vôùi trí giaùc ngoä ñoù khoâng ñeå voïng thöùc xen vaøo. Ñaây laø Thaäp Truï.

Tröïc Giaùc laø öùng duïng trí giaùc naøy thöôøng haèng trong cuoäc soáng mieân maät khoâng giaùn ñoaïn laøm lôïi ích taát caû moïi ngöôøi ñaây laø Thaäp Haïnh, Thaäp Hoài Höôùng.

Giaùc ngoä laø vieân thaønh caùi bieát truøm khaép taát caû phaùp giôùi trí duïng troøn ñaày ñaây laø caûnh giôùi cuûa Thaäp Ñòa vaø Ñaúng Giaùc, Dieäu Giaùc.

Nhö vaäy, con ñöôøng Boà Taùt ñaïo cuûa ñaïo Phaät raát roõ raøng vaø hieän thöïc, muoán vieân thaønh Phaät ñaïo, ngöôøi tu phaûi coù moät loä trình roõ raøng, khoâng coù mô hoà, moãi ngöôøi töï laäp ra haïnh nguyeän cuûa mình maø tieán böôùc, tuyø theo hoaøn caûnh nhaân duyeân phöông tieän maø tieán böôùc tu haønh, laàn laàn vieân maõn ñaïo Boà Ñeà.

       VIII.Nhöõng Böôùc Thaêng Traàøm Boà Taùt Ñaïo:  

Moïi ngöôøi khi nghe noùi Boà Taùt thöôøng nghó laø baäc töôùng haûo quang minh, coù  quyeàn naêng sang caû toân quyù? Naøo hay, treân chaân thaät Boà Taùt aån mình trong töôùng phaøm phu haønh ñaïo aån maät nhö bao ngöôøi khaùc, chæ khaùc bieät hôn laø caùc ngaøi thaønh töïu ñöôïc Dieäu ñöùc vaø Trí tueä laø Löôõng Tuùc Toân laøm ñöôïc vieäc khoù laøm, coù haïnh nguyeän roäng saâu lôïi ích cho taát caû muoân loaøi maø khoâng ai bieát. Con ñöôøng Boà Taùt ñaïo laø con ñöôøng daãy ñaày khoù khaên gian khoå vaø nguõ tröôïc vôùi bao thaêng traàm soùng gioù bao quanh. Neáu khoâng coù ñaïi huøng, ñaïi löïc, ñaïi töø bi vaø ngoä ñöôïc baûn taâm hay taùnh khoâng Baùt nhaõ thì khoâng bao giôø laøm neân ñaïo nghieäp Boà Ñeà. Neáu ngöôøi tu choïn con ñöôøng an thaân höôûng laïc thanh nhaøn thì khoâng theå haønh Boà Taùt ñaïo, chæ laø Thanh Vaên hay Ñoäc Giaùc nhaøn cö töï taïi nôi vaéng veû. Boà Taùt thì ngöôïc laïi, töï taïi haønh ñaïo trong khoå ñau danh lôïi tình tieàn, aên nguû, nhö hoa sen soáng trong buøn nhô maø khoâng oâ nhieãm muøi buøn.

Ñeå hoaøn thaønh caùi bieát truøm khaép, moät haønh giaû tu Boà Taùt ñaïo phaûi hoïc taát caû ngoân ngöõ phöông tieän xöû theá, taát caû ngaønh ngheà coâng thöông kyõ ngheä cuûa theá gian. Moät vò truï trì trong moät ngoâi chuøa sau khi vieân maõn vieäc tu haønh thì phaûi bieát khaép taáùt caû vieäc trong chuøa, töø vieäc nhoû nhaát ñeán nhöõng vieäc lôùn hoaøn bò, nhìn ñöôïc taâm taùnh caên cô cuûa ñaïo chuùng vaø ngöôøi ñeán hoïc, môùi daïy ñöôïc ngöôøi. Coù bieát khaép taát caû phaùp giôùi, Boà Taùt môùi coù trí tueä öùng duïng truøm khaép vaø laàn laàn vieân thaønh ñöôïc trí giaùc thuø thaéng laøm lôïi ích muoân loaøi nhö Chö Phaät.

Hình aûnh Ñöùc Thích Ca duøng phöông tieän nhaäp theá bình oâm baùt ñi ñaây ñoù haønh ñaïo hay moät Thieän Taøi Ñoàng Töû traûi thaân caàu phaùp, moät Boà Ñeà Ñaït Ma laën loäi töø AÁn Ñoä sang Trung Hoa gaëp Löông Voõ Ñeá bò ñuoåi, gaëp Thaàn Quang bò ñaùnh gaõy raêng leân chuøa Thieáu Laâm, dieän bích chín naêm môùi truyeàn ñöôïc dieäu phaùp roài mang moät giaøy trôû veà Thieân truùc. Hay hình aûnh moät ngaøi Khöông Taêng Hoäi sang Giang Nam truyeàn phaùp traûi bao gian khoå chaúng sôøn gan. Ñoù cuõng laø hình aûnh Haøn Sôn, Thaäp Ñaéc hay Phong Can, Ñaïo Teá hoaëc Di Laëc lang thang ñoù ñaây haønh ñaïo traûi bao gian khoå chaúng sôøn loøng. Taát caû ñeàu laø hình aûnh tieâu bieåu cho Boà Taùt vaøo phaùp giôùi haønh ñaïo!

 NHÖÕNG BÖÔÙC THAÊNG TRAÀM BOÀ TAÙT ÑAÏO CUÛA NGAØI THIEÄN TAØI ÑOÀNG TÖÛ THEO KINH HOA NGHIEÂM

Ngöôøi tu theo ñaïi thöøa tröôùc tieân phaûi hieåu Lyù phaùp giôùi, ñoù laø chaân lyù thaät taùnh cuûa töôùng vaø caùc theå taùnh chaân thaät cuûa taát caû caùc phaùp. Ñoù cuõng goïi laø Phaùp taùnh.

Loä trình Kinh Hoa nghieâm vaïch roõ cho ngöôøi tu con ñöôøng Boà taùt ñaïo. Ñaàu tieân haønh giaû phaûi hieåu ñöôïc Lyù voâ ngaïi, ñöôïc moät vò thaày khai thò Taâm ñeå hieåu Taâm. Truôùc khi laøm baát kyø gì phaûi nhaän ra ñöôïc Taâm Thanh tònh – Lyù voâ ngaïi phaùp giôùi.

 Sau môùi öùng duïng taâm ñoù ñeå vaøo ñôøi, ñaây laø Söï voâ ngaïi phaùp giôùi. Khi laøm baáât kyø vieäc hay lôøi noùi gì cuõng töø taâm ñoù maø ra thì ñoù laø Lyù söï voâ ngaïi phaùp giôùi, tuy nhieân luùc naøy thì Caên Baûn Trí (Lyù) vaø Sai Bieät Trí (Söï) vaãn chöa duyeân dung ñöôïc vôùi nhau. Haønh qua thôøi gian laâu daøi haønh giai ñoaïn thöù 3, thì ñeán ñoaïn thöù 4: Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi, coù theå laøm taát caû moïi vieäc baèng Taâm thanh tònh maø khoâng trôû ngaïi gì.

Nhö vaäy, ngöôøi tu Boà taùt ñaïo phaûi vaøo ñôøi öùng duïng phaùp theá gian ñeå dieãn baøy ñöôïc dieäu duïng cuûa Taâm thanh tònh cuûa chính mình.

Con ñöôøng öùng duïng ñoù chính laø loä trình nhaäp phaùp giôùi cuûa Kinh Hoa Nghieâm.

Ngöôøi haønh ñaïo neáu khoâng y chæ vaøo trí tueä thanh tònh cuûa chaân taâm thanh tònh chính mình thì nhaäp theá khoâng thaønh coâng.

Nhö vaäy, ngöôøi tu boà taùt ñaïo phaûi vaøo ñôøi öùng duïng phaùp theá gian ñeå dieãn baøy ñöôïc dieäu duïng cuûa Taâm thanh tònh cuûa chính mình. Nhö cuoäc ñôøi Ñöùc Phaät nhaân buoåi leã Haï ñieàn nhaän ñöôïc Taâm Thanh tònh, roài Cuø ñaøm Sa moân duøng phuông tieän Baø La Moân ñeå ñeâm boán möôi taùm raïng ngaøy boán möôi chín hieän ñuôïc Taâm Thanh tònh ra. Roài Ngaøi duøng Taâm Thanh tònh ñoù ngoài theâm hai möôi moát ngaøy ñeå quaùn chieáu xem loä trình ñi caàn laøm caùi gì ñeå coù theå hieän thöïc ñöôïc Söï voâ ngaïi phaùp giôùi, hieän thöïc ñöôïc caùi bieát cuûa Ngaøi. Ñaàu tieân, Ngaøi duøng phuông tieän Nikaya cho phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh AÁn Ñoä luùc ñoù, ñeå noùi  Töù dieäu ñeá, Baùt chaùnh ñaïo… cho phuø hôïp taâm tình, hoaøn caûnh xaõ hoäi maø khoâng bò maát lyù ban ñaàu roài khi ñoù môùi thaønh söï phaùp giôùi, moät thôøi gian sau khi duøng caùc phuông tieän ñoù, lyù vaø söï ñaõ trôû neân duyeân dung, Ngaøi môùi giaûng Phuông Ñaúng ñeå chæ trôû veà  chaân taâm: kinh Hoa Nghieâm, Laêng giaø, Laêng nghieâm… ñeå chæ veà Lyù söï voâ ngaïi phaùp giôùi… Ngaøi duøng chính thaân mình ñeå öùng duïng trong boán möôi chín  naêm. Ngaøi thaáy taát caû nhuaàn nhuyeãn thaønh töïu ñöôïc Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi vaø Ngaøi thuyeát boä Baùt Nhaõ, daàn daø Ngaøi ñöa ñeán Thaáy Bieát baèng Thanh tònh Taâm – Phaät tri kieán vaø roài Ngaøi nhaäp Nieát baøn.

Ñeå thaønh töïu ñöôïc chuùng ta phaûi ñi theo con ñuôøng cuûa Ñöùc Phaät: Lyù phaùp giôùi, Söï phaùp giôùi, Lyù söï phaùp giôùi vaø Söï söï phaùp giôùi. Maø khi ñaït ñöôïc tôùi Söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi thì baát kyø vieäc gì cuõng thoâng suoát, laøm vieäc gì cuõng thaønh coâng vaø ñaït ñuôïc tôùi giaûi thoaùt. Sau ñaây con ñöôøng tu taäp laø loä trình nhaäp phaùp giôùi cuûa Kinh Hoa Nghieâm.

Môû ñaàu Phaåm Nhaäp Phaùp Giôùi laø hình aûnh Ngaøi Vaên Thuø Sö Lôïi ñeán Phöông Nam ôû Phöôùc Thaønh ñeå giaûng phaùp. ÔÛ ñaây, hai chöõ Phuôùc Thaønh coù yù nhö sau: Ñeå tu ñöôïc Ñaïi thöøa caàn phaûi coù 3 ñieàu kieäân: Söùc khoûe, thoâng minh vaø phuông tieän.

Thieáu moät ñieàu kieän naøo cuõng khoâng tu ñöôïc. Phöôùc Thaønh cuõng chính laø nôi xöa kia Ñöùc Phaät ñaõ an truï nhieàu kieáp nôi ñaây ñeå giaùo hoùa chuùng sinh vaø ñaõ töøng tu Boà Taùt haïnh, Ngaøi xaû boû vaø hy sinh nhöõng ñieàâu khoù thöïc hieän ñöôïc. Ñoù laø hy sinh höôûng thuï nguõ duïc: Taøi, saéc, danh, thöïc, thuøy – chuyeån hoùa thaønh nguõ trí Nhö Lai. YÙ muoán noùi khi buôùc vaøo Ñaïi thöøa phaûi hy sinh hoaëc chuyeån hoùa ñuôïc nguõ duïc.

Taïi choã naøy, Ñöùc theá Toân thaønh töïu ñöôïc Boà taùt ñaïo, ñöôïc möôøi phöông theá giôùi ngôïi khen vaø ñöôïc taát caû Trôøi vaø Nguôøi taùn thaùn vaø cuùng döôøng. Nguôøi tu Ñaïi thöøa phaûi lìa ñöôïc nguõ duïc, tònh hoùa nguõ uaån. Nguõ uaån ñaõ ñeo chuùng ta töø voâ löôïng kieáp, ai cuõng phaûi aên, nguû, ai cuõng bò danh, lôïi, saéc loâi keùo. Nhöng phaûi bieát söû duïng chuùng nhö phöông tieän roài chuyeån hoùa chuùng, khoâng bò chuùng troùi laïi. Ñoù laø choã Ñöùc Phaät khaéc phuïc ñöôïc, hy sinh ñöôïc, chuyeån hoùa ñöôïc nguõ uaån.

Ngaøi Vaên Thuø duøng bieän taøi ñeå thuyeát Kinh “Phoå Chieáu Nhaát Thieát Phaùp Giôùi”, ñoù laø nhìn ñöôïc thaät töôùng cuûa caùc phaùp muïc ñích ñeå môû baøy thaät tuôùng chaân chính cuûa chính mình, ñeå thaâm nhaäp vaøo Chaân Nhö saùng suoát, maø trí tueä ñoù chæ coù theå coù ñöôïc khi Taâm mình laéng trong, gaït loïc heát caùc tö tuôûng thaáp heøn, phaân bieätø, chaáp, chia reõ, voïng tuôûng, noäi taâm, ngoaïi caûnh, ngöôøi vaø mình, yeâu gheùt cheâ bai…

Khi thuyeát phaùp, Ngaøi Vaên thuø phaùt hieän trong chuùng hoäi ñoâng ñaûo coù moät nhaân vaät xuaát saéc chaêm chuù laéng nghe. Nguôøi naøy coù nhöõng phöôùc ñieàn, quaù khöù cuùng duôøng raát nhieàu chö Phaät quaù khöù, Phaät hieän taïi vaø Phaät tuông lai, coù nhaân duyeân nhieàu vôùi Phaät phaùp, raát thoâng minh laïi traùng kieän khoûe maïnh.

Khi ñoù, Thieän Taøi Ñoàng Töû nhaát taâm ñaûnh leã vaø cung kính thöa vôùi Ngaøi Vaên Thuø: “Con xin nguyeän laøm ñeä töû theo tu hoïc Ñaïi thöøa Boà Taùt ñaïo, xin ngaøi giuùp con tu ñöïôc Boà Taùt haïnh, haønh nhö theá naøo ñeå ñi ñeán ñöôïc ñi tôùi ñieåm maø Boà taùt ñaõ ñeán, laøm nhöõng vieäc Boà taùt ñaõ laøm, giaùo hoùa cho con thaønh töïu lyù söï vieân dung”.

Ngaøi Vaên Thuø môùi traû lôøi: “Nay con phaùt taâm Boà Ñeà roäng lôùn ñaõ khoù, coøn phaùt taâm caàu tu Boà taùt ñaïo laïi caøng thaät laø raát khoù hôn. Neáu con muoán ñaït ñeán quaû Nhaát Thieát Trí, thì phaûi tìm ngöôøi Chaân Thieän Trí Thöùc. Gaëp ñöôïc Thieän Trí Thöùc roài thì phaûi tin töôûng tuyeät ñoái vaøo nguôøi thaày, khoâng ñöôïc sanh loøng bieáng nhaùc, chaùn naûn, xao nhaõng vaø khoâng bao giôø ñöôïc coá yù tìm caùc khuyeát ñieåm cuûa nhöõng vò aáy. Luoân phaûi vaâng lôøi taát caû caùc lôøi daïy cuûa hoï”.

Ñaây chính laø phöông phaùp tu taäp cuûa Thieän Taøi Ñoàng Töû. Ngaøi caàn phaûi tìm gaëp caàu phaùp vaø tu taäp vôùi caùc vò Chaân Thieän Trí Thöùc naøy.

Toùm löôïc laïi quaù trình naêm möôi ba böôùc ñöôøng caàu ñaïo cuûa Thieän Taøi Ñoàng Töû nhö sau:

1/ Töø vò thöù nhaát ñeán thöù möôøi: töø Ñöùc Vaân Tyø kheo tôùi Ñoàng nöõ Töø Haïnh ôû thaønh Sö töû Phaán Taán – baäc hieàn.

2/ Töø vò  thöù möôøi moät ñeán thöù hai möôi: Töø Tyø kheo Thieän Kieán ôû nöôùc Tam Nhaõn ñeán Ngoaïi ñaïo Bieán Haønh ôû thaønh Voâ Löông Ñoâ Taùt La – baäc hieàn.

3/ Töø vò hai möôi moát ñeán ba möôi: Tröôûng giaû Buoân Öu Höông ôû nöôùc Quaûng Ñaïi ñeán Chuû Ñòa Thaàn An Truï ôû Boà Ñeà Ñaïo Traøng nöôùc Ma Kieät Ñaø – baäc hieàn.

4/ Töø vò ba möôi moát ñeán vò boán möôi: Chuû Daï Thaàn Baø San Baø Dieãn Ñeà ôû  thaønh Ca Tyø La ñeán con gaùi hoï Thích Cuø Ba thaønh Ca Tyø La – baäc Thaùnh.

5/ Töø vò boán möôi moát ñeán naêm möôi ba: Ma Gia phu nhaân ôû thaønh Ca Tyø La ñeán vò thöù naêm möôi ba gaëp Phoå Hieàn Boà Taùt – boà taùt Dieäu giaùc, Ñaúng giaùc, Vieân giaùc quaû vò Phaät.

Ñoù laø naêm ñoaïn Thaäïp Tín: Baäc Hieàn, Thaäp Truï: Baäc Hieàn, Thaäp Haïnh: Baäc Hieàn, Thaäp Hoài Huôùng: Baäc Thaùnh, vaø Thaäp Ñòa: baäc Boà Taùt Dieäu Giaùc, Ñaúng Giaùc, Vieân Giaùc quaû vò Phaät.

Ñoái vôùi vieäc tu taäp, nhaát laø caùc cö só soáng trong ñôøi thöôøng laø raát khoù khaên. Gaëp ñöôïc vò Thaày ñaõ khoù roài, caàu ñöôïc phaùp caøng khoù, nhöng giöõ ñöôïc phaùp coøn khoù hôn. Thôøi gian ñaàu thì tinh taán, chòu khoù tu taäp nhöng sau 5 naêm, 10 naêm baét ñaàu coi thuôøng. Treân ñuôøng tu taäp Boà Taùt haïnh, ngöôøi Thaày phaûi ñi qua nhieàu haïnh, thò hieän nhieàu boä maët khaùc nhau. Ñeä töû daàn daø sinh loøng phaân bieät, yeâu gheùt, phaùn xeùt… theá laø maát luoân phaùp. Ñeä töû khoâng chòu trì giôùi, tinh taán seõ khoâng môû ñöôïc trí, queân maát taâm mình… Neân ñeå thaønh töïu ñöôïc, beân caïnh caùc yeâu caàu khaùc thì nguôøi haønh giaû phaûi khoâng bao giôø ñöôïc xao laõng, luoân tinh taán vaø trì giôùi ñeán taän cuøng.

Trong naêm möôi ba ñoaïn ñuôøng cuûa Thieän Taøi Ñoàng Töû, thì ba möôi ñoaïn ñaàu môùi chæ laø ngöôøi Hieàn. Ñeán taän ñoaïn thöù boán möôi moát trôû leân môùi ñaït ñöôïc Boà Taùt, Dieäu Giaùc vaø Ñaúng Giaùc, môùi laø Phaät ñöôïc.

Laáy cuoäc ñôøi cuûa moät haønh giaû Maät Toâng laøm ví duï: Khi nhaän ñöïôc Chaân Taâm, haønh giaû ñaõ lieân tuïc nhaäp thaát hai naêm, ba naêm, naêm naêm… Roài laïi laên xaû vaøo cuoäc ñôøi, troàng lan, baùn lan maø vaãn giöõ ñöôïc caùi Taâm ñoù. Laïi ñi hoïc ÑaÏi hoïc vaø ñi daïy Ñaïi hoïc. Lieân tuïc nhö vaäy haøng chuïc naêm trôøi, ñeå môùi coù ñöôïc thaønh töïu nhö ngaøy nay. Ngay baây giôø, khi ñaõ ngoaøi baûy möôi tuoåi, vôùi nhöõng thaønh coâng coù ñöôïc ñaùng leõ vò haønh giaû coù theå nghæ ngôi, nhöng haønh giaû vaãn luoân tinh taán, chöa döøng laïi…

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù nhaát:

Sau khi giaùo hoùa khai thò cho Thieän Taøi, Ngaøi Vaên Thuø chæ ñöôøng cho Thieän Taøi ñoàng töû veà Phöông Nam tìm Thieän Höõu Trí Thöùc hoïc Ñaïo: Taïi ñoù coù nuùi Dieäu Phong ôû ñaát nuôùc Thaéng Laïc. Treân nuùi coù moät vò Tyø Kheo ñang aån cö tu taäp, phaùp hieäu Ñöùc Vaân, con neân ñeán ñoù caàu phaùp, xin hoïc Boà Taùt Ñaïo vaø tu Boà Taùt Haïnh. Con phaûi laøm sao sôùm vieân maõn Coâng Haïnh cuûa Phoå Hieàn, Ñöùc Vaân Tyø Kheo seõ vì con maø maø giaùo huaán cho. Thieän Taøi nghe lôøi Boà taùt Vaên Thuø daïy xong, trong loøng raát haân hoan lieàn ñaûnh leã, töø bieät ngöôøi Thaày cuûa mình vaø ñi ñeán nuùi Dieäu Phong tìm Ñöùc Vaân Tyø Kheo ñeå caàu tu hoïc Boà Taùt Ñaïo.

Trong khi taïi Phaùp hoäi raát ñoâng Boà Taùt vaø caùc Tyø Kheo taøi gioûi, nhöng Ngaiø Vaên Thuø khoâng giôùi thieäu cho Thieän Taøi tôùi caàu ñaïo cuûa ai ñoù maø laïi chæ Thieän Taøi ñi tôùi nuùi Dieäu Phong ñeå gaëp Ñöùc Vaân Tyø Kheo? Vì Ñöùc Vaân laø nguôøi ñaõ chöùng ñöôïc Chaân Taâm vaø ñaït ñöôïc trí tueä, maëc duø chæ laø haøng Thanh Vaên, Duyeân Giaùc. Ñaây laø böôùc ñaàu tieân quaù trình tu taäp Ñieàu Thaân.

Ngaøi Ñöùc Vaân daïy Thieän Taøi phaùp moân “ÖÙc nieäm nhaát thieát caûnh giôùi trí tueä Quang Minh Phoå Kieán”. Nhaát thieát chö Phaät caûnh giôùi laø daïy Thieän Taøi moät caùi ñònh, ñöøng phaân bieät, ñöøng chaïy theo caûnh, ñöøng suy nghó. Choã ñoù laø caûnh giôùi chö Phaät vì taâm ta thanh tònh, thaáy baèng Chaân taâm khoâng ñeå nieäm khaùc xen vaøo. ÖÙc nieäm töùc nieäm ñaàu, nieäm ñaàu voïng töôûng thì nieäm nieäm laø chuùng sanh, nieäm ñaàu thanh tònh ñoù laø nieäm cuûa chö Phaät. Muoán thaáy voâ soá chö Phaät, muoán vaøo caûnh giôùi Phaät thì ñöøng voïng tìm Phaät ôû beân ngoaøi, haõy trôû veà töï taâm, khoâng chaïm theo danh töôùng beân ngoaøi, vì giöõ taâm chí thieát luùc ban ñaàu.

Quaù trình naøy phaûi tìm nôi vaéng veû, yeân tónh (nhaäp thaát), Ngaøi Ñöùc Vaân daïy Thieän Taøi phaûi quay trôû laïi vôùi chính mình, khoâng ñöôïc phoùng taâm ra ngoaøi, duøng caùc phaùp moân vaøo ñöôïc Ñònh, chöùng ñöôïc Chaân Taâm.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù hai:

Theo giôùi thieäu cuûa Ñöùc Vaân Tyø Kheo, Thieän Taøi ñeán nöôùc Haûi Moân caàu hoïc ngaøi Haûi Vaân Tyø Kheo, Thieän Taøi luyeän phaùp moân Phoå nhaõn, duøng caëp maét nhìn ñöôïc beân trong mình, thuôøng haèng thaáy Chaân Taâm cuûa chính mình, laáy bieån khôi meânh moâng laøm caûnh giôùi ñeå quan saùt vaø suy ngaãm taâm, ñeå hieåu taâm haèng thanh tònh nhöng coù ñaày muoân phaùp. Caùc phaùp töø taâm sanh, caùc phaùp töø taâm dieät, khoâng töø ñaâu ñeán, cuõng chaúng ñi veà ñaâu, chính laø quaù trình Ñieàu Töùc.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù ba:

Ngaøi Haûi Vaân Tyø Kheo laïi chæ ñuôøng cho Thieän Taøi Ñoàng Töû ñeán thoân Haûi Ngaïn, nuùi Laêng Giaø gaëp Thieän Truï Tyø Kheo. Ngaøi Thieän Truï Tyø Kheo ñang ñi kinh haønh trong hö khoâng, Ngaøi ñang ñi kinh haønh vaøo ñôøi nhöng taâm vaãn vaéng laëng, thanh tònh nhö hö khoâng. Laàn ñaàu tieân, Thieâïn Taøi Ñoàng Töû ñöôïc chöùng kieán söï voâ ngaïi cuûa caùc phaùp, bieán hoùa vuôït giôùi haïn khoâng gian vaø thôøi gian, ñi laïi giöõa hö khoâng, ñi treân maët nuôùc… Ngaøi ñaït ñöôïc trí tueä quang minh bieát roõ ba ñôøi cuûa chuùng sanh vaø thaønh töïu moân giaûi thoaùt Phoå Toái Taät Cuùng Duôøng Chö Phaät, Thaønh Töïu Chuùng Sanh Voâ Ngaïi. Ngaøi ñaõ truï ñöôïc Thaùnh Trí, coù theå ñi vaøo ñôøi nhöng vaãn tónh laëng nhö trong hö khoâng, khoâng heà bò nhieãm oâ.

Nhö vaäy, ba vò naøy laø caên baûn ñaàu tieân cuûa loä trình tu taäp: Ñieàu Thaân, Ñieàu Töùc, Ñieàu Taâm cho taát caû nhöõng ngöôøi muoán tu taäp.

Soi laïi cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Phaät, naêm naêm caàu phaùp phaûi chaêng laø luùc Thieän Taøi Ñoàng Töû ôû vôùi Ñöùc Vaân Tyø Kheo? Saùu naêm khoå haïnh laø luùc ôû vôùi Haûi Vaân Tyø Kheo. Roài boán chín naêm tieáp theo coù phaûi laø luùc tu taäp vôùi Thieän Truï Tyø Kheo?

Phaàn ñoâng ngöôøi tu hieän nay khoâng coù loä trình tu taäp neân ñeå tu taäp ñöôïc phaûi tìm baèng ñöôïc moät vò Thaày ñeå chæ cho mình con ñöôøng ñi ñoù. Neáu khoâng thì heát kieáp vaãn chæ lang thang maø thoâi. Vaø ngöôøi Thaày laø ngöôøi quan troïng nhaát, quyeát ñònh vieäc thaønh baïi quaù trình tu taäp.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù tö:

Tieáp ñoù, Ngaøi Thieän Truï Tyø Kheo giôùi thieäu cho Thieän Taøi Ñoàng Töû ñeán gaëp Ngaøi cö só tröôûng giaû Di Giaø nuôùc Ñaït Lyù Tyø Traø, tôùi nôi thaáy Ngaøi ñang thuyeát phaùp phaùp moân Luaän Töï Trang Nghieâm cho nhieàu ngöôøi nghe ôû ngoaøi chôï, Ngaøi taùn thaùn söï phaùt taâm tu Boà Taùt Ñaïo cuûa Thieän Taøi vaø daïy phaùp moân “Boà Taùt Dieäu AÂm Ñaø La Ni”. Dieäu AÂm laø phaûi laéng nghe. Khi nhaäp theá, ra ngoaøi chôï oàn naùo, ñaày daãy tham saân si, nguõ duïc nhö vaäy vaãn phaûi laéng nghe Dieäu AÂm toång trì, toång nhieáp Ñaø La Ni töø taâm cuûa chính mình.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù naêm:

OÂng Di Giaø giôùi thieäu Thieän Taøi ñeán thaønh Truï Laâm, caàu hoïc truôûng giaû Giaûi Thoaùt. Tröôûng giaû Giaûi Thoaùt daïy moân tam muoäi teân laø “Voâ bieân trieàn Ñaø la ni nhieáp khaép taát caû coõi Phaät”. Ngaøi daïy: Naøy oâng Thieän Taøi, oâng phaûi Thöôøng Quaùn Chieáu Töï Taâm. YÙ muoán noùi: Duø coù giaøu coù cuõng phaûi trong giaûi thoaùt, phaûi thöôøng haèng quay trôû laïi xem xeùt Taâm cuûa chính mình. Luoân tænh giaùc vôùi chính mình, luoân giöõ ñöôïc taâm hoàn giaûi thoaùt.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù saùu:

Sau khi hoïc xong vôùi tröôûng giaû Giaû Thoaùt, Thieän Taøi ñeáân gaëp Haûi Traøng Tyø Kheo ôû Dieâm Phuø Ñeà, nuôùc Ma Lôïi Giaø La. Ngaøi ñaõ ngoài baát ñoäng suoát saùu thaùng ñeå haønh phaùp moân Phoå Nhaõn Xaû Ñaéc hay laø Baùt Nhaõ Ba La Maät Thanh Tònh Caûnh Giôùi Quang Minh. Ñaây chính laø phaùp moân ñeå xaû boû taát caû danh tuôùng, vì khi vaøo ñöôïc ñònh maø chaáp ñònh seõ khoâng vaøo ñôøi ñöôïc vaø khi xaû ñöôïc môùi trôû laïi thaät tuôùng cuûa caùc phaùp. Khi hoïc caùc phaùp vaøo ñöôïc ñònh roài, thì phaûi xaû ñònh nhaäp theá môùi ñaït ñöôïc Chaân Taâm.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù baûy:

Haûi Traøng Tyø Kheo giôùi thieäu Thieän Taøi ñeáân vuôøn Phoå Trang Nghieâm xöù Haûi Trieàu gaëp ngaøi nöõ cö só Öu Baø Di Höu Xaû vaø ñöôïc hoïc phaùp moân Ly Öu An OÅn Traøng ñeå döùt moïi phieàn naõo taäp khí. Nhôø ñaõ duøng ñöôïc trí tueä Baùt nhaõ maø Thieän Taøi hoïc phaùp moân naøy raát deã daøng. Nhôø Baùt Nhaõ ly ñöôïc chaáp, phaân bieät maø xaû boû caùc phieàn naõo ngay trong cuoäc soáng, vieäc laøm hieän taïi.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù taùm:

Taïi xöù Haûi Trieàu, nuôùc Na La Toá, Thieän Taøi tham kieán tieân nhaân Tyø Moäc Cuø Sa ñöôïc phaùp moân Boà Taùt Voâ Tuôùng Traøng Giaûi Thoaùt. Nhôø thaàn löïc cuûa Tieân OÂng, khi naém tay vaø xoa ñænh ñaàu cuûa Thieän Taøi maø Thieän Taøi boãng nhìn thaáy caûnh giôùi cuûa Chö Phaät muôøi phuông, khi Ngaøi boû tay ra thì caùc caûnh giôùi bieán maát. Thieän Taøi lieàn hieåu: Nhôø thaàn löïc cuûa Minh Sö maø thaáy ñöôïc caùc ñaïo traøng trang nghieâm, thanh tònh cuøng caùc theá giôùi cuûa Chö Phaät nôi Taâm cuûa chính mình. Ñaây muoán noùi: Duøng thaàn löïc cuûa Tieân Ñaïo ñeå thaáy ñöôïc Chaân Taâm, xoùa boû söï phaân bieät cuûa caùc toân giaùo.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù chín:

Tieân nhaân Tyø Muïc Cuø Sa giôùi thieäu Thieän Taøi caàu phaùp vôùi Ngaøi Baø La Moân Thaéng Nhieät ôû laøng Y Sa Na, vò naøy chuyeân tu khoå haïnh, duøng naêm thöù löûa ñoát thaân vaø leo leân nuùi ñao. Luùc ñaàu Thieän Taøi nghi ngôø ñaây laø phaùp moân ngoaïi ñaïo, nhöng roài tin tuôûng söï minh töôøng cuûa Tieân Nhaân Tyø Muïc Cuø Sa vaø lôøi tuïng cuûa Chö Thieân môùi döùt nghi ngôø vaø tín taâm thuï phaùp, phuïng haønh nghieâm trang, cung kính. Ngaøi ñaéc ñöôïc tam muoäi Boà Taùt Tònh Tòch Laïc Thaàn Thoâng, söû duïng thaàn thoâng trong an laïc, chính laø löïc cuûa Taâm.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù möôøi:

Thieâïn Taøi Ñoàng Töû ñeán thaønh Sö Töû Phaán Taán caàu phaùp vôùi moät vò nöõ ñoàng töû Töø Haïnh ôû cung ñieän Tyø Loâ Giaù Na Taïng, laø nguôøi ñoàng chaân, töø nhoû soáng vôùi Ñaïo, taâm hoàn trong saïch, khoâng nhieãm buïi traàn, soáng vôùi chaân taâm thanh tònh saùng suoát, traøn ñaày töø bi. Ñoàng töû hay ngoài treân Long Thaéng toøa thuyeát phaùp, daïy cho Thieän Taøi phaùp moân Baùt Nhaõ Ba La Maät Phoå Trang Nghieâm. Tyø Loâ Gia Na laø chaân taâm cuûa chính mình. Coù thaàn thoâng coù phaùp nhöng Thieän Taøi Ñoàng Töû vaãn ñi caàu phaùp ôû moät ngöôøi nöõ nhoû tuoåi. ÔÛ ñaây laïi moät laàn khaúng ñònh lôøi daïy cuûa Ñöùc Phaät: Y phaùp baát y nhaân, keå caû ñoù laø moät ngöôøi nöõ nhoû tuoåi, nhöng coù phaùp ñeå ñi treân con ñuôøng giaûi thoaùt thì vaãn phaûi nhaát taâm ñeå caàu phaùp khoâng quaûn ngaïi.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù möôøi moät:

Tieáp ñoù, Thieän Taøi ñeán nuôùc Tam Nhaõn tham kieán Tyø Kheo Thieän Kieán ôû Laâm Vaân. Ñaây laø moät vò tu só môùi xuaát gia nhöng ñaïo haïnh tònh tu raát saâu daøy, vò naøy haønh thaâm Luïc ñoä Baùt Nhaõ Ba La Maät. Thieän Taøi ñöôïc Ngaøi daïy phaùp moân Giaûi Thoaùt Boà Taùt Tuøy Thuaän Ñaêng, nhôø tu phaùp naøy coù ñöôïc voâ ngaïi vôùi caùc khoâng gian vaø thôøi gian, neân ñöôïc trí tueä thoâng suoát, chæ tu moät kieáp maø traûi qua voâ soá theá giôùi ñeå laõnh thoï giaùo phaùp vaø cuùng duôøng chö Phaät.

YÙ muoán noùi: Duøng trí tueä cuûa chính mình, ñi vaøo caùc phaùp ñeå hieåu ñöôïc thaät taùnh cuûa caùc phaùp vaø tuøy thuaän maø öùng duïng vaøo ñôøi.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù möôøi hai:

Buôùc qua giai ñoaïn thöù möôøi hai, Thieän Taøi qua nuôùc Danh Vaên ñi tìm Töï Taïi Ñoàng Töû, duø chæ nhoû tuoåi nhöng quaù khöù tieàn kieáp laøu thoâng nhieàu phaùp moân. Ñoàng töû ngoä nhaäp ñöôïc phaùp moân Nhaát Thieát Coâng Xaûo Thaàn Thoâng Trí Quang Minh, coù theå thieän xaûo caùc phaùp phöông tieän, bieát caùch dieäu duïng ñoái nhaân xöû theá.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù möôøi ba:

Thieän Taøi laïi ñeán thaønh Haûi Truï tham kieán ngaøi Öu Baø Di Cuï Tuùc, ñaõ ñaéc ñöôïc phaùp Giaûi Thoaùt Voâ Taän Coâng Ñöùc Taïng. Phaùp moân naøy trôû veà Chaân Taâm vaø öùng duïng Dieäu Taâm, chæ trong caùi baùt nhoû nhöng coù theå cung öùng taát caû caùc nhu caàu, uôùc muoán cuûa chuùng sanh ñeán vôùi Baø.

Môùi ñeán vò thöù möôøi ba, nhöng thaáy Ñöùc Phaät raát coi troïng öùng duïng Baùt nhaõ Ba la maät vaøo ñôøi ñoái nhaân xöû theá. Duø cho thaàn thoâng ñeán möùc naøo, neáu khoâng coù ñoái nhaân xöû, theá toát, thì cuõng khoâng theå thaønh coâng. Phaûi luoân ñoái xöû vôùi ngöôøi xung quanh baèng taâm chaân thaät vaø loøng töø bi, duø cho ñoù chæ laø ngöôøi coù ñòa vò thaáp hôn mình, ít tuoåi hôn mình.Ñoái nhaân xöû theá toát seõ taäp trung ñöôïc nguoàn löïc taäp theå vaø deã daøng thaønh coâng treân con ñuôøng caàu ñaïo vaø haønh ñaïo. 

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù möôøi boán:

Thieän Taøi Ñoàng Töû ñeán thaønh Ñaïi Höng caàu phaùp cö só Minh Trí, ngöôøi soáng giöõa khu phoá chôï nhoän nhòp vaãn traàm tónh, thanh nhaøn nhôø vieäc haønh duïng caùc phaùp moân khoâng vuôùng maéc. Ngaøi ñaéc phaùp moân Giaûi Thoaùt Tuøy YÙ Xuaát Sanh Phuôùc Ñöùc Taïng, töø Taâm xuaát hieän caùc Phaùp phöông tieän. Giöõa chôï, maëc duø baän roän nhö theá nhöng vaãn laøm caùc vieäc chaân thaät, thaûn nhieân vaø tình thöông vôùi moïi ngöôøi. Maëc cho söï ñoäng loaïn, tham saân si ñaày raãy vaãn öùng duïng caùc phaùp töø Taâm khoâng vöôùng baän.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù möôøi laêm:

Vò thöù möôøi laêm tröôûng giaû Böûu Keá ôû thaønh Sö Töû. Ngaøi coù toøa laàu 10 taàng, tích tuï ñöôïc raát nhieàu phuôùc baùu, nhôø quaù khöù Ngaøi cuùng döôøng Phaät vaø hoài höôùng coâng ñöùc, mong xa lìa khoå, thoaùt ngheøo, thöôøng ñöôïc thaáy Chö Phaät vaø Thieän Höõu Trí Thöùc, thöôøng ñöôïc nghe Chaùnh Phaùp. Ngaøi tu phaùp moân Giaûi Thoaùt Boà Taùt Voâ Löôïng Phöôùc Ñöùc Böûu Taïng. Phöông thöùc tu cuûa Ngaøi laø töø thaáp leân cao, tieäm tu töøng baäc vaø ñaït ñeán dieän kieán Chö Phaät, tieán ñeán cöùu caùnh vieân maõn. Quaù trình tu töø Sô ñòa tôùi Thaäp ñòa, thaønh töïu ñöôïc laø nhôø öùng duïng nhaäp theá.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù möôøi saùu:

Thieän Taøi Ñoàng Töû vöôït bao khoù nhoïc ñöôøng xa ñeán thaønh Phoå Moân, nöôùc Ñaèng Caên, ñeán caàu hoïc vôùi tröôûng giaû Phoå Nhaõn. Truôûng giaû Phoå Nhaõn haønh Voâ tröôùc haïnh. Ngaøi chöõa taát caû caùc beänh duø laø taâm beänh hay thaân beänh chuùng sanh ñeàu duøng trí tueä Baùt Nhaõ. Töï taùnh cuûa Baùt Nhaõ laø taâm thanh tònh trôû veà Taùnh Khoâng. Ngaøi hoøa hôïp caùc thöù höông cuùng döôøng chö Phaät, laø höông giaûi thoaùt vaø höông cuûa trí tueä Baùt Nhaõ. Chuùng sanh höôûng ñöôïc höông naøy thì thaân taâm ñeàu an laïc, phieàn naõo vaø luùc ñoù Ngaøi môùi tuøy duyeân maø thuyeát phaùp.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù möôøi baûy:

Tôùi vò thöù möôøi baûy, ñeán thaønh Ña La Traøng, Thieän Taøi ñöôïc thaáy vua Yeåm Tuùc thò hieän caùc phaùp nghòch: tra taán chuùng sanh raát taøn nhaãn ñeå phaù caùc meâ laàm, söï chaáp nhaân, chaáp ngaõ cuûa chuùng sanh. Khoâng coøn vöôùng maéc nhò nguyeân, neân Ngaøi thaønh töïu phaùp moân Boà Taùt Nhö Huyeãn Giaûi Thoaùt. Ngaøi duøng caùch tra taán, ñaùnh ñaäp vôùi muïc ñích chuùng sanh tænh ngoä laïi. Thieän Taøi Ñoàng Töû baên khoaên: Taïi sao mình ñöôïc minh sö Phoå Nhaõn giôùi thieäu tôùi moät vò Boà Taùt laïi taøn aùc nhö vaäy? Thì töø hö khoâng coù tieáng noùi: Vua Yeåm Tuùc laø moät Boà Taùt thò hieän caùc phaùp nghòch ñeå ñieàu phuïc chuùng sanh ñeán quaû vò giaûi thoaùt vaø giaùc ngoä. Nghe xong Thieän Taøi Ñoàng Töû lieàn hoái haän vaø hieåu raèng: Nhaø vua duøng caùc phaùp nghòch ñeå giuùp chuùng sinh caûi aùc tuøng thieän, döùt meâ veà ngoä haàu ra khoûi beå khoå voâ taän. Thieän Taøi ñaûnh leã vua Yeåm Tuùc caàu hoïc Boà Taùt ñaïo.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù möôøi taùm:

Töø giaõ vua Yeåm Tuùc, Thieän Taøi ñeán vua Ñaïi Quang ñeå caàu phaùp. Vua Ñaïi Quang vaø vua Yeåm Tuùc ñeàu laø vua nhöng laïi laø hai töôùng haønh phaùp haïnh ngöôïc haún nhau. Vua Ñaïi Quang duøng phöôùc ñöùc ñeå trò daân muïc ñích ñöa chuùng sanh coù nhaân duyeân vôùi Ngaøi ñeán giaûi thoaùt, ñoù laø phaùp moân Ñaïi töø traøng haïnh. Coøn vua Yeåm Tuùc duøng hình phaït ñoái trò vôùi caùc phaùp aùc baát thieän cho chuùng sanh, ñeå cho chuùng sanh mieàn tröø vaø trôû laïi vôùi caùc phaùp thieän, khoâng taïo nhaân aùc, coù ñöôïc phöôùc baùu soáng cuoäc ñôøi an laïc. Choã naøy noùi leân tinh thaàn Ñaïi Thöøa khoâng theo moâ hình coá ñònh naøo, tuøy thôøi, tuøy caûnh maø öùng duïng chaân thaät vaø tình thöông, muoán cho chuùng sanh boû taø, caûi aùc ñeå giaûi thoaùt. Tu phaùp moân Ñaïi Thöøa, khoâng theå ñi theo con ñöôøng coá ñònh naøo, maø phaûi tuøy duyeân duøng caùc phaùp moân ñeå söû duïng vôùi tình thöông vaø söï chaân thaät trong ñoù, khoâng caàn phaûi chaáp maø che môø trí tueä.

Thieän Taøi ñeán caàu phaùp vôùi vua Ñaïi Quang ñöôïc Ngaøi giaûng daïy veà phaùp boá thí. Muoán boá thí phaûi ñuû hai yeáu toá tình thöông vaø quí troïng ngöôøi mình muoán taëng. Vì coù thöông yeâu neân môùi giuùp ñôõ chaân tình cho ngöôøi thieáu thoán khoù khaên, môùi duùng vôùi tinh thaàn boá thí cuûa Ñaïo Phaät.

Ngöôøi coù taâm töø khoâng oaùn giaän keû ñaõ gieo hoïa vaø gaây ñau thöông tang toùc cho mình, khoâng heà nghó ñeán söï traû thuø laøm haïi, boâi nhoï laøm giaûm giaù trò hay dìm keû khaùc, neân khoâng bao giôø sôï ai cuõng khoâng laøm cho ai sôï mình.

Neáu taâm ích kyû, taät ñoá heát thì taâm boá thí hieän ra. Taâm boá thí cuùng döôøng khieán ngöôøi ta xaû taâm taät ñoá, tham lam, chaáp ngaõ. Hai taâm ñoù ñi lieàn nhau. Neáu duøng taâm boá thí thì tham lam chaáp ngaõ heát ngay.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù möôøi chín:

Ñeán thaønh An Truï, Thieän Taøi tham kieán Öu Baø Di Baát Ñoäng xin caàu hoïc phaùp moân Boà Taùt Nhaát Thieát Phaùp Voâ Yeåm Tuùc Trang Nghieâm. Baø thoï trì giôùi haïnh trang nghieâm, duøng trí tueä quang minh, thanh tònh dieät tröø aùi duïc si meâ phieàn naõo cho chuùng sinh. Baø ñaõ thaønh töïu ñöôïc Boà Taùt Kieân Coá Thoï Trì Haïnh Giaûi Thoaùt, ñöôïc phaùp moân keát hôïp ñöôïc phaàn lôïi ngöôøi vaø lôïi mình ñaït ñöôïc keát quaû taâm kieân coá nhö kim cöông, thöôøng tinh taán tu Boà Taùt ñaïo, haønh Boà Taùt haïnh giaùo hoùa chuùng sinh, lôïi laïc cho ñôøi. Baø duøng nhaát taâm nguyeän kieân coá nhö kim cöông thöôøng haèng tinh taán khoâng thoái chuyeån, taâm nguyeän haønh Boà Taùt ñaïo luoân caàu Nhaát Thieát Trí ñeå ñaït giaùc ngoä vaø giaûi thoaùt.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù hai möôi:

Thieän Taøi ñeán tham kieán ngaøi Bieán Haønh, ôû Ñoâ Taùc La Thaønh. Thöôøng raát khoù gaëp Ngaøi, vì Ngaøi ñaõ thaønh töïu Chí Nhaát Thieát Xöù Boà Taùt Haïnh, coù theå haønh Boà Taùt haïnh ôû khaép nôi, mang hình ñuû loaøi maø khoâng ngaïi, ñeå vì caùc loaøi ñoù thuyeát phaùp, phaù tröø kieán chaáp ñieân ñaûo ñeå hoï giaûi thoaùt. Ñeán nôi Thieän Taøi khoâng gaëp Ngaøi nhöng khi ra ngoaøi thaønh thì thaáy töôøng vaân toûa saùng treân nuùi lieàn thaúng tieán ñeán vaø gaëp ñöôïc Tieân OÂng Bieán Haønh ngoaïi ñaïo vaø Ngaøi ñang ñi kinh haønh chaäm raõi, ñoù laø Ngaøi tu theo vöøa Chæ vaø Quaùn. Chuù taâm vaøo thì ñoù laø tu chæ, khi kinh haønh Ngaøi quaùn chieáu ñieàu gì thì ñoù laø quaùn. Vaø Ngaøi thuôøng haèng trôû laïi chính mình.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù hai möôi moát:

Thieän Taøi caøng hoïc Boà Taùt haïnh nhaän thaáy söï vi dieäu cuûa caùc phaùp moân. Moãi vò Thieän Trí Thöùc thò hieän phöông tieän thieän xaûo khaùc nhau ñeå ñoä chuùng sinh, nhöng caùc haïnh ñoù vaãn coù ñieåm ñoàng nhaát. Thieän Taøi naém ñöôïc tính caùch nhaát theå aáy neân treân ñöôøng caàu ñaïo cho duø gaëp caùc hình töôùng, haïnh sai khaùc cuûa caùc phaùp Thieän Taøi vaãn khoâng roái loaïn taâm.

Vôùi tö töôûng töï lôïi lôïi tha, Thieän Taøi ñi tìm tröôûng giaû Öu Baùt La Hoa ôû thaønh Quaûng Ñaïi ñeå caàu ñaïo, ñöôïc Ngaøi Tröôûng Giaû daïy phaùp moân Ñieàu Hoøa Chö Höông, bieát roõ taát caû caùc thöù höông vaø phöông phaùp ñieàu hieäp caùc thöù höông trò beänh: Döùt aùc, sanh hoan hyû, dieät phieàn naõo, boû kieâu maïn. Xuaát hieän thaønh caûnh giôùi Phöông Tieän Thanh Tònh An OÅn.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù hai möôi hai:

Theo lôøi giôùi thieäu cuûa tröôûng giaû Öu Baùt La Hoa, Thieän Taøi tìm ñeán thaønh Laàu Caùc, tham kieán Thuyeàn tröôûng Baø Thi La, Ngaøi tu phaùp moân Boà Taùt Ñaïi Bi Traøng Haïnh, duøng taâm bi ñeå tu. Duøng trí tueä Baùt Nhaõ vaø kinh nghieäm soáng vôùi bieån caû, höôùng daãn chuùng sanh trôû veà chaùnh nieäm, an laïc, haïnh phuùc khoâng vöôùng baän, raøng buoäc.

Ví duï, chö vò taêng ni trong thôøi buoåi naøy, khi ñi hoaèng phaùp gaëp caùc doanh nghieäp thuôøng keït vaøo lôïi danh: kinh doanh, saûn xuaát… Neáu doanh nhaân bieát quay veà, bieát ñuû thì seõ ñaït ñöôïc söï an laïc, haïnh phuùc, khoâng bò raøng buoäc, vöôùng maéc bôûi ñuùng sai, toát xaáu, aùc, thieän… Chæ töï mình thaáy ñöôïc söï an laïc naøy, maø ngöôøi ngoaøi khoâng thaáy ñöôïc ñieàu naøy. Neáu ngöôøi doanh nhaân coù ñaày ñuû ba ñöùc tính: hy sinh, nhaãn nhuïc, sieâng naêng thì seõ ñaït ñöôïc nhöõng ñieàu naøy deã daøng.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù hai möôi ba:

Thieän Taøi tôùi thaønh Khaû Laïc tham kieán ngaøi truôûng giaû Voâ Thuôïng Thaéng trong röøng Voâ Öu Ñaïi Trang Nghieâm Taïng. Ngaøi ñang thuyeát phaùp cho ñaïi chuùng, phaùn ñoaùn vieäc ñôøi, daïy cho chuùng sanh soáng khoâng haän thuø, tranh chaáp. Ngaøi ñaõ thaønh töïu ñöïoc phaùp moân Chí Nhaát Thieát Xöù Boà Taùt Haïnh neân Ngaøi coù theå ñeán khaép ba coõi, saùu ñöôøng ñeå giaùo hoùa chuùng sinh, khieán hoï döùt boû tranh ñaáu, kieán chaáp, vaøo ñöôïc Phaät taùnh, lìa boû khoå naïn sanh töû. Vì voán chuùng sanh ñeàu coù Phaät taùnh voâ thöôøng baát bieán, sôû dó chuùng sanh cöù troâi laên treân ñöôøng sanh töû maõi vì söï chaáp laàm giaû taïo vaø chaân thaät, phöông tieän cho cöùu caùnh chaáp töôùng, ta vaø cuûa ta… neân cöù tranh ñaáu maõi. Boà Taùt bao giôø cuõng noùi nhöõng lôøi töø bi vaø chaân thaät ñeå ñaùnh thöùc con ngöôøi ra khoûi giaùc meâ tham aùi vaø chaáp höõu.

Ñoái vôùi ngöôøi tu, nhaäp theá raát khoù vì luoân phaûi vaøo voøng tranh ñaáu lôïi danh. Neân trong nhaäp theá phaûi luoân ñeà cao tính töï chuû, söï giaûi thoaùt cuûa chính mình, phaûi duøng trí tueä quan saùt coâng vieäc vaø ngöôøi ñoái dieän ñeå khoâng bò raøng buoäc.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù hai möôi boán:

Thieän Taøi tôùi nöôùc Thaâu Na, thaønh Ca Laâm tham kieán vò Tyø Kheo Ni Sö Töû Taàn Thaân trong vöôøn Nhaät Quang cuûa vua Dieäïu Thaéng Quang hyû cuùng, thaønh töïu ñöôïc Nhaát Thieát Trí Baùt Nhaõ neân ñaït ñöôïc phaùp YÙ Sinh Thaân, coù theå ngoài moät choã maø duøng caùi bieát thanh tònh ñi khaép ñeå giaùo hoùa chuùng sanh baèng trí tueä Baùt Nhaõ. Ñaây laø phaùp thaân Tyø Loâ Giaù Na. Luùc naøy, Thieän Taøi Ñoàng Töû chöùng ñöôïc baûn Taâm Thanh tònh vaø Dieäu Taâm, thöôøng coù theå tuøy theo caên cô cuûa chuùng sanh, ñi khaép möôøi phöông maø khoâng bò vöôùng maéc goïi laø Voâ tình thuyeát Phaùp.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù hai möôi laêm:

Thieän Taøi ñeán nöôùc Hieåm Naïn, thaønh Böûu Trang Nghieâm gaëp Baø Tu Maät Ña. Baø ñaõ thaønh töïu moân Ly Tham Duïc Teá, khoâng coøn tham ñaém yù duïc. Baø coù theå tuøy nghi theo sôû thích cuûa chuùng sinh bieán thaønh coâ gaùi, thieân nöõ hay phi nhaân nöõ ñeå thuyeát phaùp cho chuùng sanh thoaùt ly aùi duïc. Nghóa laø caùc Boà Taùt thò hieän trong caûnh nguõ duïc laøm cho ma ngô ngaùc, khoâng bieát thaät giaû ra sao nöõa. Boà Taùt tu thieàn soáng trong coõi duïc naøy ñaéc quaû thaät ít coùù. Muoán tu Thieàn giaûi thoaùt phaûi ñi qua saéc aám, thoï aám, phaûi ly duïc, phaûi qua töôùng aám, phaù vôõ haønh aám ñeå vaøo thöùc aám.

Baø Tu Maät cuõng thò hieän nhö vaäy: duøng saéc ñeïp, nuï cuôøi, lôøi noùi, aùnh maét, cöù chæ ñeåduï nhöõng nguôøi tham duïc. Sau khi ñeán gaàn, do söùc gia trì cuûa Ngaøi vaø tuùc duyeân töø nhieàu kieáp truôùc, hoï seõ caûnh thaáy nhaøm chaùn tham duïc, xa rôøi vaø qua ñöôïc cöûa naøy.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù hai möôi saùu:

Thieän Taøi ñeán thaønh Thieän Ñoä tham kieáân vò cö só Tyø Saéc Chi La, Ngaøi ñaït ñöôïc tam muoäi Phaät Chuûng Voâ Taän, thaáy taát caû möôøi phöông chö Phaät, Ngaøi giaûng cho Thieän Taøi veà tam thaân Phaät: Phaùp thaân, Baùo thaân, Hoùa thaân. Trong Baùo thaân trang nghieâm coù ba möôi hai töôùng toát vaø taùm möôi veû ñeïp, do söï tu taäp vaø phöôùc ñöùc trong quaù khöù taïo thaønh, ÖÙng vaø Hoùa thaân laø duïng cuûa taâm coù theå bieán hoùa khoân löôøng, tuøy cô caûm cuûa chuùng sanh ñeå cöùu ñoä. Muïc ñích hieån ñaït ñöôïc Phaùp thaân thanh tònh, khoâng bò nguõ uaån chi phoái neân baát sanh baát dieät. Vì ÖÙng vaø Hoaù thaân vaãn ôû trong ñònh luaät sanh truï dò dieät neân Phaät dieät ñoä goïi laø nhaäp Nieát baøn.

Tam thaân cuûa Ñöùc Phaät goàm coù: Phaùp thaân, Baùo thaân vaø Hoùa thaân. Phaùp thaân khoâng bò nguõ haønh, thôøi gian vaø khoâng gian chi phoái, ñoù laø Chaân Taâm, Baùo thaân vaø Hoùa thaân vaãn naèm trong luoàng vaän haønh sanh – tru ï- dò – dieät. Quy trình naøy, taát caû caùc chö Phaät ñeàu phaûi chaáp nhaän. Vì vaäy, ngöôøi tu phaûi trôû veà ñöôïc Chaân Taâm ñeå khoâng coøn bò chi phoái, chæ coøn theo nguyeän löïc cuûa mình, muoán hay khoâng muoán taùi sanh vaøo nôi naøo trong luïc ñaïo. Neáu kieáp naøy tu khoâng ñaït ñöôïc Chaân Taâm thì cuõng uoång coâng, laäp töùc bò rôi vaøo luïc ñaïo vaø bò khoáng cheá bôûi sanh – truï – dò – dieät thoâng thöôøng, vì khoâng vaøo ñöôïc Chaân Taâm neân khi thaàn thöùc thoaùt ra seõ do taøng thöùc vaø bò nghieäp thöùc khoáng cheá.

Trong kinh ñieån noùi: Ñöùc Phaät nhaäp Nieát baøn, nhöng vò cö só naøy khoâng thaáy ñieàu ñoù vì Phaùp thaân laø Phaät vaø chæ coù Hoùa thaân vaø Baùo thaân nhaäp Nieát Baøn chöù Phaät – Chaân Taâm, Phaùp thaân thì khoâng bao giôø nhaäp Nieát Baøn.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù hai möôi baûy:

Treân ñöôøng caàu ñaïo, duø traûi qua nhieàu gian nan, nhöng Thieän Taøi Ñoàng Töû laïi caøng hun ñuùc ñöôïc taâm Boà Ñeà kieân coá, duõng maõnh. Thieát tha caàu Boà Taùt ñaïo, tu Boà Taùt haïnh, caàu Nhaát Thieát Trí, Thieän Taøi Ñoàng Töû ñeán nuùi Phoå Ñaø tìm gaëp Ngaøi Quaùn Töï Taïi Boà Taùt ñeå tu phaùp moân Boà Taùt Ñaïi Bi Haïnh Giaûi Thoaùt. Ngaøi duøng haïnh naøy ñeàu giaùo hoùa vaø cöùu ñoä chuùng sanh giaûi thoaùt. Quaùn Töï Taïi Boà Taùt thöôøng ngoài nhaäp ñònh treân taûng ñaù Kim Cang Böûu vaø laéng nghe tieáng keâu cöùu cuûa muoân loaøi, ñeå ñeán cöùu ñoä ñuùng luùc. Ngaøi thöôøng tuøy theo taâm nguyeän vaø hoaøn caûnh cuûa chuùng sanh maø duøng phöông tieän phuø hôïp ñeå ñoä hoï.

Thieän Taøi ñöôïc Ngaøi Quaùn Töï Taïi daïy Phaùp Ñaïi Bi, töï taïi thöôøng haèng quay trôû veà noäi taâm ñeå nghe ñöôïc aâm thanh cuûa noäi taâm, goïi laø phaùp Phaûn Vaên Töï Kyû, xoay caên nghe, nghe baèng töï taùnh. Choã naøy cuõng laø Phaùp thanh tònh, coøn goïi laø Nhó Caên Vieân Thoâng, laø caùi bieát khaép truøm phaùp giôùi. Ngaøi duøng Phaùp Thaân ñoù ñeå ñi vaøo caùc Phaùp ñeå ñoä chuùng sinh, môû taâm töø roäng lôùn ra vaø khoâng vöôùng maéc chuùng sanh, goïi laø Boá thí Ba La Maät.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù hai möôi taùm:

Thieân Taøi Ñoàng Töû vöøa hoïc moân Nhó Caên Vieân Thoâng cuûa ngaøi Quaùn Töï Taïi Boà Taùt, thì ñoät xuaát ngaøi Boà Taùt Chaùnh Thuû ñeán phaùp hoäi, lieàn ñaûnh leã xin caàu ñaïo vaø ñöôïc ngaøi truyeàn cho Phoå Moân Toác Taät Haønh. Ngaøi coù thaàn thoâng phi thöôøng, coù theå ñeán 10 phöông cuùng döôøng Chö Phaät vaø mau choùng ñeán taát caû caùc xöù maø khoâng bò chöôùng ngaïi. Ngaøi bieát roõ taâm cuûa chuùng sanh taát caû caùc nôi vaø tuøy caên cô cuûa hoï maø hieän thaân thuyeát phaùp, laøm cho hoï heát phieàn naõo ñau khoå.

Tröôùc ñaây, Thieän Taøi ñaõ gaëp raát nhieàu vò Tieân OÂng, Tröôûng giaû, Tyø Kheo… coù theå töï taïi ñi laïi moïi coõi, vöôït qua chöôùng ngaïi veà khoâng gian vaø thôøi gian. Nhöng chæ coù Boà Taùt Chaùnh Thuû coù ñöôïc trí tueä quang minh. Thieän Taøi tö duy veà aùnh saùng trí tueä cuûa ngaøi Boà Taùt Chaùnh Thuû, bieát noù ñaõ saün coù khi xoùa tröø ñöôïc voâ minh, chaáp ngaõ, baát sanh, baát dieät. Ñoù cuõng laø Phaùp thaân thanh tònh vôùi caùi theå voán khoâng, vaéng laëng thanh tònh, voâ caáu, voâ nhieãm, khoâng töôùng, khoâng taùc. Muoán ñaït ñöôïc hueä naøy phaûi bieát ñöôïc taâm vì trí tueä töø taâm sanh. Khi coù trí tueä roài, aùnh saùng seõ truøm khaép, bình ñaúng voâ tö khoâng chaáp phaùp, khoâng dính saéc danh töôùng neân Boà Taùt coù theå thò hieän cuøng muoân loaøi. Nhöng tuy thò hieän vôùi taát caû caùc Phaùp theá gian maø taâm trí khoâng bò nhieãm oâ vì theá gian phaùp, neân taâm cuûa Boà Taùt thöôøng haèng thanh tònh.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù hai möôi chín:

Truyeàn thuyeát coå xöa ñaõ xaây döïng caùc vò thaàn linh coù ñaày ñuû quyeàn naêng, ban phöôùc, giaùng hoïa cho theá gian, nhöng trong kinh Hoa Nghieâm caùc vò naøy ñeàu ñöôïc nhaøo naën thaønh nhöõng minh thaàn theo kieåu maãu ñeå haønh Boà Taùt ñaïo mang laïi töø bi, trí tueä cho chuùng ta coù theå töøng buôùc ñeán voâ thöôïng ñaúng giaùc, Boà Taùt Chaùnh Thuû daïy Thieäïn Taøi haõy vöôït ñöôøng xa tìm caàu hoïc ñaïo vôùi Thaàn Ñaïi Thieân cuûa thaønh Ñoïa La Baùt Ñeá, ngaøi thaønh töïu phaùp moân Vaân Voõng, coù thaàn thoâng thò hieän ñuû caùc töôùng phaùp caùc phöông tieän ñoái trò giaûi tröø caùc chöùng tham chaáp nguõ duïc, saân haän, kieâu maïn, löôøi nhaùc giuùp cho chuùng sanh töï thöùc tænh, boû aùc, tuøng thieän soáng vôùi haïnh laønh.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù ba möôi:

Ngaøi Ñaïi Thieân giôùi thieäu Thieän Taøi Ñoàng Töû ñeán ngaøi Chuû Ñòa Thaàn An Truï ôû Boà Ñeà Ñaïo Traøng ôû nuôùc Ma Kieät Ñaø, trôû veà Boà Ñeà Ñaïo Traøng laø trôû veà Chaân Taâm thöôøng truï, Thieän Taøi hoïc nôi ngaøi Chuû Ñòa Thaàn phaùp moân Baát Khaû Hoaïi Trí Tueä Taïng, khoâng coøn vöôùng baän thôøi gian vaø khoâng gian. YÙ noùi: maûnh ñaát Taâm naøy coù theå chöùa taát caû taâm bình ñaúng, voâ phaân bieät nhöng cuõng khoâng maõi löu giöõ gì, noù ñöôïc ví nhö maûnh ñaát coù moïi loaïi chaâu baùu nhöng cuõng laø töø loøng ñaát chöùa ñaày ñaù soûi taàm thöôøng, taát caû ñeàu chôït ñeán, chôït ñi do nhaân duyeân. Cuõng gioáng nhö bieån caû, taát caû doøng soâng vôùi nuôùc saïch nöôùc baån ñeàu ñoå vaøo ñoù, bieån ñeàu chöùa heát nhöng bieån khoâng heà bò nhieãm baån vaø vaãn luoân nhö theá. Taâm Thanh tònh cuõng nhö vaäy, chöùa ñaày muoân phaùp nhöng khoâng heà vöôùng maéc.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù ba möôi moát:

Cuõng taïi nöôùc Ma Kieät Ñaø thaønh Ca Tyø La, ñeâm traêng saùng Thieän Taøi ñaõ gaëp ñöôïc chuû Daï Thaàn Baøn San Baø Dieãn Ñeà xin hoïc Boà Taùt ñaïo. Ngaøi Daï Thaàn naøy coù trí tueä quang minh, phaù tröø nhöõng si aùm voâ minh cho chuùng sanh, Ngaøi ñaéc phaùp moân Phaù Quang Minh Phaù Tröø Nhöõng Chuùng Sinh Si AÙm. Ngaøi duøng nhieàu phöông tieän, chuyeân ñoä nhöõng chuùng sanh hieåm naïn. Trong ñeâm toái, Daï Thaàn duøng aùnh saùng trí tueä Baùt Nhaõ, soi toû voâ minh cöùu ñoä chuùng sanh.

Trong hieåm naïn coù 5 phaàn: Taøi, Saéc, Danh, Thöïc, Thuøy. Ngaøi Daï Thaàn ñaéc ñöôïc trí Baùt Nhaõ roài thì daïy cho chuùng sinh nhaän bieát nguõ duïc, khi ñoù ôû trong nguõ duïc maø khoâng bò nhieãm nguõ duïc.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù ba möôi hai:

Thieän Taøi tham kieán Daï Thaàn Phoå Ñöùc Quang ôû Boà Ñeà Ñaïo Traøng, nuôùc Dieâm Phuø Ñeà. Ngaøi daïy Ñoàng Töû bieát tu Töù thieàn vaø 10 phaùp thì môùi thaønh töïu ñöôïc Boà Taùt ñaïo, ñoù laø phaùp moân Boà Taùt Tòch Tònh Thöôøng Ñònh Laïc Phoå Du Boä.

Vò Daï Thaàn naøy daïy Thieän Taøi: duø ñaéc ñaày ñuû caùc phaùp moân roài vaãn phaûi quay trôû veà Ñieàu Taâm, ñeå coù theå vöôït qua nhöõng nghòch caûnh gaëp ñöôïc khi haønh Boà Taùt haïnh.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù ba möôi ba:

Tieáp ñeán Thieän Taøi tham kieán Thaàn Hyû Laïc ôû phía höõu cuûa Ñaïo Traøng Boà Ñeà, Ngaøi ñaõ nhieàu kieáp phaùt Boà Ñeà Taâm tu haønh nhaãn nhuïc haïnh nguyeän ñoä tha ngaøy caøng roäng lôùn khoâng thoái chuyeån, nhaõn hueä caøng thanh tònh, trí löïc caøng maïnh, ñaéc ñöôïc Ñaïi Theá Löïc Phoå Hyû Hoaøng, haønh ñaïo theo Phoå Hieàn haïnh nguyeän.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù ba möôi boán:

Cuõng taïi Boà Ñeà Ñaïo Traøng, Thieän Taøi tham kieán chuû Daï Thaàn Phoå Cöùu chuùng sanh Dieäu Ñöùc. Ngaøi thò hieän thaàn löïc phoùng ñaïi quang minh chieáu vaøo ñænh ñaàu cuûa Thieän Taøi, khieán Thieän Taøi ñöôïc phaùp Cöùu Caùnh Thanh Tònh Luaân Tam Muoäi. Thieän Taøi thaâm ñaït ñöôïc Söï Phaùp Giôùi bieát tính caùch ñaûo ñieân cuûa caùc saéc traàn, Thieän Taøi duøng moïi söï caûnh giaùc (thanh tònh) ñeå khoûi bò chuùng löøa gaït vaø khoûi khoå luïy vì chuùng. Ñaây chính laø luyeän taâm Nhaãn Nhuïc.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù ba möôi naêm:

Treân ñöôøng caàu ñaïo voâ vaøn khoù khaên, Thieän Taøi vaãn an nhieân, töï taïi böôùc qua khoù khaên, tinh taán tieán tu. Vaãn ôû Boà Ñeà Ñaïo Traøng, Thieän Taøi laïi tham vaán vò Daï Thaàn Tòch Tònh AÂm Haûi, Ngaøi daïy moân Nieäm Nieäm Xuaát Sanh Quaûng Ñaïi Hyû Trang Nghieâm, phaùt taâm bình ñaúng thanh tònh ñeå sinh khôûi taâm hoan hæ giuùp cho chuùng sanh thoaùt khoûi aùi, saàu, bi. Thieän Taøi ñöôïc vò naøy daïy Taâm Bình Ñaúng.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù ba möôi saùu:

ÔÛ Boà Ñeà Ñaïo Traøng, Thieän Taøi laïi tham kieán Daï Thaàn Thuû Hoä Nhaát Thieát Thaønh, Ngaøi nhaäp phaùp moân Giaûi Thoaùt Thaäm Thaâm Töï Taïi Dieäu AÂm, daïy cho chuùng sanh: Vaên hueä, tö hueä vaø tu hueä. Daïy cho Thieän Taøi caùch thöùc Nghe, Hieåu, Duïng: nghe giaûng baøi thì phaûi tö duy, hieåu roài thì phaûi aùp duïng vaøo cuoäc soáng vaø ñôøi tu. Nhöng taát caû moïi haønh ñoäng ñeàu khoâng rôøi Chaân Taâm.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù ba möôi baûy:

Thieän Taøi mong caàu Nhaát Thieát Trí neân tìm ñeán Phaät hoäi tham kieán chuû Daï Thaàn Khai Phu Nhaát Thieát Thoï Hoa caàu phaùp, vò naøy thaàn thoâng tu ñöôïc cao tôùi möùc nôûû nhö hoa. Ngaøi thaønh töïu phaùp moân Boà Taùt Xuaát Sanh Quaûng Ñaïi Hyû Quang Minh, Ngaøi daïy Thieän Taøi khoâng caàn nieäm nieäm nöõa maø coù theå tuøy nghi dieäu duïng caùc phaùp theá gian ñeå tu vaø hoùa ñoä chuùng sanh.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù ba möôi taùm:

Quaù trình tu beàn bæ, tôùi luùc naøy, Thieän Taøi ñaõ ñuû trí löïc vaø naêng löïc ñeå cöùu ñoä chuùng sanh treân con ñöôøng tu Boà Taùt Ñaïo, nhöng Ngaøi khoâng töï maõn vôùi nhöõng thaønh töïu ñaõ ñaït maø vaãn luoân mang taâm nieäm caàu hoïc khoâng ngöøng nghæ neân laïi tìm ñeán tham kieán Daï Thaàn Ñaïi Nguyeän Tinh Taán Löïc Cöùu Ñoä Nhaát Thieát Chuùng Sanh ñeå hoïc ñaïo, vò naøy ñaõ ñaït ñöôïc phaùp moân Giaûi Hoùa Chuùng Sanh vôùi taâm nguyeän roäng lôùn, Ngaøi tuøy thuaän ñeå ñieàu phuïc chuùng sanh.

Nhöõng vò thaàn naøy ñaõ daïy Thieän Taøi nhöõng phaùp moân thöïc tieãn nhaát ôû ngay nôi theá gian neân raát deã daøng nhaäp theá.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù ba möôi chín:

Ñeán vöôøn Laâm Tyø Ni ôû Dieâm Phuø Ñeà (hieän ôû Nepal). Thieän Taøi tham kieán vò thaàn Dieäu Ñöùc Vieân Maõn, töø xöa Ngaøi ñaõ chöùng ñaéc Boà Taùt Phoå Nhaõn Tam Muoäi, thaáy ñöôïc 10 phöông Chö Phaät, laïi ñöôïc phaùp moân Bieán Nhaát Thieát Xöù Thò Hieän Thoï Sanh Töï Taïi neân thuoäc ngöôøi nhaø cuûa Nhö Lai. Thieän Taøi hoïc ñöôïc phaùp nhìn ñöôïc taâm cuûa chuùng sinh khi hoï tôùi caàu, ñeå chuaån bò phuông phaùp giaùo hoùa hoï.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù boán möôi:

Thieän Taøi ñeán thaønh Ca Tyø La, tham kieán Thích Nöõ Cuø Ba, taïi giaûng ñöôøng Boà Taùt Taäp Hoäi Phoå Hieàn Phaùp Giôùi Quang Minh, Ngaøi ñaõ chöùng ñöôïc Quaùn Saùt Nhaát Thieát Tam Muoäi Haûi, Thieän Taøi xin hoïc phaùp vöôït thoaùt ngoaøi sanh töû, sanh ôû theá gian maø sieâu xuaát theá gian. Laøm theá naøo truï ñöôïc baäc Boà Taùt roài chöùng ñöôïc Nhaát Thieát Trí – nhaäp caûnh giôùi Phaät? Thích Nöõ giaûng 10 phaùp Ñaø La Ni Voõng Phoå Trí Quang Minh.

 Muôøi phaùp ñoù laø:

1/ Nöông Thieän Höõu Trí Thöùc ñeå tinh taán tu taäp voâ bieân Phaät phaùp. Boà Taùt baùt ñòa vaãn nöông theo vò thaày ñeå hoïc taäp Nhaát Thieát Chuûng Trí

2/ Ñöôïc Thaéng Giaûi Quaûng Ñaïi, phoå trí quang minh khaép caû caùc coõi trong tam giôùi. Ñöôïc vò Thaày daïy doã thì nhìn ñöôïc heát taâm quaù khöù, taâm hieän taïi vaø taâm töông lai cuûa taát caû chuùng sinh.

3/ Ñöôïc duïc laïc thanh tònh haún traàn caáu phieàn naõo. Chuyeån ñöôïc taâm tham aùi veà thanh tònh, boû haún traàn caáu phieàn naõo.

4/ Nhoùm taát caû caùc phöôùc trí. Ñöôïc vò Thaày daïy taát caû caùc phöôùc trí ñeå ñi haønh ñaïo.

5/ Thöôøng nghe chaùnh phaùp nôi Chö Phaät. Ñöôïc huaân taäp chaùnh phaùp noùi veà Chaân Taâm, Dieäu Taâm cuûa vò Thaøy.

6/ Taâm khoâng rôøi boû tam theá Chö Phaät. Ñoù laø Taâm quaù khuù, hieän taïi, tuông lai haèng thanh tònh vaøo ñöôïc Chaân Taâm.

7/ Laøm taát caû haïnh Boà Taùt. Hoïc ñöôïc Taâm nhaãn nhuïc, Taâm hy sinh vaø Taâm sieâng naêng ñeå tieán böôùc treân con ñöôøng Boà Taùt ñaïo.

8/ Ñöôïc Nhö Lai hoä nieäm. Ñöôïc löïc cuûa vò Thaày hoä nieäm ñeå theâm hieåu bieát.

9/ Ñaïi bi dieäu nguyeän ñeàu thanh tònh. Taâm mong caàu luoân thanh tònh ñeå hoùa ñoä chuùng sanh.

10/ Duøng trí löïc döùt taát caû sanh töû.

Ñaït ñöôïc 10 phaùp moân naøy laø ñaõ vaøo tôùi thaâïp ñòa Boàø Taùt vaø tôùi quaû vò Thaùnh.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù boán möôi moát:

Thieän Taøi tham kieán Thaùnh Maãu Ma Gia Phu Nhaân cuõng taïi thaønh Ca Tyø La. Ngaøi thaønh töïu moân Boà Taùt Ñaïi Nguyeän Trí Huyeãn. Ngaøi laø meï cuûa Thaùi töû Taát Ñaït Ña vaø Tyø Loâ Giaù Na Nhö Lai cuõng vaøo thaân Ngaøi thò hieän ñaûn sanh.

Thaùnh Maãu Ma Gia daïy Thieän Taøi phaûi duøng trí huyeãn khi daán thaân vaøo theá giôùi, khoâng chaáp caùc töôùng saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp neân khoâng bò dính maéc vaøo ñaâu caû. Bieát buoâng boû heát moïi thieät chaáp, trieät naêng sôû ñeå ñöôïc thong dong, töï taïi trong moïi tình huoáng cuûa cuoäc ñôøi.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù boán möôi hai:

Theo lôøi cuûa Ma Gia Phu Nhaân, Thieän Taøi ñeán cung trôøi Ñao Lôïi tham kieán Thieân Nöõ Thieân Chuû Quang, Ngaøi ñöôïc moân Voâ Ngaïi Nieäm Thanh Tònh Trang Nghieâm. Nhôø moân naøy Ngaiø nhôù ñöôïc voâ soá kieáp, bieát roõ nhaân duyeân cuûa muoân söï, taâm thöôøng haèng thanh tònh vaø luoân gaàn Chö Phaät.

Boà Taùt soáng vaø haønh ñaïo ôû nôi bieán ñoäng maø thaáy ñöôïc töôùng thöôøng truï khoâng bieán ñoäng cuûa theá gian: Caûnh khoâng dôøi ñoåi, thôøi gian khoâng khöù lai di chuyeån. Ñoù laø Taâm voâ ngaïi cuûa Chö Phaät, Taâm thanh tònh cuûa Nhö Lai. Tôùi ñaây Thieän Taøi ñaõ ngoä ñöôïc phaùp töôùng thöôøng truï, töùc laø nhaát chaân vónh haèng cuûa phaùp giôùi.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù boán möôi ba:

Thieän Taøi laïi quay veà coõi Dieâm Phuø Ñeà, thaønh Ca Tyø La theo lôøi khuyeân cuûa Minh sö Thieân nöõ, caàu phaùp ôû Ñoàng Töû Bieán Höõu, ñaây laø ngöôøi raát nhoû tuoåi nhöng taøi ngheä phi thöôøng. Vò naøy trao cho Thieän Taøi phaùp moân Voâ Ngoân, Voâ Phaùp. Ñoù chính laø öùng duïng Chaân Taâm vaéng laëng vaø Dieäu Taâm, khi khoâng coøn moân phaùp thì ñoù chính laø ñaày phaùp, tuøy duyeân öùng duïng ra, truøm khaép taát caû. Muoán öùng duïng ñöôïc thì phaûi bình ñaúng, voâ phaân bieät hoøa chung vôùi vaïn phaùp thì môùi söû duïng ñöôïc.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù boán möôi boán:

Tieáp ñoù, Ngaøi Minh sö Bieán Höõu giôùi thieäu Thieän Taøi ñeán gaëp Ngaøi Ñoàng Töû Trí Ngheä. Ngaøi ñaõ chöùng ñöôïc phaùp moân Thieän Tri Chuùng Ngheä Boà Taùt Töï Trí. Duøng trí voâ ngaïi ñeå thoâng hieåu caùc ngaønh ngheà thieän xaûo cuûa theá gian (nguõ minh) vaø xuaát theá gian, Ngaøi cuõng duøng trí Baùt Nhaõ bieát roõ nhöõng moân vaên töï toaùn soá, thieân vaên, ñòa lyù… Thieän Taøi hoïc hoûi caùc phaùp Nguõ Minh naøy ñeå thaønh töïu Phöông Tieän Löïc Baùt Nhaõ Ba La Maät.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù boán möôi naêm:

Thieän Taøi ñeán thaønh Baø Ñaùt Na, nuôùc Ma Kieät Ñaø ñeå tham kieán Öu Baø Di Hieàn Thaéêng. Ngaøi töï khai môû taâm vaø ñem daïy ngöôøi phaùp moân Voâ Y Sö Ñaïo Traøng, ñem laïi nhieàu lôïi laïc cho chuùng sanh. Ngaøi nhôø phaùp moân naøy maø ñöôïc voâ taän tam muoäi, ôû baát cöù ñaâu cuõng sanh ñöôïc coâng ñöùc, trí hueä voâ bieân: Nhaõn, nhó, tyû, thieät, thaân, yù voâ taän. Ngaøi ñaõ chuyeån thöùc bieán thaønh trí, luïc caên khoâng duyeân traàn neân öùng duïng ñöôïc Phöông Tieän Löïc Baùt Nhaõ Ba La Maät. Daïy cho Thieän Taøi nguõ minh, duøng luïc caên thanh tònh ñi vaøo ñôøi nhìn caùc phaùp theá gian maø khoâng bò nhieãm oâ.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù boán möôi saùu:

Thieän Taøi ñeán thaønh OÁc Ñieàn tham kieán Tröôûng giaû Kieân Coá Giaûi Thoaùt, ñöôïc Ngaøi daïy moân Voâ Tröôùc Nieäm Thanh Tònh Trang Nghieâm. Ñoù laø ngöôøi haønh giaû phaûi luoân giöõ ñöôïc baûn taâm thanh tònh khi vaøo cuoäc ñôøi, ñeå duøng taâm naøy öùng duïng vaøo moïi haønh ñoäng trong cuoäc soáng vaø ñoái nhaân xöû theá vôù moïi tröôøng hoïp, laøm lôïi laïc cho tha nhaân. Ñeå ñi ñeán söï giaûi thoaùt giaùc ngoä.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù boán möôi baûy:

Cuõng taïi thaønh OÁc Ñieàn, Thieän Taøi tham kieán Ngaøi tröôûng giaû Dieäu Nguyeät. Ngaøi ñaït phaùp moân Boà Taùt Giaûi Thoaùt Tònh Trí Quang Minh, Ngaøi chæ noùi teân phaùp moân roài khuyeân Thieän Taøi ñeán Tröôûng giaû Voâ Thaéng Quaân ñeå hoïc ñaïo. YÙ laø luoân duøng Dieäu trí, thöôøng haèng soáng vôùi Taâm Thanh Tònh cuûa chính mình, roài öùng duïng ra thaønh trí tueä quang minh ñeå haønh ñaïo.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù boán möôi taùm:

Theo lôøi Tröôûng giaû Dieäu Nguyeät, Thieän Taøi ñeán thaønh Xuaát Sanh tham kieán tröôûng giaû Voâ Thaéng Quaân. Ngaøi ñaéc phaùp moân Voâ Taän Töôùng neân ñöôïc voâ ngaïi bieän taøi, voâ haïn trí, voâ löôïng taïng vaø thaáy voâ löôïng chö Phaät. Ngaøi Voâ Thaéng Quaân ñaõ duøng raát ít lôøi ñeå baøy maät yù cho Thieän Taøi töï chieâm nghieäm, töï ngoä laáy. Voâ Taän Töôùng laø bieát thaät töôùng cuûa vaïn phaùp voán Khoâng – trôû veà taùnh ñònh, chuaån bò böôùc qua Trí Ñònh.

Böôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù boán möôi chín:

Ñeán phía Nam thaønh Ca Tyø La, laøng Chi Vi Phaùp, Thieän Taøi tham kieán Baø La Moân Toái Tònh Tòch. Ngaøi ñaït ñöôïc phaùp moân giaûi thoaùt teân Thaønh Nguyeän Ngöõ. Chö Boà Taùt duøng lôøi noùi chaân thaønh neân ñöôïc khoâng thoái chuyeån ñaïo Voâ Thöôïng Boà Ñeà trong quaù khöù, hieän taïi vaø töông lai. Vò naøy laø Baø La Moân soáng cuoäc soáng bình thöôøng nhöng laïi thöôøng haèng  ñöôïc tònh tòch – ñoù chính laø trí ñònh.

Buôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù naêm möôi:

Taïi thaønh Dieäu YÙ Hoa, Thieän Taøi ñöôïc 2 vò ñoàng töû Ñöùc Sanh vaø Ñoàng nöõ Höõu Ñöùc daïy phaùp moân Huyeãn Truï. Nhôø moân naøy neân thaáy taát caû theá giôùi ñeàu do nhaân duyeân maø sanh khôûi, taát caû caùc phaùp ñeàu laø huyeãn truï. Ñeán ñaây, Thieän Taøi soáng cuoäc soáng haèng thanh tònh vaø giaûi thoaùt ñeå ñi vaøo ñôøi, haønh trình tu taäp saép hoaøn maõn vaø leân naác thang höôùng veà quaû Phaät.

Buôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù naêm möôi moát:

Thieän Taøi ñeán nöôùc Haûi Ngaïn, vöôøn Ñaïi Trang Nghieâm, nôi laàu caùc Tyø Loâ Giaù Na ñeå tham kieán Boà Taùt Di Laëc. Nöôùc Haûi Ngaïn laø nôi toät bôø meù cuûa bieån Dieäu Taâm. Khu vöôøn Ñaïi Trang Nghieâm laø khu vöôøn raát ñeïp bieåu töôïng cho khu vöôøn Taâm hay laø Taøng thöùc, trong khu vöôøn ñoù coù toøa laàu caùc raát trang nghieâm ñoù laø töôïng tröng cuûa Baïch Ñònh Thöùc hay Voâ Caáu Thöùc. Tôùi Ngaøi Di Laëc laø nôi Thöùc ñaõ bieán thaønh Trí, Taøng thöùc chuyeån thaønh Baïch Tònh Thöùc.

Buôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù naêm möôi hai:

Thieän Taøi ñeán nöôùc Phoå Moân thaønh Toâ Ma Na, tìm caàu Boà Taùt Vaên Thuø Sö Lôïi, troâng ñöôïc gaëp gôõ, saên soùc Ngaøi cho thoûa loøng yeâu kính, nhôù mong. Baáy giôø ngaøi Vaên Thuø Sö Lôïi töø xa ñöa tay phaûi qua khoûi 110 do tuaàn, aùp leân ñænh ñaàu Thieän Taøi vaø khuyeân trôû veà choã cuõ, trôû veà caên ñaàu tieân laø tín caên vì tín caên laø meï cuûa caùc coâng ñöùc, khieán Thieän Taøi ñöôïc lôïi ích, hoan hyû vaø thaønh töïu voâ soá phaùp moân, ñaày ñuû voâ löôïng ñaïi trí quang minh. Lieàn ñoù Thieän Taøi ñaït ñöôïc phaùp moân Boà Taùt Voâ Bieân Teá Ñaø La Ni, toång trì, toång nhieáp heát caû, thaønh töïu ñöôïc Chaân Taâm vaø Dieäu Taâm, chuyeån ñöôïc töø Caên Baûn Trí thaønh Nhaát Thieát Trí.

Buôùc ñöôøng caàu ñaïo thöù naêm möôi ba:

Thieän Taøi laïi phaùt taâm caàu gaëp Phoå Hieàn Boà Taùt, thaáy Ngaøi trong ñaùm chuùng hoäi tröôùc ñöùc Nhö Lai, ngaøi cöôõi Baïch Töôïng Vöông, ngoài toøa sen hoàng, chuùng Boà Taùt vaây quanh raát toân nghieâm, caûnh giôùi trí tueä voâ löôïng, voâ bieân. Thieän Taøi thaáy saéc thaân Boà Taùt Phoå Hieàn coù voâ soá quang minh vaân, saéc höông dieäu vaân vaø nhieàu caûnh giôùi thaàn thoâng khaùc, lieàn ñöôïc 10 thöù trí Ba La Maät. Sau ñoù, Phoå Hieàn Boà Taùt ñöa tay höõu leân xoa ñaàu Thieän Taøi, khieán Thieän Taøi ñöôïc taát caû phaùp moân tam muoäi.

SÖÏ THAØNH TÖÏU CUÛA NHAÄP PHAÙP GIÔÙI

Ngöôøi tu chaúng phaûi laø nhöõng keû gaùc chuyeän theá gian ñeå soáng mô maøng, ñaày aûo töôûng. Tu laø doàn taát caû noã löïc, ñem caû sinh maïng vaø cuoäc ñôøi mình ñeå thöïc hieän hoaøi baõo lôùn lao. Vì vaäy, heã noùi ñeán tu laø phaûi ñeà caäp ñeán muïc tieâu toái haäu cuûa noù.

Tuøy theo tröôøng hôïp vaø tuøy theo phaùp moân maø ngöôøi ñôøi goïi söï thaønh coâng toái dieäu naøy baèng nhöõng danh töø khaùc nhau: Ngoä ñaïo, ñaït ñaïo, tu chöùng, toû ngoân, ñaéc quaû, ñaéc tam muoäi, ñaéc chöùng, ñaéc Nieát Baøn… rieâng Kinh Hoa Nghieâm goïi laø “Nhaäp phaùp giôùi”. Nhaäp phaùp giôùi cuõng laø phaåm sau cuøng cuûa boä Kinh naøy, trong ñoù Thieän Taøi laø nhaân vaät tieâu bieåu cho söï tu hoïc coù keát quaû, töø khi Haønh boá ñeán luùc Vieân dung. Ñaây laø phaàn toái yeáu cuûa haønh giaû khi phaùt taâm haønh Boà Taùt ñaïo, maø ñaây cuõng laø troïng yeáu cuûa Kinh Hoa Nghieâm, neân chuùng ta caàn bieát nhöõng vaán ñeà sau ñaây:

1. Phaùp Giôùi laø gì?

Phaùp giôùi, noùi moät caùch khaùi quaùt, laø baûn theå chung cuûa vaïn phaùp, tuy voâ hình töôùng, baát sinh, baát dieät nhöng laïi laø nôi phaùt sinh ra muoân ngaøn hieän töôïng sai khaùc sinh dieät khoâng ngöøng. Nhöõng hieän töôïng naøy taùc ñoäng laãn nhau, trôï duyeân cho nhau, nhöng chaúng heà ngaên ngaïi nhau vì cuøng ôû trong moät traät töï nhòp nhaøng ñeán noãi “Moät laø taát caû, taát caû laø moät”. Vì vaäy, Phaùp Giôùi coù ñuû caû hai maët Chaân ñeá vaø Tuïc ñeá, baûn theå vaø hieän töôïng, taùnh vaø töôùng, hai maët naøy laïi töông dung, töông nhieáp vôùi nhau nhö soùng vaø nöôùc. Phaùp giôùi ôû khaép trong vuõ truï, voán saün coù töø voâ thæ, khoâng töø ñaâu ñeán vaø cuõng khoâng ñi veà ñaâu, khoâng xuaát hieän cuõng khoâng bieán maát. Vaäy maø con ngöôøi khoâng theå duøng giaùc quan hay trí töôûng töôïng maø thaáy ñöôïc. Bôûi vaäy Kinh Kim Cang noùi raèng: “Nhö Lai Voâ Sôû Tuøng Lai, Dieäc Voâ Sôû Khöù, Coá Danh Nhö Lai” vaø Phaùp Giôùi coøn goïi laø Nhö Lai Taïng.

Phaùp giôùi laø ñaàu moái cuûa muoân söï, muoân vaät, lôùn khoâng ngoaøi, nhoû khoâng trong, “Buoâng ra thì truøm khaép phaùp giôùi, thaâu laïi thì nhoû hôn vi traàn”, neân phaùp giôùi laø taâm vuõ truï, ñoàng thôøi cuõng laø taâm con ngöôøi, vaø tuøy theo phaùp moân ngöôøi ta goïi phaùp giôùi baèng nhöõng danh hieäu khaùc nhau nhö: Chaân taâm, chaân nhö, chaân khoâng, Tyø Loâ Giaù Na, Baûn Lai Dieän Muïc, Nhö yù chaâu, Nieát Baøn, Phaät taùnh…

Phaùp giôùi coøn goïi laø Phaùp thaân hay Phaùp Taùnh hoaëc Phaùp Töôùng, laø töï taùnh chaân thaät thanh tònh vaø bình ñaúng cuûa vaïn Phaùp, cuûa muoân loaøi chuùng sanh, voán thöôøng truï baát bieán. Nôi Chö Phaät, Phaùp thaân cuõng theá, maø nôi chuùng sanh phaùp thaân cuõng vaäy, khoâng vì söï nhieãm oâ cuûa nghieäp chöôùng maø lu môø hay vôi bôùt. Do leõ ñoù maø noùi raèng chuùng sanh voán saün coù Phaät taùnh vieân maõn. Theo ñònh nghóa sô löôïc treân “Nhaäp Phaùp Giôùi” coù nghóa laø ngoä ñaïo, töùc laø coâng phu tu taäp maø hoaøn toaøn phaù boû ñöôïc ngaõ chaáp, khieán cho caùi taâm nhoû heïp cuûa phaøm phu trôû neân roäng raõi voâ bieân vaø hoaø nhaäp chung cuøng caùi taâm cuûa vuõ truï, cuûa Chaân Nhö Phaùp Giôùi.

2. Thieän Taøi Nhaäp Phaùp Giôùi

Trong quaù trình tu hoïc cuûa Thieän Taøi, traûi qua naêm möôi ba giai ñoaïn vôùi naêm möôi ba vò Thieän tri thöùc, chuùng ta thaáy coù boán thôøi kyø, trong ñoù coù nhöõng bieán coá quan troïng xaûy ra, coù aûnh höôûng quyeát ñònh cho coâng trình tu taäp cuûa  moät haønh giaû. Ñoù laø thôøi kyø khai taâm, thôøi kyø phaù boû ngaõ chaáp, thôøi kyø nhaäp phaùp giôùi vaø thôøi kyø aán chöùng.

a. Thôøi kyø khai taâm 

Moät söï may maén ñeán vôùi Thieän Taøi laø gaëp ñöôïc Boà Taùt Vaên thuø. Ñaây laø moät baäc Ñaïi Boà Taùt, thöôøng thay theá Phaät chuyeån Phaùp luaân. Chính Boà Taùt Vaên thuø ñaõ chuù yù ñeán Thieän Taøi tröôùc nhaát, vaø khi Thieän Taøi ñeán ñaûnh leã xin thoï giaùo thì Ngaøi raát vui loøng, vaø thuyeát cho Thieän Taøi baøi hoïc vôõ loøng, noùi veà söï phaùt taâm Boà Ñeà. Thieän Taøi tröïc nhaän nôi mình coù moät Chaân taâm ñoàng vôùi Chö Phaät, khoâng theâm khoâng bôùt. Töø ñaây moät chaân trôøi môùi roäng theânh thang vôùi muoân ngaøn kyø hoa dò thaûo môû ra tröôùc maét Thieän Taøi, moät nguoàn sinh löïc môùi traøo leân vaø moät cuoäc soáng môùi ñöôïc baét ñaàu, ñeå daán thaân vaøo nhöõng böôùc thaêng traàm caàu Boà Taùt ñaïo.

b. Thôøi kyø phaù boû ngaõ chaáp

Cuõng laïi laø moät söï kyø thuù cho Thieän Taøi, khi gaëp ñöôïc Baø la moân Thaéng Nhieät. Chính vò Baø la moân naøy ñaõ duøng dieäu thuaät giuùp cho Thieän Taøi phaù boû ngaõ chaáp coù hieäu quaû. Tröôùc khi gaëp vò Thieän tri thöùc naøy, Thieän Taøi ñaõ töøng hoïc ñaïo vôùi Tyø Kheo Ñöùc Vaân, Tyø Kheo Haûi Vaân, Tyø Kheo Thieän Truï, Tröôûng Giaû Di Giaø, Tyø Kheo Haûi Traøng, Öu Baø Di Höu Xaù vaø Tieân OÂng Tyø Muïc Cuø S. Nhöng ñaáy chæ laø phaàn lyù taùnh. Ñeán khi Thieän Taøi gaëp ñöôïc Baø la moân Thaéng Nhieät, Ngaøi baûo Thieän Taøi treøo leân nuùi ñao, nhaûy xuoáng bieån löûa. Thieän Taøi phaân vaân suy nghó, löôõng löï thì nhôø xaùc nhaän cuûa chö thieân, Thieän Taøi vöõng tin vaøo thaày mình, can ñaûm böôùc leân nuùi ñao vaø buoâng mình vaøo haàm löûa ñoû maø khoâng khôûi moät yù nghó sôï haõi hay tieác reû thaân mình. Ñaây laø moät bieán coá quan troïng trong cuoäc ñôøi haønh ñaïo cuûa Thieän Taøi. Khi buoâng mình xuoáng haàm löûa ñoû, Thieän Taøi caûm thaáy tinh thaàn nheï nhaøng, maùt meû. Môû maét ra thì Thieän Taøi thaáy mình ñang bình an ngoài beân caïnh thaày. Baáy giôø, Thieän Taøi caûm thaáy bình an bieát bao, an laïc bieát bao vì caùi ngaõ chaáp ñaõ ñeo ñaúng quaáy raày mình töø voâ thæ ñeán nay ñaõ nhôø thaày duøng dieäu thuaät laøm noù töï tieâu huûy, thaät laø ôn taùi sanh. Nhöng coâng bình maø xeùt, thì nhöõng vò Thieän tri thöùc maø Thieän Taøi ñaõ gaëp tröôùc kia cuõng ñaõ goùp phaàn coâng phu khoâng ít trong bieán coá hy höõu naøy.

c. Thôøi kyø Nhaäp Phaùp Giôùi

Sau khi Thieän Taøi ñaõ ñaït ñöôïc “Voâ ngaõ”, Ngaøi Thaéng Nhieät giaûng vaø khuyeân giaûi Thieän Taøi hai ñieàu quan troïng:

– Muoán böôùc vaøo Boà Taùt ñaïo phaûi tuyeät ñoái queân mình (phaûi coù taâm hy sinh moïi maët, khoâng phaân bieät).

– Muoán dieät tröø phieàn naõo phaûi coù can ñaûm daán thaân vaøo phieàn naõo, vì phieàn naõo töùc Boà Ñeà, xa laùnh phieàn naõo maø muoán tìm Boà Ñeà khaùc naøo nhö naáu caùt maø muoán thaønh côm, ñieàu ñoù chaúng theå naøo coù ñöôïc (phaûi duøng taâm kieân nhaãn trong moïi tình huoáng thuaän nghòch vaø phaûi luoân luoân sieâng naêng haønh hai ñieàu treân).

Naém ñöôïc yeáu chæ naøy Thieän Taøi tieáp tuïc taàm sö hoïc ñaïo, thôøi gian naøy keùo daøi hôn hai möôi naêm, maùi toùc xanh ngaøy naøo, giôø ñaây ñaõ nhuoäm söông, pha tuyeát. Söï daàu daõi ñaõ laøm tieâu hao söùc khoûe xaùc thaân nhöng traùi laïi ñôøi soáng noäi taâm giôø ñaây maõnh lieät vaø phong phuù voâ cuøng. Thieän Taøi laàn löôït tham hoïc vôùi hôn boán möôi vò Thieän tri thöùc nöõa. Cho ñeán ngaøy Thieän Taøi ñöôïc duyeân may hoäi kieán cuøng Di Laëc Boà Taùt. Ngaøi bieát raèng Taâm Boà Ñeà cuûa Thieän Taøi nhö moät traùi caây vöøa chín tôùi. Caùi gì ñeán seõ ñeán, duøng naêng löïc Boà Taùt, qua moät caùi buùng tay Ngaøi Di Laëc Boà Taùt ñaõ giuùp cho Thieän Taøi böôùc vaøo toøa laâu caùc huy hoaøng traùng leä cuûa phaùp giôùi.

Vaøo ñaáy, laàu caùc loäng laãy cuõng ñoàng nhö hö khoâng huøng traùng, vó ñaïi vaø tuyeät myõ vôùi caùc cung ñieän laøm baèng baûy baùu, chim ñeïp hoùt ca laûnh loùt cuøng voâ soá hoa sen ñuû maøu ñang nôû roä vaø voâ soá traân chaâu, ngoïc Ma ni phoùng caùc tia saùng choùi loøa, röïc rôõ. Ñieàu laï luøng nhaát laø Thieän Taøi thaáy mình cuøng moät luùc ôû trong taát caû caùc cung ñieän aáy, nhö moät ngoïn ñeøn ñaët giöõa traêm vaïn taám göông. Nieàm vui cuûa Thieän Taøi khoâng bieát ñaâu laø bôø beán. Laïi coøn ñöôïc thaáy roõ caûnh giôùi maø Boà Taùt Di Laëc ñaõ traûi qua töø luùc sô phaùt taâm ñeán luùc vaøo Thaäp ñòa, chöùng Tam muoäi, vaø ñöôïc Nhö Lai thoï kyù.

Thieän Taøi laïi thaáy caùc Ñöùc Nhö lai coù ñaïi chuùng vaây quanh hoaëc thaáy caùc nôi Phaät ñaûn sinh, thaáy caùc giai ñoaïn keá thöøa vôùi taát caû sai khaùc nôi caùc Nhö Lai. Thieän Taøi cuõng thaáy mình thaân caän caùc Ñöùc Phaät vaø ñang thi haønh voâ soá Phaät söï. Hình aûnh cuûa toaø laâu ñaøi mang caùc bieåu töôïng coù nhöõng ñaëc ñieåm sau ñaây:

– Toaø laàu caùc töôïng tröng cho Phaùp Giôùi Taùnh, do söï tích tuï vaø taäp hôïp cuûa caùc nhaân duyeân neân hieän ra töôùng nhö theá, thaät ra töï taùnh voán khoâng, taát caû ñeàu nhö huyeãn moäng, nhö aûnh töôïng. Nhaäp vaøo phaùp giôùi laø ñi töø theá giôùi hieän töôïng ñeán baûn theå Chaân Khoâng, maø “Chaân khoâng baát khoâng” neân vaøo ñaáy laïi thaáy muoân ñieàu kyø dieäu phi thöôøng. Noùi theo Baùt Nhaõ, Nhaäp Phaùp Giôùi töùc laø chöùng ngoä “Chaân Khoâng Dieäu Höõu”.

– Nhaäp Phaùp Giôùi, caùi nhìn cuûa Thieän Taøi coù theå xuyeân suoát qua khoâng gian vaø thôøi gian neân cuøng moät luùc coù theå nhìn thaáy voâ löôïng kieáp vaø voâ löôïng caûnh giôùi. Tuy nhieân, suoát doøng thôøi gian vaø khoâng gian nhö vaäy maø Thieän Taøi vaãn bieát mình ñang ñöùng giöõa toaø laâu caùc.

– Trong toaø ñaïi laâu caùc coù muoân vaïn ñaïi laâu caùc khaùc vaø Thieän Taøi thaáy mình nhö ñang phaân thaân ra muoân vaøn Thieän Taøi khaùc ñeå cuøng moät luùc ôû trong voâ soá laâu caùc aáy. Hình aûnh naøy nhaèm cuï theå hoaù dieäu lyù “Moät laø taát caû, taát caû laø moät“, noäi dung saâu nhieäm cuûa Kinh Hoa Nghieâm.

– Phaùp giôùi coøn ñöôïc coi laø söï bieåu hieän cuûa Nhaát taâm. Töø khi ñaéc chöùng dieäu lyù voâ ngaõ, Thieän Taøi ñaõ ruõ boû moïi phieàn naõo, moïi traàn caáu, moïi voïng töôûng phaân bieät veà nhaân ngaõ, laïi theâm chuyeân caàn phaùp thieàn ñònh vaø ñöôïc haáp thuï moïi kinh nghieäm quí baùu cuûa chö vò Boà Taùt, hoïc nhieàu laàn phaùp moân Baùt Nhaõ. Cho neân Thieän Taøi an ñònh vaø soáng vôùi ñeä nhaát nieäm. Vôùi taâm traïng roãng rang cuûa moät thieàn sinh göông maãu, Thieän Taøi hoäi kieán vôùi Di Laëc Boà Taùt vaø chæ caàn moät caùi buùng tay cuûa Ngaøi, Thieän Taøi chôït ñaïi ngoä. Caùi buùng tay aáy bieåu hieän Tam muoäi chaùnh thoï cuûa moät Boà Taùt. Vaø Thieän Taøi sau nhöõng naêm thaùng tu taäp phaùp Thieàn ñònh, boãng nhieân ñeán choã nhaát taâm. Caùc toâng phaùi coù nhöõng phöông tieän khaùc nhau, nhö Tònh ñoä toâng nhôø vaøo phaùp nieäm Phaät, coøn Thieàn toâng thì nhôø vaøo phaùp Thieàn ñònh, tham cöùu. Phöông tieän tuy sai khaùc nhöng cöùu caùnh chæ coù moät, vì ñaït ñöôïc Nhaát taâm roài thì cuøng vaøo chung moät caûnh giôùi duy nhaát laø Phaùp giôùi maø thoâi.

– Phaùp giôùi voán laø Chaân taâm thanh tònh cuûa taát caû chuùng sanh. Muoán vaøo toøa Phaùp giôùi aáy, haønh giaû phaûi ruõ saïch moïi nhieãm oâ phieàn naõo do tham, saân, si taïo ra. Phaûi lìa boû nhöõng söï chaáp tröôùc vaø phaûi coù taâm Bình Ñaúng Voâ Phaân Bieät, roài haønh giaû duøng phaùp “Hoài quan töï kyû” soi roïi töï taâm töøng phuùt töøng giaây, luoân luoân maät nieäm chaúng sô hôû, chaúng phoùng taâm ra ngoaøi ñeå tìm caàu (caên khoâng duyeân theo traàn thì thöùc khoâng sanh), cuõng chaúng mong coù choã sôû ngoä. Coâng phu naøy daàn daàn thuaàn thuïc theo thôøi gian vaø ñeán moät saùt na naøo ñoù, maët thaät cuûa taâm mình töï nhieân hieån loä, Chaân taâm theå taùnh hieän baøy.

– Chaân taâm bao truøm taát caû hö khoâng, khaép caû muoân söï vaät, nuùi soâng caây coû. Caû Phaät, Thaùnh taêng vaø chuùng sanh cuøng ôû trong toøa laâu ñaøi Phaùp giôùi aáy. Luùc naøy, chaúng coøn thaáy ñaâu laø Taâm, ñaâu laø Caûnh, caû Naêng Sôû cuõng tieâu vong. Chaân taâm hay Phaùp giôùi cuõng chæ laø moät maø thoâi, vì theå nhaäp Chaân taâm töùc laø nhaäp Phaùp giôùi vaäy.

d. Thôøi kyø aán chöùng

Ñaõ noùi ñeán tu chöùng phaûi ñeà caäp ñeán söï aán chöùng, vì khi haønh giaû bieát mình ñaõ ngoä, lieàn thôøi phaûi caàu aân sö aán chöùng. Coù ñöôïc nhö vaäy thì haønh giaû môùi ñöôïc pheùp noái truyeàn maïng maïch Phaät phaùp. AÁn chöùng gioáng nhö moät cuoäc giaûo nghieäm hay moät cuoäc khaûo thí ñeå chính thöùc coâng nhaän keát quaû tu taäp cuûa haønh giaû laø ñuùng vôùi Chaùnh phaùp, ñoàng thôøi cuõng xem xeùt taøi naêng, trình ñoä cuûa haønh giaû tôùi ñaâu, haàu giao cho troïng traùch hoaëc söù maïng tuyø thuoäc vaøo khaû naêng.

Thieän Taøi ngoä ñaïo nhôø Di Laëc Boà Taùt, nhöng chính Phoå Hieàn Boà Taùt ñaõ aán chöùng cho Thieän Taøi. Vì sao coù theå noùi nhö theá? Khi ñaõ coù thaàn thoâng tam muoäi, Thieän Taøi phoùng taâm khaép Phaùp giôùi bao la, nhaäp vaøo tri kieán Phaät roài quan saùt caûnh giôùi cuûa Phoå Hieàn Boà Taùt, loøng mong moûi gaëp ñöôïc Ngaøi Phoå Hieàn ñeå xin phaùp nhuõ. Ngay luùc ñoù, Ngaøi Phoå Hieàn töùc thì hieän ra, aáy laø do “Taâm taâm töông aán”. Laø moät hình thöùc aán chöùng voâ ngoân. Taâm cuûa Ngaøi Phoå Hieàn vaø taâm cuûa Thieän Taøi töông hoäi töông giao, cuõng gioáng nhö khi Ñöùc Phaät caàm ñoaù hoa sen giô leân tröôùc maët ñaïi chuùng, Ngaøi Ca Dieáp mæm cöôøi, theá laø Ngaøi ñöôïc Phaät voâ ngoân aán chöùng, vì hai taâm ñaõ töông öng, töông hieäp.

Sau ñoù, Phoå Hieàn Boà Taùt giao cho Thieän Taøi troïng traùch truyeàn noái phaùp Ñaïi thöøa, môû roäng taâm töø bi ñeå cöùu ñoä chuùng sanh. Theá laø Thieän Taøi ñi vaøo caûnh giôùi cuûa Thaäp ñòa, caûnh giôùi cuûa Nhö Lai maø chaúng rôøi boû chuùng sanh ñang traàm luaân trong beå khoå.

KEÁT LUAÄN

Ñöùc Phaät ra ñôøi chæ vì muïc ñích khai thò cho chuùng sanh ngoä nhaäp Phaät tri kieán  (Chaân taâm). Neáu ngöôøi tu chuùng ta thaønh töïu trí tueä, coù phaùp giaûi thoaùt, coù nhöõng phöông tieän uûng hoä ngöôøi tu xieån döông chaùnh phaùp, thì choã ñoù coâng ñöùc khoâng theå nghó baøn. Noùi nöôùc boán bieån coù theå thu heát vaøo buïng, hö khoâng coù theå ño löôøng, gioù coù theå tính ñöôïc maø coâng ñöùc Phaät khoâng theå tính löôøng ñöôïc laø nhö vaäy!

Chuùng ta coù maët ôû theá gian naøy ñaõ quaù laâu xa bao kieáp luaân hoài maø khoâng giaûi thoaùt ñöôïc. Neáu gaëp moät vò thaày, moät thieän höõu tri thöùc, khai thò daét ta ra khoûi sanh töû khoå thì choã ñoù khoâng coù gì so saùnh ñöôïc. Chæ coù ngöôøi giaùc ngoä khai thò Chaân taâm, dieäu duïng ñöôïc Chaân taâm, môùi ñöa taát caû chuùng sanh trôû veà queâ cha ñaát meï. Chuùng sanh ñöôïc giaûi thoaùt thì coâng ñöùc ñoù to lôùn khoâng gì so saùnh ñöôïc. Khoâng phaûi Ñöùc Phaät ñöa taát caû chuùng sanh ñöôïc giaûi thoaùt, maø Ngaøi ñeå laïi giaùo phaùp vaø kinh ñieån hay con ñöôøng giaûi thoaùt cho chuùng ta noi theo tu hoïc ñeå ñöôïc coâng ñöùc. Nhöõng ngöôøi ngoä ñöôïc Chaân taâm, öùng duïng ñöôïc Chaân taâm coâng ñöùc voâ löôïng, hôn boá thí cuùng döôøng raát nhieàu.

Phöôùc baùu cuûa chö Phaät laø nhö vaäy. Coâng ñöùc cuûa chö Phaät ñeå laïi cho chuùng sanh raát nhieàu. Chuùng Taêng ngaøy nay phaàn lôùn chæ nöông phöôùc baùu cuûa Tam Baûo an thaân, nhö coù nhieàu chuøa nhoû maø quanh naêm suoát thaùng traùi caây coù aên hoaøi khoâng heát, muøa naøo cuõng coù… Ngöôøi neáu muoán baùo aân Phaät thì phaûi tu haønh chöùng ngoä Chaân taâm, laøm lôïi laïc chuùng sanh. Theo tinh thaàn Ñaïi thöøa, Ñöùc Phaät khoâng heà nhaäp Nieát baøn vôùi ngöôøi ñaõ chöùng ngoä Chaân taâm, Ngaøi haèng hieän höõu. Ngöôøi khoâng bieát taâm, khoâng roõ taâm mình thì Phaät ñaõ nhaäp dieät töø laâu do khoâng coù duyeân laønh.

Phaåm Nhaäp Phaùp giôùi goàm coù naêm möôi ba vò Thieän tri thöùc hay naêm möôi ba chaëng ñöôøng tu Boà Taùt ñaïo. Thieän Taøi Ñoàng Töû ñaõ traûi qua hoïc ñuû caùc phaùp moân, khoâng thieáu soùt phaùp moân naøo. Taát caû ñeàu ñöa ngöôøi ñeán Phaùp vöông thaønh (Chaân khoâng) caû. Phaùp moân naøo cuõng vaäy, taát caû loái hoïc tu cuûa caùc Thieän höõu tri thöùc maø Thieän Taøi ñaõ ñi qua, duø laø ñaøn oâng, ñaøn baø, hay treû nhoû, duø laø tieân oâng, Baø la moân, thuyeàn tröôûng hay cö só … ñeàu chæ vaän duïng trí tueä Baùt nhaõ.

Nhö vaäy, Boà Taùt ñaïo chính laø loä trình tu taäp vaø haønh ñaïo cuûa ngöôøi coù taâm ñaïo lôùn, vaøo ñôøi tu haønh baèng taùnh khoâng vaø loøng töø bi voâ löôïng. Luùc ñaàu ngöôøi tu phaûi laáy taâm ngay thaúng, saâu kín vaø taâm Boà Ñeà laøm neàn taûng tu hoïc, laøm lôïi ích quaàn sanh cuøng vaïn vaät

Ñaây laø con ñöôøng vaøo phaùp giôùi tröøng taâm, ngöôøi ñi con ñöôøng naøy phaûi laáy “Gioù söông beân ñöôøng laø caûnh tröøng taâm, tình ñôøi noùng laïnh ñeå hieåu taâm”.

Taát caû caùc baäc thaùnh giaû ñeàu phaûi traûi qua con ñöôøng naøy, töø Ñöùc Thích Ca Maâu Ni trong 49 naêm, Boà Ñeà Ñaït Ma, Luïc Toå Hueä Naêng ñeàu moät ñöôøng nhö theá! Taát caû ngöôøi tu muoán ñi con ñöôøng naøy cuõng ñeàu phaûi nhö vaäy. Khi chuùng ta gaëp khoù khaên gian khoå, khoâng caàu khaån reân sieát, maø phaûi thaáy noù laø töï taùnh khoâng, môû taâm töø bi roäng lôùn, thöôøng haèng hy sinh nhaãn nhuïc sieâng naêng ñeå vöôït qua.

Ñaïo laø baát bieán, nhöng cuõng tuøy duyeân, khi aån khi hieän, luùc thaêng luùc traàm, nhö löôïn soùng khi leân cao khi xuoáng thaáp maø theå nöôùc vaãn löu toàn trong laëng. Haønh giaû chuùng ta phaûi noi theo göông trong, ñöùc saùng cuûa Thieän Taøi Ñoàng Töû treân böôùc ñöôøng caàu ñaïo, vaø luoân luoân tích cöïc haønh trì coâng haïnh cuûa Phoå Hieàn Boà Taùt. Vì coù haønh trì coâng haïnh ñoù, chuùng ta môùi coù ñaày ñuû phöôùc ñöùc, nhaân duyeân ñeå trang nghieâm chaùnh phaùp, thaønh töïu ñaïo Boà Ñeà. Coù nhö vaäy coâng ñöùc töï lôïi, lôïi tha cuûa haønh giaû môùi ñöôïc vieân maõn, trí haïnh ñoä sanh cuûa haønh giaû môùi thaønh töïu.

Ñieàu caàn nhaát, khi ñaõ phaùt taâm Boà Ñeà caàu chaùnh ñaïo, haønh giaû chuùng ta phaûi coù taâm haïnh “Vì ñaïo queân mình”, töùc laø luoân ñaët trong taâm söï chaân thaønh tha thieát, vaø luùc naøo haønh giaû cuõng höôùng veà ñaïo phaùp laøm muïc ñích chính yeáu. Tröôùc heát, haønh giaû neân noi göông chaùnh trí cuûa Ngaøi Vaên Thuø, sau noi theo göông ñaïo haïnh cuûa Ñöùc Phoå Hieàn, cuoái cuøng laø noi theo göông laønh ñöùc saùng cuûa Thieän Taøi. Ñoù laø moät taám göông caàu ñaïo xöùng ñaùng cho chuùng ta noi theo. Haønh giaû chuùng ta caàn hoïc taäp cho nhuaàn nhuyeãn, yù chí duõng maõnh, kieân cöôøng vaø vôùi quyeát taâm cao toät thì khoâng bao laâu nöõa seõ ñöôïc thong dong böôùc vaøo haøng Thaùnh trí.

Chæ coù Baùt Nhaõ môùi laøm haïnh Boà Taùt ñöôïc thaønh töïu. Hoùa ñoä cho chuùng sanh maø thaáy coù chuùng sanh ñöôïc ñoä, ñoù laø oâ nhieãm. Hoùa ñoä cho voâ soá chuùng sanh, laøm taát caû coâng haïnh maø chaúng thaáy coù chuùng sanh naøo ñöôïc ñoä, chaúng thaáy coù ai tu Boà Taùt haïnh, ñoù laø Baùt Nhaõ. Cho neân, haïnh Boà Taùt laø haïnh Baùt Nhaõ. Haønh Baùt Nhaõ ba la maät ña laø vaãn soáng nhö moät ngöôøi theá tuïc laãn loän vôùi theá gian maø laïi laø ngöôøi xuaát theá. Duø soáng chung vôùi theá maø taâm khoâng nhieãm tuïc. Thaâm ñaït Taùnh Khoâng qua nhöõng vieäc laøm bình thöôøng haønh saùu ba la maät, maø khoâng phaûi laø vò A La Haùn, töø boû theá gian ñeå nhaäp khoâng thaät teá. Ngöôøi haønh Baùt Nhaõ ôû ngay nôi theá gian naøy maø thaønh töïu ñaïo maàu, chöù khoâng phaûi xuaát theá gian maø coù theå hoaøn thaønh Boà Taùt haïnh.

Toùm laïi, “Ñôøi khoâng gioâng toá ñôøi khoâng saùng, soáng chaúng phong ba soáng chaúng ngoan” hay “Gian khoå laø naác thang daãn ñeán thaønh coâng cuûa ngöôøi trí, cuõng laø vöïc thaúm cuûa keû heøn nhaùt vaø löôøi bieáng”! Ngöôøi tu Boà Taùt ñaïo laø con ñöôøng vieân thaønh trí giaùc Boà Ñeà, phaûi traûi qua nhieàu gian khoå môùi thaønh töïu ñöôïc ñaïo maàu voâ thöôïng laøm lôïi ích cho taát caû chuùng sanh vaø vieân thaønh trí giaùc ngoä truøm khaép phaùp giôùi. Nguyeän cho taát caû nhöõng ai coù taâm haïnh lôùn laøm lôïi ích moïi ngöôøi, ñoàng tieán tu sôùm vieân thaønh quaû giaùc ngoä Boà Ñeà, cuøng xaây döïng theá giôùi Ta Baø ñaày khoå ñau thaønh an laïc thanh bình trang nghieâm thanh tònh vieân thoâng ñaïo ñôøi.

Laø moät ngöôøi tuyeân döông chaùnh phaùp hay moät truï trì mang söù maïng hoaèng döông chaùnh phaùp, truï nhaø phaùp vöông, giöõ gìn taïng thaâm maät cuûa Nhö Lai, moãi taêng ni phaûi laøm sao cho taát caû moïi ngöôøi thaáu hieåu ñöôïc giaùo lyù Ñöùc Phaät, daïy cho haøng Phaät töû aùp duïng vaøo cuoäc soáng vaø ñôøi tu chính xaùc, coù an laïc haïnh phuùc töï thaân, laøm cho moïi ngöôøi phaùt khôûi ñöôïc Boà Ñeà taâm. Taêng Ni tu haønh chaân chính phaûi laøm sao aùnh saùng chaùnh phaùp ñöôïc toaû khaép nôi nôi, xaây döïng moät coõi nöôùc trang nghieâm giaøu ñeïp, an bình tònh laïc. Ñoù laø traùch nhieäm cuûa moãi vò treân böôùc ñöôøng taán tu Boà Taùt ñaïo höôùng veà ñaïo Boà Ñeà khoâng chöôùng ngaïi.